Πέμπτη 31 Αυγούστου 2017

ΑΓΝΟΔΙΚΗ - Η ΠΡΩΤΗ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ, ΜΑΙΕΥΤΗΡΑΣ, ΙΑΤΡΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Η Αγνοδίκη γεννήθηκε τον -4ο αιώνα στην ηλιόλουστη και τρισένδοξη πόλη της Παλλάδας Αθηνάς. Από μικρό κορίτσι φάνηκε πως είχε γεννηθεί για να απαλλάξει τον κόσμο απ’ τον πόνο. Ήθελε να σπουδάσει ιατρική, αλλά αυτό στην εποχή της απαγορευόταν στις γυναίκες.
Επειδή όμως, το πείσμα νικάει πάντα τις προκαταλήψεις, αποφασίζει μια μέρα πως για να γίνει γιατρός, αυτό που πρέπει να κάνει είναι να γίνει άνδρας. Έτσι λοιπόν, βάζει αντρικά ρούχα και κρύβει κάθε θηλυκότητα απ’ το παρουσιαστικό της.
Εκείνη την εποχή είχε έρθει στο κλεινόν άστυ ο Ηρόφιλος ο Χαλκηδόνιος …. (Χαλκηδών, Αρχαία Ελληνική αποικία στην ανατολική πλευρά του Βοσπόρου, απέναντι ακριβώς από το Αρχαίο Βυζάντιο). Ο Ηρόφιλος ήταν ήδη ονομαστός γιατρός και από τους πρώτους ανατόμους της ιστορίας. Η σχολή που είχε ιδρύσει στην Αλεξάνδρεια ήταν ονομαστή. Σ’ αυτόν τον σπουδαίο διδάσκαλο λοιπόν πήγε να μαθητεύσει η Αγνοδίκη.
Ο Ηρόφιλος της δίδαξε τα πάντα γύρω από την γυναικολογία και την μαιευτική, τομείς που την ενδιέφεραν περισσότερο απ’ όλους. Ρούφηξε σαν σφουγγάρι κάθε λέξη που έλεγε ο Ηρόφιλος και παρακολούθησε κάθε πρακτική που εφάρμοζε ο διάσημος γιατρός. Με την οξύνοια και το πάθος της, εντυπωσίασε τους πάντες που μιλούσαν με εξαιρετικά λόγια για τον οξυδερκή νεαρό.
Σ’ εκείνα τα χρόνια, στην Αθήνα, πολλές έγκυες γυναίκες πέθαιναν από τις επιπλοκές στην γέννα, επειδή ντρέπονταν να εξεταστούν από τους άνδρες γιατρούς κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, πόσο μάλλον να τις βοηθήσουν να ξεγεννήσουν. Η Αγνοδίκη δεν το άντεχε, γι’ αυτό άλλωστε έγινε γιατρός. Βιάστηκε να ολοκληρώσει τις σπουδές της και να βγει έξω στον κόσμο να βοηθήσει με τις γνώσεις που απέκτησε τις, επίτοκες (έγκυες) γυναίκες.
Όταν αποφοίτησε από την σχολή του Ηρόφιλου ήταν μια ολοκληρωμένη γιατρός – γυναικολόγος – μαιευτήρας, έτοιμη να προσφέρει τις υπηρεσίες της σ’ όποια γυναίκα είχε ανάγκη, πλούσια η φτωχή, μορφωμένη η αγράμματη.
Μπαίνει στα σπίτια των γυναικών σαν άντρας για να τις βοηθήσει και οι γυναίκες που χρειάζονται την βοήθειά της παραξενεύονται με τα λεπτά χέρια του νεαρού γιατρού και εν γένει με το όλο παρουσιαστικό του.
Η Αγνοδίκη αποκαλύπτει στις γυναίκες που πηγαίνει πως δεν πρέπει να την φοβούνται ή να ντρέπονται, γιατί δεν είναι άνδρας, αλλά γυναίκα σαν και αυτές. Οι γυναίκες με το που το μαθαίνουν είναι πολύ χαρούμενες που μια γυναίκα είναι γυναικολόγος – μαιευτήρας κι έτσι η μια το λέει στην άλλη. Το όνομά της πλέον γίνεται πασίγνωστο στην Αθήνα και όλες οι γυναίκες θέλουν αυτήν και μόνο.
Οι άντρες γιατροί νομίζοντας πως η Αγνοδίκη είναι άντρας την καταγγέλλουν στον Άρειο Πάγο ότι συνάπτει παράνομες ερωτικές επαφές με τις ασθενείς του για αυτό και τον θέλουν όλες. Η Αγνοδίκη δεν αντέχει άλλο αυτές τις συκοφαντίες, οπότε αποκαλύπτει στο δικαστήριο ότι είναι γυναίκα. Οι δικαστές τα χάνουν! Αυτό είναι πρωτάκουστο. Γυναίκα γιατρός! Στην αίθουσα επικρατεί αναταραχή. Οι κατήγοροι γιατροί απαιτούν τον Θάνατό της για παραδειγματισμό. Βάσει του αττικού δικαίου απαγορεύεται μια γυναίκα να ασκεί το λειτούργημα του ιατρού.
Οι γυναίκες που έσωσε από δύσκολους τοκετούς την υποστηρίζουν με όλη τους την καρδιά. Οι δικαστές μπροστά σε όλο αυτό το πλήθος που την στηρίζει και μην έχοντας κάνει κάτι επιλήψιμο ή μη έχοντας προκαλέσει βλάβη στις γυναίκες ασθενείς της, την αθωώνουν και η χαρά πλημμυρίζει το δικαστήριο. Απ’ αυτήν την στιγμή επιτρέπεται σε όλες τις γυναίκες να σπουδάσουν ιατρική χωρίς να κρύβονται.
Η Αγνοδίκη με αυτό το πείσμα της καταφέρνει το ακατόρθωτο, να σπάσει ένα άβατο. Το όνομά της πλέον γράφεται με χρυσά γράμματα στο λειτούργημα της γυναικολογίας – μαιευτικής. Όπως συμβαίνει με κάθε πραγματικό πρωτοπόρο, το όνομά της είναι άγνωστο τελείως σήμερα.
Η Αγνοδίκη η Αθηναία είναι ένα υπαρκτό ιστορικό πρόσωπο της Αρχαίας Αθήνας. Τα περισσότερα ιστορικά στοιχεία γι’ αυτήν μας τα έχει αφήσει ο μεταγενέστερος Ρωμαίος συγγραφέας Υγίνος Γάιος-Ιούλιος, ο οποίος υπήρξε Διευθυντής της Παλατινής βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας.

Τετάρτη 30 Αυγούστου 2017

ΕΝΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΙΚΡΟΠΡΕΠΗΣ ΚΑΙ ΦΘΟΝΕΡΟΣ…

Το βιβλίο του «Εκφατνίσματα» με τέτοιο πνεύμα γράφτηκε. Ο Δάμις δεν ήθελε τίποτε απ' όσα είχαν σχέση με τον Απολλώνιο να αγνοηθεί, γι' αυτό κατέγραψε και ό,τι ασήμαντο και αδιάφορο μπορεί να έλεγε στις ομιλίες του.
 Αξίζει να αναφερθούν όσα είπε σε κείνον που κατηγόρησε το βιβλίο του. Ένας άνθρωπος μικροπρεπής και φθονερός τον κατηγόρησε πως καλά κάνει και γράφει όσα είναι γνώμες και αντιλήψεις του Απολλώνιου, όμως, μαζεύοντας και καθετί ασήμαντο, μοιάζει με τα σκυλιά που τρώνε ό,τι πέφτει απ' το τραπέζι.
Ο Δάμις του απάντησε:
«Αν όμως είναι συμπόσια θεών και τρώνε θεοί, σίγουρα θα υπάρχουν και δούλοι που προσέχουν να μη χάνεται η αμβροσία που πέφτει».
ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ - ΤΑ ΕΣ ΤΟΝ ΤΥΑΝΕΑ ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΝ Α'
------------------------------
X I X . «Σχετικά με την ψυχή, τι γνώμη έχετε;» ρώτησε στη συνέχεια ο  Απολλώνιος. Τότε ο Ινδός απάντησε: Διαβάστε: ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ ΤΥΑΝΕΥΣ ΚΑΙ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΖΩΕΣ

ΦΟΒΟΥ ΤΗΝ ΖΗΛΙΑ ΤΟΥ ΚΟΜΠΛΕΞΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Είναι παντού και πολλοί πλέον.
Ο κομπλεξικός είναι ο εχθρός του κακού. Ο κακός είναι κακός, φαίνεται. Λεπτά χείλη, γαμψή μύτη, ανατριχιαστικό μειδίαμα. Όταν το συναντάς, ξέρεις πώς να τον αποφύγεις. Η έτερη προσωπικότητα, αυτή του κομπλεξικού είναι σαφώς πιο επικίνδυνη. Εμφανίζεται πάντα με το μανδύα του απόλυτα νορμάλ ανθρώπου. Ενίοτε του cool. Άνθρωπος με ενδιαφέροντα και με αστείρευτες απορίες περί της προσωπικής σου ζωής. Αυτό σε συγκινεί. Μα τόσο ενδιαφέρον πια…; Σαφώς και ενδιαφέρεται. Να σου κάνει την προσωπική ζωή κόλαση!
Δεν τον υποψιάζεσαι με την πρώτη, γιατί η φιλική του διάθεση λειτουργεί σαν καθρέφτης… τυφλώνει! Αν είσαι από την φύση σου φιλικός και ευπροσήγορος χαρακτήρας, την πάτησες! Οι προθέσεις του δεν είναι απαραίτητα κακές προς εσένα, μην το παίρνεις προσωπικά. Είναι απλά πολύ καλές απέναντι στον εαυτό του. Και επειδή ο σκοπός αγιάζει τα μέσα, δεν υπάρχει τίποτα μεμπτό σ’αυτήν την προσωπικότητα. Κατά την άποψή του πάντα. Η δική σου αξιοπρέπεια όμως και η προσωπικότητα σου τσαλακώνονται με την ευκολία που τσαλακώνεται το χαρτί κουζίνας. Το πρόβλημα (το δικό σου τουλάχιστον, γιατί το δικό του δεν είναι μόνο ένα) ξεκινά όταν ανακαλύπτεις μια τραγική και αδικαιολόγητη μεταστροφή της συμπεριφοράς των άλλων απεναντί σου, και ενώ διερωτάσαι ωσάν τον Αρειανό τί κάνεις λάθος, ξαφνικά μια λαμπρή εικόνα σε ξυπνάει από τον λήθαργο. Ο διεστραμμένος του εγκέφαλος έχει κάνει το θαύμα του.
Εσύ ως κλασσικός ανυποψίαστος, συνεχίζεις να μιλάς για τη ζωή σου μέχρι την συμπαντικά κομβική στιγμή που αντιλαμβάνεσαι ότι για να σταματήσει να σε μισεί ο πλανήτης, καλύτερα να μασάς… Τα όσα λες μεταφέρονται με την ταχύτητα του φωτός, ελαφρώς πιο πικάντικα και βαρέως πιο διαστρεβλωμένα. Τί του φταίει; Χαμηλή αυτοεκτίμηση, άσχημα παιδικά χρόνια, ελλιπής προσοχή της οικογένειας, η άτιμη η κενωνία και πολλά πολλά άλλα που μπορούν να τραυματίσουν την ψυχή ενός ανθρώπου στην τρυφερή ηλικία των παιδικών του χρόνων.
Που συναντάς τον κομπλεξικό; Παντού! Πιο επικίνδυνο είδος είναι αυτό του best-friend! Πως τον αναγνωρίζεις; Η δημόσια εμφάνισή του, επιφανειακά δείχνει άψογη με βάση τα πρότυπα του καθωσπρεπισμού και βασικά είναι τέλειος. Όμως τον αναγνωρίζεις όταν ξεσκεπάζεται στις μικρές λεπτομέρειες, όταν χαμηλόφωνα μπαίνει στις συζητήσεις και εμπιστευτικά εκτοξεύει τα βέλη του. Παρατηρήσεις που χαρακτηρίζονται από πικρά και γεμάτα πονηριά σχόλια. Άδικος στους χαρακτηρισμούς και μικρός στην επιμονή ενασχόλησης με τις πράξεις του άλλου. Του άξιου.
Ο κομπλεξικός δεν μπορεί, και δεν θα μπορέσει ποτέ, να φτάσει στο μεγαλείο και την απλότητα του χαρισματικού ή απλώς φυσιολογικού ανθρώπου. Έχει επίγνωση της ανυπαρξίας του, δεν μπορεί να το χωνέψει και αναγκαστικά επιλέγει ανέντιμα μέσα για να τον πολεμήσει. Η συμπεριφορά του είναι προβληματική κρύβοντας μία διαταραγμένη προσωπικότητα. Ξεχωρίζει με την μανία που έχει στο να κρίνει και να μην έχει άλλη απασχόληση από την μόνιμη ματιά πάνω στις πράξεις των άλλων. Ο κομπλεξικός κουβαλάει, μόνιμα στην καμπούρα του, την ανεπάρκεια του και υποφέρει οικτρά.
Έχεις παρατηρήσει ποτέ κομπλεξικό άνθρωπο να παραδέχεται τα λάθη του, τις αδυναμίες του, τα ελαττώματά του; Μπροστά σε άλλους τουλάχιστον, ποτέ! Δείχνει και δηλώνει τέλειος. Συνήθως μπλέκουμε την παραξενιά με τα κόμπλεξ. Δεν υπάρχει όμως τίποτα κακό στις παραξενιές. Όλοι έχουν. Το κόμπλεξ από την άλλη, ενοχλεί. Προκαλεί προβλήματα, τριγμούς, δυσάρεστες καταστάσεις ακριβώς επειδή, σε αντίθεση με μια απλή παραξενιά, επιβάλλεται βιαίως. Έχεις αντιμετωπίσει έναν πραγματικά κομπλεξικό άνθρωπο; Σίγουρα. Ίσως όχι σε όλες τις βαθμίδες, αλλά το έχεις δεί. Δεν παλεύεται. Προτιμάς να έχεις απέναντί σου ένα δολοφόνο. Ο δολοφόνος, τουλάχιστον, θα σε σφάξει επιτόπου. Ο κομπλεξικός θα το κάνει αφού προηγηθούν ένα κάρο εξηγήσεις, δικαιολογίες και προφάσεις. Και στο τέλος, θα προσπαθήσει να πείσει όλο τον κόσμο ότι εσύ έφταιγες που πέθανες… Η λύση είναι μια. Μην του δώσεις καμία σημασία. Να γελάς με τους ισχυρισμούς του και να του γυρίσεις την πλάτη. Απλώς δεν υπάρχει.

Δευτέρα 28 Αυγούστου 2017

«ΘΕΟΙ, ΔΩΣΤΕ ΜΟΥ Ο,ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΡΩ»

XI. Φιλοσοφική άποψη του Απολλώνιου ήταν η αποφυγή υπερβολών στις θυσίες και τα αφιερώματα. Επειδή κάποτε, μετά την εκδίωξη του Κίλικα, συγκεντρώνονταν περισσότεροι στο ιερό, ρώτησε τον ιερέα:
«Αραγε είναι οι θεοί δίκαιοι;»
«Δικαιότατοι», του είπε.
«Συνετοί;»
«Υπάρχει κανείς πιο συνετός από τους θεούς;»
«Γνωρίζουν όσα συμβαίνουν στους ανθρώπους ή δεν έχουν ιδέα;»
«Σ' αυτό κυρίως πλεονεκτούν οι θεοί», απάντησε ο ιερέας, «σε σύγκριση με τους ανθρώπους, ότι δηλαδή οι άνθρωποι εξαιτίας αδυναμίας δεν γνωρίζουν ούτε όσα τους αφορούν, ενώ οι θεοί γνωρίζουν και των ανθρώπων και τα δικά τους».
 «Όλα αυτά, ιερέα», είπε ο Απολλώνιος, «είναι άριστα και αληθέστατα. Επειδή λοιπόν ξέρουν τα πάντα, νομίζω πως όποιος έρχεται στους θεούς και ξέρει πως είναι ενάρετος πρέπει να κάνει την εξής ευχή: Θεοί, δώστε μου ό,τι πρέπει να πάρω. Διότι στους καλούς, ιερέα, οφείλονται καλά, στους κακούς τα αντίθετα, και οι θεοί, που ευεργετούν εκείνον που θα βρουν υγιή και απρόσβλητο από την κακία, τον στέλνουν πίσω αφού τον στεφανώσουν, όχι με χρυσά στεφάνια, αλλά με όλα τα καλά.
Αντίθετα, όποιον στιγματισμένο και διεφθαρμένο δουν τον εγκαταλείπουν στην τιμωρία και του δείχνουν οργή τόσο πιο μεγάλη, οσο μεγάλο ήταν και το θράσος του να έρθει στο ιερό χωρίς να είναι καθαρός».
Συνάμα, στρέφοντας τα μάτια του προς τον Ασκληπιό, είπε:
«Φιλοσοφείς, Ασκληπιέ, την άρρητη φιλοσοφία που σου ταιριάζει, αν δεν επιτρέπεις στους κακούς να έρχονται εδώ, ακόμη κι αν σου φέρνουν όλα τα πλούτη από τις Ινδίες και τις Σάρδεις. Αυτοί δεν θυσιάζουν και δεν αφιερώνουν για να τιμήσουν τους θεούς, αλλά για να εξαγοράσουν την τιμωρία, κάτι που δεν επιτρέπετε εσείς που είστε δικαιότατοι».
Πολλές παρόμοιες φιλοσοφικές απόψεις διατύπωσε στο ιερό, όταν ήταν ακόμη έφηβος.
ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ - ΤΑ ΕΣ ΤΟΝ ΤΥΑΝΕΑ ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΝ Α'

ΞΕΧΩΡΙΣΤΕΣ ΨΥΧΕΣ ( ; )

Είναι οι ψυχές που ανήκουν σε ανθρώπους φωτισμένους οι οποίοι έχουν ένα συγκεκριμένο σκοπό και λόγο ύπαρξης σε αυτή τη ζωή!
Αυτές οι ψυχές των ανθρώπων είναι γνωστές και ως αρχαίες ψυχές καθώς κύρια χαρακτηριστικά είναι η συμπυκνωμένη πνευματική γνώση, η ισορροπία η σταθερότητα και η σοφία τους.
Πως εντοπίζεις τις ψυχές αυτές;
Οι άνθρωποι που έχουν αυτές τις ψυχές ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους καθώς έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά που είναι δύσκολο να μη τα διακρίνεις! Τα πιο συνηθισμένα χαρακτηριστικά είναι αυτά που ακολουθούν:
Έχουν βλέμμα που μαγνητίζει και διαπερνάει. Το βλέμμα τους σε διαπερνάει και είναι λες και κοιτάνε μέσα στη ψυχή σου. Με σταθερή ματιά μπορούν να καταλάβουν τη συμβαίνει έξω αλλά και μέσα σε σένα!
Το άγγιγμα τους είναι απαλό και ευγενικό. Η αφή τους μπορεί να σε χαλαρώσει να σε ηρεμήσει ακόμα και να σε θεραπεύσει ψυχικά.
Η φωνή τους είναι ευγενική, ήρεμη και καταπραϋντική. Δεν είναι φωνακλάδες! Αντίθετα η φωνή τους εκπέμπει την ηρεμία αλλά και μία αίσθηση σιγουριάς και αλήθειας σε ότι λένε! Η σοφία διαγράφεται σε κάθε νότα που παράγει η χροιά της φωνής τους.
Η αύρα τους είναι βαθιά και ακίνητη. Παρόλο που είναι ήρεμα άτομα και δε μιλούν πολύ η παρουσία τους και μόνο είναι ζωηρή και λέει πολλά! Το καταλαβαίνεις από την αίσθηση ηρεμίας και θετικότητας που επικρατεί όταν βρίσκεσαι γύρω τους.
Είναι ειλικρινείς σε όλες τους τις πράξεις. Είναι έμπιστα άτομα που λειτουργούν με βάση την ειλικρίνεια και την υπευθυνότητα. Δεν θα περίμενες από ένα τέτοιο άτομο να μη πραγματοποιεί τις υποσχέσεις του και για αυτό το λόγο πάντα προσέχει τα λόγια του.
Πιστεύουν στην ενότητα και στην σύνδεση όλων των πραγμάτων! Για αυτούς όλοι πηγάζουμε από μία αιώνια συνείδηση και πηγή άπειρης ευφυίας. Για αυτό το λόγο όλοι είμαστε συνδεδεμένοι μεταξύ μας, άνθρωποι, ζώα , φυτά και η φύση ολόκληρη.
Δεν είναι υλιστικά άτομα. Όχι οι εξελιγμένες ψυχές δεν είναι θύματα του καταναλωτισμού και δε θέλουν πολυτέλειες στη ζωή τους ώστε να νιώσουν σημαντικοί και ευτυχισμένοι. Αντίθετα αντλούν την ενέργεια και τη χαρά από τις μικρές απολαύσεις τις ζωής οι οποίες κατέχουν την ουσία και το νόημα της ύπαρξης!
Μοιάζουν νεώτεροι. Η ηλικία δεν τους βαραίνει. Το πρόσωπό τους είναι καθαρό με λίγες ρυτίδες όσο χρόνια και να περάσουν! Μοιάζουν νέοι στην όψη καθώς η ψυχή τους είναι τόσο καθαρή!
Τιμούν τις ώρες που μένουν μόνοι τους. Τους αρέσει η μοναξιά και δεν παραπονούνται όταν μένουν μόνοι. Απεναντίας σε τέτοιες ώρες χαλαρώνουν, αναπληρώνουν ενέργεια και συλλέγουν πνευματικές και ψυχικές τάσεις ενέργειας ώστε να συνεχίσουν το έργο της ζωής τους.
Αγαπούν τη φύση και τα ζώα. Η αγάπη τους για τη φύση και τα ζώα δε κρύβεται! Το καλύτερο τους είναι μια εκδρομή στη φύση, σε ένα δάσος, σε ένα καταρράκτη κ.α Έχουν οικειότητα με τα ζώα αλλά και τα ίδια τα ζώα φανερώνουν μία ενστικτώδη αγάπη προς αυτούς.
Έχουν για πυξίδα την αγάπη. Σε ότι και αν κάνουν έχουν για οδηγό την αγάπη. Η αγάπη είναι αυτή που φιλτράρει και καθαρίζει το πρίσμα μέσα από το οποίο βλέπουν τον κόσμο και μέσα από αυτή προσαρμόζεται η συμπεριφορά, τα λόγια και οι πράξεις τους.
Αν λοιπόν έχεις και εσύ κάποια από τα παραπάνω χαρακτηριστικά τότε σίγουρα είσαι και εσύ μία εξελιγμένη ψυχή.  Φυσικά χρησιμοποίησε αυτό το χάρισμα για το καλό.

Κυριακή 27 Αυγούστου 2017

ΤΙ ΗΞΕΡΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ;

Το tempieto, ο μικρός κυκλικός ναός που χτίζει 
ο Μπραμάντε (1444-1514) στο San Pietro in 
Montorio στη Ρώμη (περ. 1502) θεωρείται το 
πρώτο οικοδόμημα της Αναγέννησης σε αρχαίο 
στιλόπου τα διάφορα αρχιτεκτονικά μέλη έχουν
τη σωστή λειτουργία τους.
Είναι αλήθεια ότι η γνώση της αρχαίας τέχνης στην Αναγέννηση ήταν αρχικά στην ουσία της φιλολογική. Τα κλασικά αριστουργήματα της γλυπτικής (-5ος,-4ος  αιώνας) μετά την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όταν κατέρρευσε εντελώς ο αρχαίος κόσμος, καταστράφηκαν, χάθηκαν και ξεχάστηκαν.
Ωστόσο, συγγραφείς όπως ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος στο έργο του Φυσική ιστορία (περ. +70) ή ο Παυσανίας στο έργο του Ελλάδος περιήγησις (+2ος αιώνας) κατέγραψαν καταλόγους έργων καλλιτεχνών, τα οποία στη δική τους εποχή, δηλαδή 4-5 αιώνες μετά τη δημιουργία των πρωτοτύπων, αντιγράφονταν σε ειδικά εργαστήρια. Η επιλογή των έργων που αντιγράφονταν, κυρίως τα αντίγραφα των κλασικών έργων, καθοριζόταν από το γούστο της ρωμαϊκής εποχής. Οι Ρωμαίοι αντέγραφαν ορισμένα έργα, συχνά σε πάρα πολλές επαναλήψεις, τα οποία σε νέα συμφραζόμενα πλέον προορίζονταν να διακοσμήσουν κήπους, θέρμες, βιβλιοθήκες, ανάκτορα των Ρωμαίων κ.ά. Έτσι, το μεγαλύτερο μέρος του έργου μεγάλων καλλιτεχνών της κλασικής εποχής, του Φειδία, του Πολυκλείτου, του Πραξιτέλη κ.ά., το γνωρίζουμε κυρίως χάρη στα ρωμαϊκά αντίγραφα. Και μολονότι η τέχνη καθαυτή των μεγάλων καλλιτεχνών της κλασικής εποχής ήταν άγνωστη στη Δύση, αφού δεν μπορούσε να δει κανείς τα έργα τους, παρέμενε η ανάμνηση, η φήμη τους μέσω των κειμένων.
Το ουμανιστικό κίνημα (humanismus "ανθρωπισμός"), που αφορούσε την ανάπτυξη των ανθρωπιστικών σπουδών, ιδιαίτερα τη μελέτη των αρχαίων συγγραφέων, είναι αυτό που βοήθησε να στραφούν οι καλλιτέχνες της εποχής στην τέχνη της ελληνικής Αρχαιότητας.
Ο Πετράρχης (1304-1374) σε σονέτα του προς τον Σιμόνε Μαρτίνι (περ. 1284-1344) εκφράζει τον θαυμασμό του για την Αρχαιότητα. Ο Πετράρχης όμως, όπως και ο Βοκάκιος, δεν γνώριζαν την αρχαία ελληνική, παρόλο που συγκέντρωναν ελληνικά χειρόγραφα. Στην εποχή του Πετράρχη, ο Φειδίας και ο Πραξιτέλης ήταν απλώς ονόματα, το έργο τους ήταν άγνωστο. Δοξάζονταν ως έξοχοι γλύπτες βάσει των περιγραφούν των έργων τους και μάλιστα στη λατινική από τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο. Αργότερα, όταν εξαπλώνεται η γνώση της αρχαίας ελληνικής, κυρίως από τους λόγιους που κατέφυγαν σε σημαντικά κέντρα της Ιταλίας μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, μπορούν και διαβάζουν για τους παραπάνω καλλιτέχνες σε ελληνικά κείμενα του Παυσανία, του Λουκιανού ή του Φιλοστράτου.
Τι ήξεραν, ωστόσο, στην Αναγέννηση από την Αρχαιότητα; Σήμερα γνωρίζουμε ότι η τέχνη της Αρχαιότητας καλύπτει μια περίοδο 3.000 χρόνων, είναι δηλαδή μεγαλύτερη σε διάρκεια από τη νεότερη ιστορία της τέχνης και έχει μια εξέλιξη που παρουσιάζει πολλές εναλλαγές. Στην Αναγέννηση όμως γνώριζαν μόνο ένα μικρό μέρος αυτής της τέχνης. Η πρώιμη τέχνη, η γεωμετρική, η αρχαϊκή, αλλά και αυτή των προϊστορικών χρόνων τούς ήταν άγνωστη. Γνωστό ήταν μόνο ένα μικρό σχετικά διάστημα, η εποχή μετά τον Αλέξανδρο, η ελληνιστική περίοδος και τα ρωμαϊκά αυτοκρατορικά χρόνια. Ωστόσο, και αυτή η όψιμη, περιορισμένη φάση της Αρχαιότητας ήταν για τους καλλιτέχνες της Αναγέννησης ένα πολύ πλούσιο υλικό, πηγή έμπνευσης και δημιουργικής αναφοράς.
Στην αρχιτεκτονική η μελέτη και η γνωριμία των αρχαίων μνημείων γινόταν αρχικά επίσης μέσα από τα κείμενα. Μπορεί οι δωρικοί ναοί στο Paestum (Ποσειδώνια) και στη Σικελία να ήταν πάντα ορατοί μπροστά τους, κανείς όμως δεν γύριζε να τους προσέξει και κανείς δεν τους αναφέρει σε ολόκληρη την Αναγέννηση. Θα τους ανακαλύψουν μαζί με την Πομπηία αργότερα, τον 18ο αιώνα. Οι αρχιτέκτονες τον 15ο και 16ο αιώνα μελετούν και χτίζουν με βάση το έργο De architectura (Περί αρχιτεκτονικής) του Βιτρουβίου. Το έργο του μεγάλου Ρωμαίου αρχιτέκτονα και θεωρητικού το γνώριζαν και ο Φίλιπο Μπρουνελέσκι (1377-1226) και ο Λεόν Μπατίστα Αλμπέρτι (1404-1472) και το χρησιμοποιούσαν στα μεγάλα ζητήματα που τους απασχολούσαν επιστημονικά σχετικά με τη δόμηση, τη στατική, την κατασκευή, τις αναλογίες. Ωστόσο, στις αρχές του 16ου αιώνα, σε διάφορα μέρη της Ιταλίας και ιδίως στη Ρώμη, αρχίζουν να προσέχουν τα ίδια τα αρχαία αρχιτεκτονήματα, τα οποία συμβάλλουν στη δημιουργία της αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής για εκκλησίες, παλάτια και βίλες πατρικίων. Το tempieto, ο μικρός κυκλικός ναός που χτίζει ο Μπραμάντε (1444-1514) στο San Pietro in Montorio στη Ρώμη (περ. 1502, εικόνα) θεωρείται το πρώτο οικοδόμημα της Αναγέννησης σε αρχαίο στιλ (antico), όπου τα διάφορα αρχιτεκτονικά μέλη έχουν τη σωστή λειτουργία τους.

Σάββατο 26 Αυγούστου 2017

ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ - ΤΑ ΕΣ ΤΟΝ ΤΥΑΝΕΑ ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΝ Α' (#2)

III. Υπήρξε ένας άνδρας, ο Δάμις, που δεν ήταν άσοφος και κατοικούσε κάποτε στην αρχαία Νίνο10. Αυτός υπήρξε μαθητής του Απολλώνιου και έγραψε σχετικά με τις περιοδείες του, στις οποίες λέει πως τον συνόδευσε κι ο ίδιος, και επίσης σχετικά με τις γνώμες, τις ομιλίες και τις προβλέψεις του. Κάποιος συγγενής του Δάμι, αυτά τα βιβλία του, που ήταν ακόμη άγνωστα, έκανε γνωστά στην αυτοκράτειρα Ιουλία". Σε εκείνης τον κύκλο έτυχε να ανήκω —επαινούσε και ασπαζόταν όλους τους ρητορικούς λόγους— και γι' αυτό με διέταξε να αντιγράψω αυτές τις διατριβές και να δώσω ύφος λογοτεχνικό, γιατί ο καταγόμενος από τη Νίνο τις έγραψε με σαφήνεια, αλλά χωρίς δεξιοτεχνία.
Βρήκα κατά τύχη και κάποιο βιβλίο του Μάξιμου του Αιγιέως, που περιλάμβανε όσα έκανε ο Απολλώνιος στις Αιγές, και επίσης τη διαθήκη του Απολλώνιου, απ' όπου μπορούμε να διαπιστώσουμε πως είχε κάτι το θεϊκό που τον ώθησε στη φιλοσοφία. Δεν πρέπει να δίνουμε μεγάλη προσοχή στα τέσσερα βιβλία που έγραψε ο Μοιραγένης12 για τον Απολλώνιο γιατί αγνοούσε πολλά σχετικά μ' αυτόν. Έχω πει λοιπόν πώς συγκέντρωσα τα διάσπαρτα τούτα στοιχεία και φρόντισα για τη σύνθεση τους. Η ιστορία ας είναι απόδοση τιμής προς τον άνδρα για τον οποίο γράφτηκε και μακάρι να ωφελήσει τους φιλομαθείς διότι πραγματικά θα μάθουν πράγματα που ως τώρα αγνοούσαν.
IV. Πατρίδα του Απολλώνιου ήταν τα Τύανα, Ελληνική πόλη της Καππαδοκίας. Ο πατέρας του είχε το ίδιο όνομα και καταγόταν από αρχαία γενιά που οι ρίζες της έφταναν ως τους οικιστές. Ήταν ο πλουσιότερος από τους συμπολίτες του, αν και όλο το έθνος είναι πλούσιο. Όταν η μητέρα του Απολλώνιου επρόκειτο να τον γεννήσει, παρουσιάστηκε μπροστά της το φάντασμα του Αιγυπτίου δαίμονα Πρωτέα, για τον οποίο ο Όμηρος λέει πως άλλαζε μορφές13.
Χωρίς να φοβηθεί, ρώτησε τι θα γεννήσει και εκείνος απάντησε «εμένα».
«Ποιος είσαι συ;» ρώτησε.
«Ο Πρωτέας, ο Αιγύπτιος θεός», απάντησε.
Δεν χρειάζεται να εξηγήσω ποιος ήταν στη σοφία ο Πρωτέας σε όσους έχουν διαβάσει τους ποιητές. Είχε διάφορες μορφές, που άλλαζαν συνέχεια, δεν ήταν δυνατόν να συλληφθεί και, όπως φαίνεται, γνώριζε και προέβλεπε τα πάντα. Πρέπει να έχουμε στον νου μας τον Πρωτέα, διότι στη διάρκεια της ιστορίας θ' αποδειχτεί ότι ο Απολλώνιος είχε την ικανότητα της πρόγνωσης περισσότερο από τον Πρωτέα και ξέφυγε από πολλούς κινδύνους και δυσκολίες με μεγαλύτερη ευκολία σε περιπτώσεις που τον είχαν περιβάλει ασφυκτικά.
V. Λένε πως γεννήθηκε σε λιβάδι, κοντά στο μέρος όπου υπάρχει τώρα το ιερό του.
Δεν πρέπει να αγνοούμε με ποιον τρόπο γεννήθηκε.
Όταν έφτασε η μητέρα του στην ώρα του τοκετού, ονειρεύτηκε πως έπρεπε να πάει στο λιβάδι για να μαζέψει λουλούδια. Όταν έφτασε εκεί, μάζευαν λουλούδια οι δούλες κι αυτή αποκοιμήθηκε στο γρασίδι. Κάποιοι κύκνοι14, που ζούσαν εκεί, έστησαν χορό γύρω της καθώς κοιμόταν και σηκώνοντας τα φτερά, όπως συνηθίζουν, έβγαλαν φωνή όλοι μαζί — έπνεε και ζέφυρος στο λιβάδι. Εκείνη πετάχτηκε πάνω από την ωδή και γέννησε. Κάθε έκπληξη μπορεί να προκαλέσει πρόωρη γέννα. Οι ντόπιοι λένε πως τη στιγμή που γεννήθηκε δημιουργήθηκε κεραυνός15 που φαινόταν πως θα πέσει στη γη, όμως έμεινε μετέωρος και χάθηκε ψηλά στον αιθέρα. Με όλα αυτά, νομίζω, οι θεοί ήθελαν να φανερώσουν και να προσημάνουν τη δόξα του άνδρα αυτού, την ανωτερότητα του πάνω σε όλα τα γήινα και το ότι είναι παρόμοιος με τους θεούς.
VI. Υπάρχει κοντά στα Τύανα νερό του Όρκιου Δία, όπως λένε, και το ονομάζουν Ασβαμαίο16. Η πηγή είναι κρύα, όμως κοχλάζει σαν καζάνι που θερμαίνεται. Για όσους κρατούν τους όρκους τους είναι ευμενές και γλυκό, στους επίορκους έρχεται αμέσως η τιμωρία. Τους βλάπτει στα μάτια, τα χέρια και τα πόδια, παθαίνουν υδρωπικία και φθίση και δεν μπορούν να φύγουν, αλλά κρατιούνται εκεί και θρηνούν μπροστά στο νερό ομολογώντας τις επιορκίες τους. Οι ντόπιοι θεωρούν τον Απολλώνιο γιο του Δία, όμως εκείνος ονομάζει τον εαυτό του γιο του Απολλώνιου. (Συνεχίζεται…)
ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ - ΤΑ ΕΣ ΤΟΝ ΤΥΑΝΕΑ ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΝ Α'
10. Πρόκειται για την αρχαία Νινευί, μια από τις περιφημότερες πόλεις της παλαιάς Ασσυρίας, στην ανατολική όχθη του Τίγρη, απέναντι από τη σημερινή Μοσούλ.
11. Πρόκειται για την Ιουλία Δόμνα, σύζυγο του αυτοκράτορα Σεπτιμίου Σεβήρου.
12. Για τον Μοιραγένη.
13. Ο Πρωτέας στην Όδνσσεια (δ 349 κ.ε.) είναι θεός της θάλασσας, που μένει στο νησί Φάρος, όχι μακριά από τις εκβολές του Νείλου. Είναι προικισμένος με την ικανότητα να μεταμορφώνεται σε οτιδήποτε θελήσει και διαθέτει το χάρισμα της προφητείας. Η σύνδεση του Απολλώνιου, προτού ακόμα γεννηθεί, με αυτή τη θεότητα σκοπό έχει να δείξει ότι ο άνθρωπος αυτός ήταν γραφτό να είναι θεόπνευστος και να έχει την ικανότητα της πρόγνωσης. Η σύνδεση των προφητών με τον Πρωτέα δεν είναι φαινόμενο πρωτοεμφανιζόμενο1 και ο φιλόσοφος Περεγρίνος είχε πάρει την επωνυμία Πρωτέας, για να υποδηλώσει ότι διέθετε το χάρισμα της μαντικής (Λουκιανός, Περι τής Περεγρίνον τελεντής 1). 
14. Οι κύκνοι θεωρούνταν ιερό πουλί του Απόλλωνα, του θεού της μαντικής (βλ. Καλλίμαχος, Υμνος στον Απόλλωνα 5 και Αριστοφάνης, "Ορνιθες 870: «Δεηθείτε...στον κύκνο των Δελφών και της Δήλου»). Εξάλλου , στην Πλατωνική Πολιτεία 620a, η ψυχή που ανήκε κάποτε στον Ορφέα διάλεξε να ζήσει ζωή κύκνου.
15. Ο κεραυνός, που εμφανίζεται αλλά δεν πέφτει πάνω στον Απολλώνιο, δηλώνει την προστασία που θα παρείχαν οι θεοί στον σοφό. Κεραυνός πέφτει και στον Σκοπελιανό, όταν είναι βρέφος, που όμως δεν χτυπάει τον ίδιο, αλλά τον δίδυμο αδελφό του που είναι ξαπλωμένος δίπλα του {Βίοι σοφιστών 515).
16. Πρόκειται ίσως για αεριούχο νερό. Η πηγή τούτη έδωσε το όνομα της και στον ναό του Δία που χτίστηκε κοντά ως ναός του Διός Ασβαμαίου (πρβλ. Στράβων, ΙΒ', ii, 6). Το Ασβαμαίον υδωρ των παλαιών ταυτίζεται με τη σημερινή μικρή και αβαθή λίμνη κοντά στην περιοχή Εκουσλή Χισάρ της νότιας Καππαδοκίας.

Παρασκευή 25 Αυγούστου 2017

ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΑ: ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΓΙΟΡΤΗΣ ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΗΣ ΘΕΑΣ ΗΡΑΣ ΣΤΟ ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟ ΤΗΣ ΣΑΜΟΥ

Στη Σάμο, τα Ηραία- Πυθαγόρεια αποτελούν κάθε χρόνο πόλο έλξης για εκατοντάδες τουρίστες που επισκέπτονται το νησί για να παρακολουθήσουν τις εκδηλώσεις. Το Φεστιβάλ φέτος περιλαμβάνει αρχαίο θέατρο, ύμνους, χορούς αλλά και γυναικείους αγώνες, όπως ακριβώς γίνονταν πριν από 2.200 χρόνια στο Ηραίο.
ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΧΑΡΗΣ ΖΑΒΟΥΔΑΚΗΣ

ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ - ΤΑ ΕΣ ΤΟΝ ΤΥΑΝΕΑ ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΝ - ΒΙΒΛΙΟ Α'

Όσοι επαινούν τον Σάμιο Πυθαγόρα λένε γι' αυτόν ότι δεν ήταν ακόμη Ίωνας, όταν γεννήθηκε κάποτε στην Τροία ως Εύφορβος1 . Πέθανε και αναβίωσε, αλλά το ότι είχε πεθάνει, επιβεβαιώνεται και από τον Όμηρο. Ποτέ δεν φορούσε ρούχα από δέρμα σκοτωμένων ζώων και επίσης απέφευγε να τρώει και να θυσιάζει ζώα για να διατηρείται αγνός. Δεν ήθελε να βάφονται οι βωμοί με αίμα και προτιμούσε τις μελόπιτες, το λιβάνι και τους ύμνους.
Τέτοιες προσφορές συνήθιζε να κάνει στους θεούς εκείνος ο άνδρας γιατί γνώριζε πως τις προτιμούσαν οι θεοί από τις εκατόμβες και τα μαχαίρια μέσα σε πανέρια2 . Συναναστρεφόταν με τους θεούς και μάθαινε από αυτούς ποιες ανθρώπινες ενέργειες τους ευχαριστούν και ποιες απεχθάνονται. Από τους θεούς διδάχτηκε και τα σχετικά με τη φύση.
Οι άλλοι είχαν διάφορες γνώμες για τον θεό και αντίθετες μεταξύ τους. Σ' αυτόν είχε φανερωθεί ο Απόλλων και είπε ποιος ήταν. Κι άλλοι θεοί είχαν φανερωθεί χωρίς να πουν ποιοι είναι, όπως η Αθηνά, οι Μούσες και άλλοι, των οποίων τις μορφές και τα ονόματα αγνοούν οι άνθρωποι. Ό,τι έλεγε ο Πυθαγόρας οι συνομιλητές του το θεωρούσαν νόμο και τον τιμούσαν ως απεσταλμένο του Δία. Κρατούσαν κλειστό το στόμα τους σχετικά με το θείο, διότι άκουγαν πολλά θεϊκά και απόρρητα που ήταν δύσκολο να μην τα πουν αν δεν μάθαιναν πρώτα ότι και η σιωπή είναι λόγος. 
Λένε ότι και ο Ακραγαντίνος Εμπεδοκλής αυτή τη σοφία ακολούθησε. Γιατί το «χαίρετε, δεν είμαι πια για σας θνητός αλλά αθάνατος θεός3 » και το ((κάποτε υπήρξα κοπέλα και νέος4 », όπως επίσης και η προσφορά στην Ολυμπία μιας πίτας με σχήμα βοδιού5 , που λέγεται πως είχε φτιάξει, αποδεικνύουν πως συμφωνούσε με τον Πυθαγόρα. Λένε κι άλλα πολλά γι' αυτούς που ακολούθησαν τον φιλοσοφικό τρόπο του Πυθαγόρα με τα οποία δεν χρειάζεται να ασχοληθώ τώρα, γιατί βιάζομαι να ολοκληρώσω την ιστορία μου.
II. Ο Απολλώνιος είχε απόψεις ανάλογες με αυτούς και πλησίασε τη φιλοσοφία με τρόπο θεϊκότερο απ' ό,τι ο Πυθαγόρας, αποδείχτηκε ανώτερος από τους τυράννους και έζησε σε μια εποχή ούτε πολύ παλιά ούτε πολύ πρόσφατη. Οι άνθρωποι ωστόσο δεν τον γνωρίζουν ακόμη από την αληθινή σοφία του που την άσκησε με ορθότητα και τρόπο φιλοσοφικό. Άλλοι τον επαινούν γι' αυτό, άλλοι για κείνο. Άλλοι, εξαιτίας της συναναστροφής του με τους Βαβυλώνιους μάγους, τους Ινδούς Βραχμάνες και τους Γυμνούς Αιγυπτίους, τον θεωρούν μάγο και τον διαβάλλουν κατηγορώντας τον πως έγινε σοφός με δόλο.
Εν τούτοις, ο Εμπεδοκλής, ο Πυθαγόρας ο ίδιος και ο Δημόκριτος, αν και συναναστράφηκαν με μάγους6 και είπαν πολλά υπερφυσικά, δεν θεωρήθηκαν μάγοι. Και ο Πλάτων, που πήγε στην Αίγυπτο 7 και ανέμειξε τις θεωρίες των εκεί προφητών και ιερέων με τις δικές του, σαν τον ζωγράφο που προσθέτει χρώματα στα σκιαγραφήματά του 8 , δεν θεωρήθηκε μάγος, αν και φθονήθηκε πολύ απ' τους ανθρώπους για τη σοφία του.
Δεν μπορεί να κατηγορεί κανείς τον Απολλώνιο επειδή προαισθάνθηκε και προέβλεψε πολλά, διότι, τότε θα έπρεπε να κατηγορηθεί και ο Σωκράτης για όσα γνώριζε εκ των προτέρων με τη βοήθεια του δαιμονίου του και ο Αναξαγόρας για όσα προέβλεπε. Ποιος δεν γνωρίζει ότι ο Αναξαγόρας πήγε στην Ολυμπία σε εποχή μεγάλης ανομβρίας και μπαίνοντας στο στάδιο καλυμμένος με προβιά προέβλεψε βροχή, είπε πως θα γκρεμιστεί ένα σπίτι και δεν διαψεύστηκε, ότι η μέρα θα γινόταν νύχτα και ότι κοντά στους Αιγός ποταμούς θα πέσουν πέτρες από τον ουρανό9 ;
Δεν επαληθεύτηκαν οι προφητείες του; Ενώ αυτά τα θεωρούν ως δείγματα της σοφίας του Αναξαγόρα, από τον Απολλώνιο προσπαθούν να αφαιρέσουν την ικανότητα πρόβλεψης με τη βοήθεια της σοφίας και λένε πως προέβλεπε με τη βοήθεια κάποιας μαγικής τέχνης.
Νομίζω πως δεν πρέπει να αδιαφορούμε για την άγνοια των πολλών, αλλά να κάνουμε γνωστή την εποχή κατά την οποία ο άνδρας αυτός είπε ή έπραξε κάτι, και τους φιλοσοφικούς τρόπους που τον έκαναν να θεωρείται δαιμόνιος και θεϊκός. Μερικά από τα στοιχεία μου συγκεντρώθηκαν από τις πόλεις που τον αγάπησαν, άλλα από ιερά στα οποία επανέφερε τους παραμελημένους πια θεσμούς, άλλα απ' όσα είπαν άλλοι γι' αυτόν και μερικά από επιστολές που εκείνος έστειλε σε βασιλείς, σοφιστές, φιλοσόφους, στους Ηλείους, στους Δελφούς, στους Ινδούς, στους Αιγυπτίους, σχετικές με τους θεούς, τους θεσμούς, τα ήθη και τους νόμους, όπου διόρθωνε οτιδήποτε ήταν εσφαλμένο.
Τα πιο ακριβή στοιχεία τα συγκέντρωσα έτσι:
Συνεχίζεται…
1. Ο Εύφορβος ήταν Τρώας ήρωας, που προκάλεσε την πρώτη πληγή στον Πάτροκλο και σκοτώθηκε από τον Μενέλαο (Όμηρος, Ίλιάς, Π 808, Ρ 1 κ.ε.)
2. Εκατόμβες λέγονταν αρχικά οι θυσίες εκατό βοδιών, αλλά πολύ σύντομα η λέξη παράλλαξε κάπως την αρχική της σημασία και δήλωνε γενικά κάθε μεγάλη δημόσια θυσία. Τα ιερά πανέρια ήταν αυτά στα οποία μεταφέρονταν τα ιερά σκεύη, που χρησιμοποιούνταν στις θρησκευτικές εορτές και θυσίες.
3. Diels-Kranz 31 Β 112, 3.
4. Diels-Kranz, 31 Β 117, 1. Και τα δυο αποσπάσματα από τα ποιήματα του Εμπεδοκλή φανερώνουν την πίστη του στη μετενσάρκωση.
5. Απόδειξη ότι προτιμούσε τις αναίμακτες θυσίες, όπως και ο Πυθαγόρας.
6. Την πληροφορία του Φιλοστράτου για συναναστροφή των Πυθαγόρα και Δημοκρίτου με μάγους επιβεβαιώνει και ο Διογένης Λαέρτιος (viii, 3 και ix, 34)· δεν αναφέρει όμως τίποτα τέτοιο για τον Εμπεδοκλή. Μάλιστα, όσον αφορά τον Δημόκριτο, ο Διογένης λέει ότι η συνάντηση του με τους Πέρσες μάγους οφείλεται στο ότι ο Ξέρξης είχε φιλοξενηθεί από τον πατέρα του Δημοκρίτου (κάτι που ο Φιλόστρατος στους Βίους σοφιστών, Α', 494, το αναφέρει για τον Πρωταγόρα).
7. Τα ταξίδια του Πλάτωνα στην Αίγυπτο δεν είναι επιβεβαιωμένα από ιστορικές μαρτυρίες. 297 ΣΧΟΛΙΑ
8. Αυτό αποτελεί απήχηση του Πλατωνικού Πολιτικού 277c.
9. Στον Αναξαγόρα τον Κλαζομένιο, τον σπουδαίο αυτό προσωκρατικό φιλόσοφο του 5ου αι. π.Χ., αναφέρεται και ο Διογένης Λαέρτιος (ii, 6 κ.ε.) ο οποίος δίνει τις ίδιες μαρτυρίες για τις προβλέψεις του φιλοσόφου όσον αφορά τη βροχή στην Ολυμπία και την πτώση μετεωρίτη πριν από τη μάχη στους Αιγός ποταμούς, κατά την οποία ο Λύσανδρος κατατρόπωσε τον στρατό των Αθηναίων το -405.
ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ - ΤΑ ΕΣ ΤΟΝ ΤΥΑΝΕΑ ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΝ ΒΙΒΛΙΟ Α' 

Τρίτη 22 Αυγούστου 2017

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ;

Δυστυχώς, η χρήση και η κατάχρηση που κάνουμε σε πολλές λέξεις τις κατέστησαν σταδιακά κενές νοήματος.
Η γλώσσα μας δεν έχει χάσει μόνο περιεχόμενο και σημασία, αλλά έχει αφήσει αχρησιμοποίητη τη δυνατότητα την οποία όλοι μπορούμε να γίνουμε κατανοητοί δια μέσου του νου, και στο χώρο της έχει αναδυθεί ένα στοιχείο συγκινησιακό, υποκειμενικό και φανταστικό.
Σήμερα οι λέξεις δεν έχουν πλέον λογική σημασία, αλλά υποβάλλουν εικόνες. Σήμερα έχουμε αλλάξει τη «λογική» με τη «συγκίνηση», τη «σκέψη» με την «φαντασία».
Το υπογραμμίζω αυτό για να δείξω μέχρι ποιο σημείο η γλώσσα της φαντασίας, η σταδιακή απώλεια του λόγου, έχει υπονομεύσει την ικανότητά μας να κατανοούμε τις ιδέες. Γι΄ αυτό δεν γνωρίζουμε ακριβώς τι είναι αισιοδοξία και τι φιλοσοφία, ούτε πώς μπορούμε να τις συσχετίσουμε. Υποθέτουμε ότι ένας φιλόσοφος που έχει ερευνήσει τη ζωή δε μπορεί να είναι αισιόδοξος. Γιατί όχι;
Αν φιλοσοφία είναι η αγάπη για τη σοφία, αν είναι η αναζήτηση της γνώσης για να μπορούν να επιλυθούν τα μεγάλα ερωτηματικά της ύπαρξης, ένας φιλόσοφος πρέπει να είναι αισιόδοξος, αφού κάθε σοβαρή έρευνα οδηγεί σε εύρημα. Επιπλέον, πρέπει να είναι μια αληθινή, αποτελεσματική, πραγματική αναζήτηση. Όχι μόνο μια ερευνητική στάση αλλά μια αληθινή επιθυμία εύρεσης. Μια αυθεντική ανάγκη και επιθυμία της ψυχής που θέλει να γνωρίσει και το κάνει επωφελούμενη από εκείνο που ήδη ξέρει.
Αν πούμε ότι ένας φιλόσοφος πρέπει να έχει μια υγιή αισιοδοξία, καλό θα είναι να αρχίσουμε ορίζοντάς την και να προσδιορίσουμε επίσης το αντίθετο της αισιοδοξίας, το οποίο ονομάζουμε απαισιοδοξία.
Μας λένε ότι το να είναι κανείς αισιόδοξος σημαίνει όχι μόνο να πιστεύει στα «καλά» πράγματα, αλλά στα «καλύτερα». Να μην ικανοποιείται με αυτό που είναι σωστό, να θέλει ακόμη κάτι περισσότερο, το καλύτερο, το τέλειο.
Κατ' εξοχήν αισιόδοξος είναι εκείνος που θεωρεί ότι αυτός ο κόσμος στον οποίο ζούμε είναι άψογος – αφού προέρχεται από έναν τέλειο Θεό που τον δημιούργησε – και ότι εμείς οι άνθρωποι, οι οποίοι ζούμε σ΄ αυτόν, είμαστε και ανυπέρβλητοι και μοναδικοί.
Η θέση του να πιστεύει κανείς ότι αυτός ο κόσμος είναι ο καλύτερος δυνατός – ή τουλάχιστον ο περισσότερο αναγκαίος για τη δική μας εξέλιξη – υποστηρίχθηκε από πολλούς φιλοσόφους στη διάρκεια της Ιστορίας.
Μπορούμε να αναφέρουμε τον μεγάλο φιλόσοφο Πλάτωνα. Και οι φιλόσοφοι επίσης, της Αλεξανδρινής Σχολής – ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζουμε τον Πλωτίνο – είναι αισιόδοξοι. Μόνο που για να φθάσουν στην αισιοδοξία και στις ρίζες της ζωής, έχουν εκμηδενίσει μια σειρά από προσκολλήσεις της ίδιας της προσωπικότητας, που δεν τους επέτρεπαν να δουν αυτή την αρχή της εμπιστοσύνης και της ασφάλειας.
Για τους στοχαστές των φιλοσοφικών σχολών που αναφέραμε, το να είναι κανείς αισιόδοξος σημαίνει να γνωρίζει το νόημα της ζωής, να ξέρει ότι ζωή είναι αύξηση, εξέλιξη, συνέχιση των κύκλων που οδηγούν σ΄ ένα σκοπό. Ότι η ζωή δεν είναι τυχαία, ότι δεν διατρέχει οποιοδήποτε μονοπάτι και ότι στο τέλος του δρόμου αυτό που εμείς αντιλαμβανόμαστε ως «καλό» θα θριαμβεύσει πάνω στο κακό.
Αλλά αφού όλοι οι φιλόσοφοι δεν φαντάστηκαν τη ζωή με αυτό το κριτήριο εξέλιξης, ανέκυψε μια αντίδραση εντελώς λογική: η απαισιοδοξία, ο πεσιμισμός.
Για τους πεσιμιστές δεν έχει σημασία αυτό που πρόκειται να συμβεί αύριο, δεν τους ενδιαφέρει ότι αύριο το καλό θα νικήσει το κακό. Σημαντικό είναι το σήμερα. Αφού σήμερα υπάρχουν βάσανα, πόνος, λάθη, δε μπορεί κανείς να είναι αισιόδοξος. Αυτό ισχύει σε τέτοιο βαθμό ώστε ο Βολταίρος έφθασε να πει ότι η αισιοδοξία είναι η πίστη των ηλιθίων.

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΝΤΙΘΕΤΑ

Και εδώ συναντάμε δύο αντίθετα που φαίνονται ασυμβίβαστα. Δεν είναι πλέον φιλοσοφία και αισιοδοξία. Τώρα είναι από τη μια πλευρά αισιοδοξία και από την άλλη απαισιοδοξία.
Θα προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε μια φιλοσοφική αισιοδοξία η οποία, χωρίς να θέλει να βρίσκεται σε μια κεντρική ενδιάμεση θέση, έχει τη δυνατότητα να συνδυάζει αυτά τα δύο ασυμβίβαστα αντίθετα.
Με την φυσικότητα ενός φιλοσόφου – ενός παιδιού, όπως θα έλεγε ο Αριστοτέλης – διερωτόμαστε: αυτός ο κόσμος, στον οποίο ζούμε και του οποίου αποτελούμε μέρος, είναι τέλειος; Αν είμαστε ειλικρινείς, πρέπει να πούμε όχι.
Αυτός ο κόσμος δεν είναι ούτε τέλειος ούτε βέβαια ολότελα κακός, αλλά πάντως δεν είναι ό,τι καλύτερο.
Θα μπορούσαμε να θέσουμε την ερώτηση με άλλον τρόπο: Αυτός ο κόσμος θα μπορούσε να βελτιωθεί; Χωρίς να είναι ο πιο καλός, θα μπορούσε, ωστόσο, να φθάσει στην τελειότητα;
Σ΄ αυτό απαντάμε: ο κόσμος μας μπορεί να βελτιωθεί. Αλλά αυτή η δυνατότητα περιλαμβάνει επίσης τη δράση. Δηλαδή, μιλάμε ταυτόχρονα για μια αισιοδοξία, φιλοσοφική και πρακτική.
Αυτή είναι η στάση της φιλοσοφικής αισιοδοξίας στην οποία αναφερόμαστε: αν τα πράγματα δεν είναι τέλεια, τουλάχιστον είναι εφικτό να διορθωθούν. Και αυτό δεν εξαρτάται από ένα αόρατο πεπρωμένο, από κάτι που μπορεί να κατέβει από ψηλά, αλλά εξαρτάται από μας. Εξαρτάται από την προσπάθειά μας, τη σκέψη μας, τα χέρια μας, το κριτήριό μας, την ικανότητά μας να αγαπάμε – ως φιλόσοφοι – τη σοφία. Και επιπλέον, όχι μόνο να ικανοποιούμαστε με το να την αγαπάμε, αλλά να προσπαθούμε κάθε φορά να γίνουμε σοφότεροι.
Όταν ο Πυθαγόρας είπε ότι ο ίδιος δεν ήταν σοφός αλλά μόλις ένας φιλόσοφος, προώθησε μια θεωρία φιλοσοφικής αισιοδοξίας. Και δεν την εξέφρασε μόνο με λόγια, αλλά την βίωσε.
Ονόμαζε τον εαυτό του «φιλόσοφο» - εραστή, αναζητητή της σοφίας – και αφιέρωσε όλη του τη ζωή για να βρει την αληθινή γνώση και να την εκφράσει. Έτσι εκδήλωσε όχι μια απατηλή αισιοδοξία αλλά μια αληθινή.
Σε πολλές πραγματείες μάς λένε ότι η αισιόδοξη ή απαισιόδοξη προσέγγιση της ζωής δεν σχετίζεται με αυτήν τη φιλοσοφική αισιοδοξία που μας κάνει να βελτιωνόμαστε. Είναι ένα θέμα βασικά ψυχολογικό, ένα θέμα υποκειμενικά συναισθηματικό.
Πράγματι, αν ένα άτομο είναι παθητικό, θλιμμένο, αδύναμο, το πιο πιθανό είναι να είναι επίσης απαισιόδοξο, επειδή η ίδια η ψυχολογική του δομή το κάνει να φοβάται τη ζωή και όλες της τις συνέπειες. Αυτός όμως που έχει αντίθετο χαρακτήρα χαίρεται να εφορμά στις δυσκολίες, να τα πηγαίνει καλά με τον κόσμο, να λύνει όλα του τα προβλήματα, ακολουθώντας αισιόδοξες τάσεις.
Ωστόσο πιστεύουμε ότι αυτή η υπόθεση δεν είναι τόσο απλή, ότι η απαισιοδοξία ή η αισιοδοξία δεν είναι μόνο θέματα ψυχολογικά, που εξαρτώνται μόνο από τη διάθεση, τον χαρακτήρα. Πιστεύουμε ότι υπάρχουν νοητικοί και πνευματικοί παράγοντες, οι οποίοι επίσης επηρεάζουν βαθιά την αισιόδοξη ή απαισιόδοξη αντίληψη.

Ο ΥΛΙΣΜΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΑΙΤΙΑ ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑΣ

Ο υλισμός αποτελεί αιτία απαισιοδοξίας. Η τάση να αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξη ως κάτι καθαρά υλικό είναι ένας από τους λόγους που προκαλούν απαισιοδοξία. Η αιτία είναι λογική: αν ο κόσμος είναι μόνο ύλη, αυτά που βλέπουμε και αγγίζουμε είναι πολύ λίγα, επομένως δε μπορούμε να περιμένουμε σχεδόν τίποτα από αυτόν. Η καθημερινή εικόνα του κόσμου με τον πόνο, την απελπισία, την πείνα, το θάνατο, τη διαφθορά, τις καταστροφές, τους πολέμους, τα δυστυχήματα δεν μας οδηγούν σε τίποτα καλό.
Αυτός που εστιάζει την εικόνα του σε υλικό σημείο φθάνει εύκολα στην απαισιοδοξία, επειδή για να είναι ευτυχισμένος χρειάζεται να έχει συγκεκριμένα πράγματα, τα οποία, ακριβώς επειδή είναι υλικά αγαθά, είναι φθαρτά.
Του φαίνεται ότι το σημαντικό είναι να έχει. Αλλά όταν έχει ήδη αποκτήσει κάτι, φοβάται πολύ μήπως το χάσει, νιώθει τέτοια απελπισία, επειδή εκείνο που κατάφερε να αδράξει για μια στιγμή του φεύγει από τα χέρια, δεν μπορεί να απολαύσει αυτά τα υλικά αγαθά, αφού συνεχώς διερωτάται πόσο θα διαρκέσουν.
Επιπλέον, πέρα από τα υλικά αγαθά, όταν αγαπάμε ένα πρόσωπο – αλλά το θέλουμε με αυτό το ίδιο υλιστικό κριτήριο - διερωτόμαστε καθημερινά πόσο θα διαρκέσει, πόσο μας θέλει, αν θα είναι για όλη τη ζωή.
Έτσι βλέπουμε πώς μια νοητική σύλληψη – που κέρδισε έδαφος τα τελευταία χρόνια της Ιστορίας μας – μπορεί να κάνει τη ζωή μας απαισιόδοξη.
Ας δούμε και άλλους παράγοντες που φαίνονται να είναι πνευματικοί και που οδηγούν επίσης σε απαισιοδοξία.
Υπάρχει μια τάση ψευδο- φιλοσοφική- εσωτερική, που αντλεί από την Άπω Ανατολή – απομακρυσμένη χρονικά και φυσικά – μια σειρά από φιλοσοφικές ιδέες χωρίς να τις γνωρίζει ακριβώς.
Είναι πολύ συνηθισμένο να βλέπουμε σε δημοσιεύσεις τη λέξη «Κάρμα».
Υπενθυμίζουμε σε συντομία ότι το Κάρμα είναι ένας νόμος πάνω στον οποίο οι φιλόσοφοι της Ανατολής είχαν βασίσει την εξέλιξη της ζωής. Ένας νόμος, τον οποίο ονόμαζαν της «αιτίας και του αποτελέσματος», αφού όλα όσα συμβαίνουν στο Σύμπαν είναι στενά συνδεδεμένα, όλα τα γεγονότα είναι κρίκοι μιας αλυσίδας. Έτσι, όλες οι δράσεις εξαρτώνται οι μεν από τις δε.
Αν η ιδέα αυτή παρερμηνευθεί, μπορεί να οδηγήσει σε απαισιοδοξία, αφού όλα όσα μας συμβαίνουν είναι «Κάρμα». Γιατί να επανορθώσουμε, για ποιο σκοπό να αγωνιστούμε, γιατί να υπερβούμε τον εαυτό μας, αν όλα είναι «Κάρμα»;
Όπως βλέπουμε, με την παρερμηνεία των φιλοσοφικών ή των πνευματικών ιδεών, οδηγούμαστε επίσης σε μια απαισιοδοξία, που μετατρέπεται σε ακινησία, αδράνεια, εγκατάλειψη, σε θάνατο εν ζωή.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ

Ας ασχοληθούμε ακόμη μια φορά με τη φιλοσοφική μας αισιοδοξία, διασαφηνίζοντας ότι είμαστε πεπεισμένοι ότι κανείς δε μπορεί να είναι τελείως αισιόδοξος στη ζωή του, αφού όλοι έχουμε κάποτε υποφέρει, έχουμε αισθανθεί πόνο σε πολλές περιπτώσεις. Ούτε μπορεί κανείς επίσης να είναι τελείως απαισιόδοξος, επειδή όλοι συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε, παρά τις λύπες μας.
Ας αρχίσουμε από κάτω, από το υλικό μέρος. Η ύλη, αν το καλοεξετάσουμε, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ καλά σε μια αισιόδοξη αντίληψη για τη ζωή. Αρκεί να μην τη βλέπουμε ψυχρά, αλλά να παρατηρούμε την τελειότητα, τη φροντίδα με την οποία δημιουργεί ολόκληρο το Σύμπαν, όσο λίγα κι αν είναι αυτά που γνωρίζουμε γι΄ αυτό. Αυτοί οι νόμοι που διέπουν την ύλη, την κατευθύνουν και την οργανώνουν, ενώ την υπερβαίνουν. Η ύλη αντικατοπτρίζει ομορφιά. Αν και η ύλη είναι σκοτεινή, βαριά και φθαρτή, θα έπρεπε να μας χρησιμεύει για να χαίρεται η καρδιά μας, μόνο και μόνο από το γεγονός ότι κάτι ανώτερο αποτυπώνεται σ΄ αυτήν, την εξαγνίζει, την εξυψώνει, αφού η ομορφιά μπόρεσε να αφήσει τα ίχνη της σ΄ αυτήν για μια στιγμή.
Ας περάσουμε στο ψυχολογικό επίπεδο. Όλοι νοιώθουμε πόνο, αλλά εκείνοι οι φιλόσοφοι της Ανατολής, οι οποίοι – όπως μόλις είδαμε – δημιούργησαν σχεδόν χωρίς να το θέλουν την απαισιοδοξία και τον υλισμό, μας διδάσκουν κάτι πολύ σημαντικό: ότι ο πόνος είναι όχημα της συνείδησης. Χωρίς πόνο δεν αντιλαμβανόμαστε τις πραγματικότητες και τίποτα δεν μας αγγίζει.
Ο πόνος δεν είναι κακό, ούτε λόγος για να είναι κάποιος απαισιόδοξος. Ας τον θεωρήσουμε – κατά τα λεγόμενα των Στωικών – ως «Σχολείο της Ζωής». Ας μάθουμε απ΄ αυτόν και κάθε φορά που υποφέρουμε ας βγαίνουμε καθαροί από αυτόν τον πόνο, γνωρίζοντας ότι μπορούμε να αποκτήσουμε μια εμπειρία από αυτόν. Και ότι – αφού περάσει – θα είμαστε λίγο καλύτεροι απ΄ ό,τι ήμασταν πριν υποφέρουμε.
Συνηθίζουμε να νομίζουμε ότι υποφέρουμε. Μας πονάει η ζωή, επειδή δεν αποκτούμε πάντα όλα τα πράγματα που θεωρούμε ότι είναι απαραίτητα.
Υπάρχουν δύο δυνατότητες: αν κάτι είναι ζωτικής σημασίας, σωστό, αξιοσέβαστο, έντιμο για μας και είμαστε πεπεισμένοι ότι το χρειαζόμαστε, ας το αναζητήσουμε, ας εργαστούμε γι΄ αυτό. Αλλά αν εκείνο που ποθούμε δεν είναι τίποτε άλλο παρά καρπός ενός περαστικού πάθους, αν νομίζουμε ότι το λαχταράμε, αλλά στην πραγματικότητα αυτή η όρεξη δεν έχει βαθιά προέλευση, είναι καλύτερα να το εγκαταλείψουμε. Αν δεν έχουμε ανάγκη, δεν υπάρχει πόνος. Αν δεν έχουμε λανθασμένη φιλοδοξία να ικανοποιήσουμε, δεν υπάρχει πόνος.
Δεν είναι τόσο εύκολο να ξέρουμε πότε αυτό που επιδιώκουμε είναι βαθύ, αυθεντικό ή όχι.
Ας αναρωτηθούμε πόσο διαρκεί αυτή η ανάγκη, πόσο έντονα έχουμε αυτή την επιθυμία χαραγμένη μέσα μας, αν αποτελεί μέρος της ύπαρξής μας, αν κοιμάται και ξυπνάει μαζί μας, αν είναι ίσως όπως αυτό το πάθος για τη σοφία που αναφέραμε μιλώντας για τη «φιλοσοφία».
Αν αυτή η ανάγκη επιμένει, αν διατηρείται, προέρχεται από την ψυχή. Αν αυτή η ανάγκη είναι ένα περαστικό καπρίτσιο, αρκεί να μη τη σκεφτόμαστε και σε μια στιγμή η επιθυμία θα εξαφανιστεί.
Έτσι, αφού ο πόνος συνδέεται με τις φιλοδοξίες μας, μάς διδάσκει και μας εκπαιδεύει, μας εξευγενίζει και λειαίνει εκείνες τις εξωτερικές ανάγκες που δεν είναι προϊόν του δικού μας εσωτερικού όντος.
Ας περάσουμε σ΄ ένα ακόμη επίπεδο: η αισιοδοξία ως μια νοητική και λογική άποψη.
Η αισιοδοξία, θεωρούμενη κατ΄ αυτό τον τρόπο, μεταμορφώνεται σε μια σίγουρη και σταθερή πίστη, στο νόημα που δίνεται στη ζωή, στο νόημα που έχει όλη η ύπαρξη σαν σύνολο. Αν προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε τους νόμους της Φύσης και τις αρχές του ανθρώπου, να αφαιρέσουμε τα πέπλα, αν προσπαθήσουμε να καταλάβουμε πραγματικά όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας, θα φθάσουμε, χωρίς αμφιβολία, στο συμπέρασμα ότι όλα αυτά έχουν νόημα και ότι αυτό το νόημα μας δίνει σιγουριά, σταθερότητα.
Οι αρχαίοι έλεγαν ότι «η γνώση είναι δύναμη» και «δύναμη» είναι η εξάσκηση της βούλησής μας. Όποιος έχει μια σταθερά αναπτυγμένη βούληση, που την έχει θέσει σε κίνηση και την έχει ωθήσει για να πραγματώσει οτιδήποτε, δε μπορεί να αισθάνεται απαισιόδοξος.

Ο ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΜΟΣ

Στο πνευματικό επίπεδο είναι αδύνατο να είναι κανείς απαισιόδοξος.
Θα έπρεπε να αφήσουμε στην άκρη μονομιάς όλες εκείνες τις ιδέες που έχουν να κάνουν με το καλό και το κακό. Αποφεύγουμε να κάνουμε χώρο στο καλό και το κακό, τον Θεό και το διάβολο. Οι ανταγωνιστικές αξίες παλεύουν μέσα μας και μας κάνουν να μπαίνουμε στη μέση σαν θεατές, γεγονός που μας οδηγεί σε αμφιβολία και σε κατάσταση διαρκούς αβεβαιότητας.
Δεν υπάρχει Θεός και διάβολος. Υπάρχει Θεός. Δεν υπάρχει καλό και κακό. Υπάρχει καλό. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι το καλό έχει τη δυνατότητα να εκφράζεται με τόσους τρόπους, που μερικές φορές δεν το καταλαβαίνουμε. Και είναι η άγνοιά μας αυτή που μας κάνει να το ονομάζουμε κακό.
Ας φανταστούμε μια εστία φωτός, την οποία θα ονομάσουμε Καλό, το οποίο, ως υπέρτατη πηγή, διαχέεται σε ολόκληρο το Σύμπαν. Αν καταφέρουμε να βρεθούμε κοντά στο σημείο από το οποίο εκπορεύονται οι ακτίνες, αν βάλουμε το χέρι όσο το δυνατόν πιο κοντά σ΄ αυτό, θα συγκεντρώσουμε μια μεγάλη ποσότητα θερμικής και φωτεινής ενέργειας. Αλλά, αν τοποθετήσουμε το σώμα μας πολύ πιο μακριά από τη δέσμη του φωτός, η ίδια επιφάνεια του χεριού θα δεχθεί λιγότερη ενέργεια, αφού έχει διαχυθεί και ανοιχτεί σαν βεντάλια πάνω στον κόσμο.
Το κακό δε βρίσκεται στον κόσμο, βρίσκεται στην άγνοιά μας. Κακό είναι απλά το να μη γνωρίζουμε, να μη βλέπουμε, να μην ενδιαφερόμαστε. Κακό είναι να υποφέρουμε προκειμένου να μάθουμε. Κακό είναι ο πόνος, επειδή είμαστε ανίκανοι να συλλάβουμε ότι έχουμε ξεκινήσει λάθος.
Με αυτά τα στοιχεία φιλοσοφικής αισιοδοξίας, πιστεύω ότι προσεγγίζουμε την παλιά αντίληψη που καμιά φορά οι Έλληνες ονόμαζαν «ενθουσιασμό».
«Ενθουσιασμός»: «ένθεος», «ο Θεός εντός», «ο Θεός στον άνθρωπο». Η αίσθηση της θεότητας μέσα μας, η ευτυχία να γνωρίζουμε κάτι περισσότερο από αυτό το κέλυφος της ύλης που μας τυλίγει. Η υπερηφάνεια για να καταλάβουμε πέρα από το χρόνο που μας περιορίζει.
Ο ενθουσιασμός δεν είναι κενή αισιοδοξία, μια επιφανειακή ευτυχία που γλιστράει πάνω από τα πράγματα. Ο ενθουσιασμός είναι βαθύς, είναι εσωτερικός, βρίσκεται στο βάθος, στην ψυχή. Είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους να τραγουδούν, να προσεύχονται, να θαυμάζουν τη Φύση, να αναζητούν το Θεό στα δέντρα, στο πέταγμα των πουλιών, στη μετακίνηση των νεφών. Όλα αυτά είναι ενθουσιασμός, κάτι πολύ περισσότερο από αισιοδοξία.
Μας έχουν πει πολλές φορές ότι εμείς οι αισιόδοξοι είμαστε ανόητοι. Δεν το εξέφρασε μόνο ο Βολταίρος αλλά και πολλοί άλλοι στον 20ο αιώνα. Μας έχουν πει ότι η αισιοδοξία είναι μια φιλοσοφία για το μέλλον, αλλά απορριπτέα για την παρούσα στιγμή. Είναι χρήσιμη για πολύ αργότερα, αφού ονειρεύεται καλύτερα πράγματα για το μέλλον.
Πιστεύουμε ότι αυτό δεν είναι σωστό. Η αισιοδοξία ταιριάζει σε όλες τις διαστάσεις του χρόνου, αφού, όταν μετατρέπεται σε ενθουσιασμό, δεν υπάρχει ούτε ένα μόριο του χώρου και του χρόνου στο οποίο να μην περιλαμβάνεται. Ο ενθουσιασμός ταιριάζει στο παρελθόν.
Το παρελθόν αποδεικνύει ότι η ιστορία είναι κυκλική. Ότι πολλές φορές, από έλλειψη μνήμης ή από αμέλεια, αναπαράγουμε τις ίδιες καταστάσεις, ξανακάνουμε τις ίδιες επιτυχίες και τα ίδια λάθη, αλλά - από επανάληψη σε επανάληψη – μεγαλώνουμε λίγο περισσότερο.
Το παρελθόν μας διδάσκει ότι υπήρξαν στιγμές κατά τις οποίες η Αλήθεια, η Ομορφιά, η Δικαιοσύνη, η Ενότητα αντικατοπτρίστηκαν καθαρά στην ύλη. Και ότι υπήρξαν άλλες φάσεις κατά τις οποίες αυτές οι αρχές (Ενότητα, Δικαιοσύνη, Αγαθό, Ομορφιά) απομακρύνθηκαν από τον συγκεκριμένο κόσμο, επειδή δεν υπήρχαν κανάλια που να τις εκφράζουν.
Η αισιοδοξία είναι για το παρόν, επειδή τον ενθουσιασμό τον εκφράζουμε εδώ και σήμερα, ούτε χθες ούτε αύριο, πέρα από τα προβλήματα, παρά τις δυσκολίες και - θα έλεγα ακόμη - χάρη σ΄ αυτές.
Σε τίποτα δεν θα χρησίμευε το να είμαστε ενθουσιώδεις, αισιόδοξοι, σταθεροί, θεληματικοί και αποφασιστικοί αν δεν παραπατούσαμε ποτέ στο δρόμο. Αλλά όταν υπάρχουν καθημερινά πέτρες μπροστά μας, όταν κάθε φορά που τείνουμε το χέρι συναντάμε μια δυσκολία και πέρα από αυτήν και χάρη σ΄ αυτήν συνεχίζουμε να είμαστε ενθουσιώδεις, είναι επειδή η ρίζα του Σύμπαντος έχει ξυπνήσει μέσα στον άνθρωπο.
Αισιοδοξία για το μέλλον, αλλά όχι σαν όνειρο ή αυταπάτη για να δραπετεύουμε. Ούτε μας ενδιαφέρει να βυθιζόμαστε σ΄ ένα όνειρο για ένα καλύτερο μέλλον, μόνο και μόνο για να μη βλέπουμε αυτό που συμβαίνει στο παρόν.
Ο ενθουσιασμός, η αισιοδοξία για το μέλλον, είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Είναι μια βεβαιότητα που υπάρχει εδώ και τώρα. Είναι ένα αληθινό βίωμα, ένα συναίσθημα ζωντανό, ξεκάθαρο, βαθύ, που πλημμυρίζει ολόκληρο το είναι. Είναι ένας άμεσος τρόπος ζωής για το μέλλον.
Είναι μια αίσθηση ότι αυτός ο νέος και καλύτερος κόσμος, για τον οποίο τόσες φορές μιλήσαμε, δεν είναι κάτι που βρίσκεται μακριά, δεν είναι κάτι απρόσιτο. Είναι το να νοιώθουμε οριστικά και ξεκάθαρα ότι αυτός ο Νέος και Καλύτερος Κόσμος χωρίζεται από μας μόλις από την πυκνότητα ενός πέπλου. Και ότι θα αρκούσε να αγγίξουμε με τα χέρια μας αυτό το πέπλο για να δούμε ότι το μέλλον είναι εκεί, ότι του δώσαμε ζωή, ότι το κάναμε παρόν.
Ο ενθουσιασμός είναι στη πραγματικότητα μια φλόγα φωτιάς που δονείται στην καρδιά του ανθρώπου και του επιτρέπει να κτίζει την ιστορία πριν, τώρα και αύριο.

Δευτέρα 14 Αυγούστου 2017

ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΑ - Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΟΛΥΗΜΕΡΟΣ ΑΤΤΙΚΗ ΕΟΡΤΗ ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΥΧΟΥ ΘΕΑΣ ΑΘΗΝΑΣ

Οι παρακάτω τρείς αναρτήσεις, αφιερώνονται στην αγαπημένη μας Θεά Αθηνά Παλλάδα, προς τιμήν της οποίας, ετελούντο τα Παναθήναια αυτές τις ημέρες, από τους ιερούς προγόνους μας, οι οποίοι τιμούσαν την δική τους κοσμοθέαση και τα Ιερά και τα Όσια της δικής τους φυλής.

Η ΜΝΗΜΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΑ ΕΙΝΑΙ ΘΕΜΑ ΧΙΛΙΕΤΙΩΝ - ΤΟ ΙΔΙΟ ΚΑΙ ΕΣΥ ΘΑ ΚΑΝΕΙΣ ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ - Ο ΣΚΟΠΟΣ ΔΕΝ ΣΤΑΜΑΤΑ ΠΟΤΕ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ - ΠΑΝΤΑ ΜΕ ΜΙΑ ΥΠΕΡΜΕΤΡΗ ΑΓΑΠΗ ΚΙ ΕΝΑΝ ΕΡΩΤΑ ΣΦΟΔΡΟ - ΑΝ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΞ ΑΡΧΗΣ ΑΥΤΗ Η ΕΦΕΣΗ, ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΕΙΣΧΩΡΗΣΟΥΜΕ ΣΤΟ ΘΕΜΑ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ

Ένας κύκλος ζωής επισημαίνει το τέλος του προηγούμενου κύκλου και την αρχή του νέου. Κι αυτό δεν μπορώ να μη σας το πω γιατί κι εσείς πρέπει να αναγνωρίζεται στη δική σας ζωή, όσοι έχετε συνέπεια στη ζωή σας, προϋπόθεση είναι η συνέπεια σε ένα σκοπό, ο οποίος είναι ξεκάθαρος και ο οποίος σε μικρή ηλικία δεν μπορεί να γίνει αντιληπτός. Γίνεται καθώς περνούν τα χρόνια όταν έχεις και όλη την ανάλογη εμπειρία να αναγνωρίσεις εάν ο σκοπός είχε γίνει ξεκάθαρος αρκετά νωρίς.
Γιατί οι εμπειρίες του κύκλου είναι το βασικότερο σημείο το οποίο αποκομίζομαι από κάθε μια ενσάρκωση ξεχωριστά.
Αυτές οι εμπειρίες δεν μπορούν να υπάρξουν αν δεν υπάρχει μνήμη.
Δηλαδή το κυριότερο σημείο όλης μας της ψυχικής δομής είναι η μνήμη.
Η μνήμη για τον έλληνα είναι θέμα χιλιετιών. Δεν είναι θέμα ότι κάποτε υπήρξαμε χαθήκαμε ξαναφανήκαμε. Όχι. Χιλιετιών, διότι η γλώσσα είναι ο συνδετικός κρίκος των χιλιετιών που πέρασαν με αυτήν την ίδια γλώσσα. Αυτό είναι συγκλονιστικό να σκεφτείς ότι τις λέξεις που εγώ λέω τώρα, έλεγε τις ίδιες και ο Όμηρος. Μπορεί να μην καταλαβαίνουμε τις βαθύτερες έννοιες, όμως αν πλησιάσουμε με πολύ μεγάλη προσοχή και αυτοσυγκέντρωση στις έννοιες τις βαθύτερες, μπορούμε να βρούμε την ουσία τους πάντα με τα λεξικά, πάντα με τα κείμενα, και πάντα με μια υπέρμετρη αγάπη, έναν έρωτα  σφοδρό, να βρούμε που είναι η αλήθεια. Γιατί αν δεν υπάρχει εξ αρχής αυτή εδώ η έφεση, δεν μπορούμε να εισχωρήσουμε στο θέμα των αρχών.
Όπως ο ήλιος ανατέλλει κάθε μέρα στην ανατολή και δύει στην δύση, και είναι αεί νέος, είναι πάντοτε νέος, το ίδιο και εσύ θα κάνεις κάθε μέρα σαν νέος, αυτό που οφείλεις να κανείς και συνεχώς χωρίς διακοπή. Δεν υπάρχουν εδώ διακοπές. Εδώ ότι γίνετε, γίνετε χάριν σκοπού και ο σκοπός απαιτεί κόπον. Σ-κοπός. Σίγμα και κόπος. Και ξανά το σίγμα στην αρχή το σίγμα στο τέλος, ο σκοπός δεν σταματά ποτέ τη λειτουργία του. Αν διακοπεί, χάνεις τη σειρά.
Είναι όλα τόσο καλά δομημένα φιλοσοφικά που αν τα αντιληφτούμε μπορούμε να τα κάνουμε πράξη. Γιατί η Φιλοσοφία δεν είναι για να λέμε λόγια. Η έμπρακτη απόδειξη  ότι το θέμα των αρχών είναι το ισχυρότερο και το σπουδαιότερο το οποίο πρέπει να έχει μέσα του ο άνθρωπος ...αλλά πρέπει να γνωρίζει ποιες είναι οι αρχές. Αν δεν τις ξέρει τις αρχές και νομίζει ότι γνωρίζει, μας είπε ο Πλάτων, αυτός που νομίζει ότι γνωρίζει, δεν πρόκειται ποτέ να μάθει. Δεν θα ψάξει, δεν θα ερευνήσει και δεν πρόκειται να βρει. Θα μείνει μέσα στο σκοτάδι της διπλής του άγνοιας, λέει ο Πλάτων.
Η Αρετή είναι η πρώτη ιδιώτης η οποία διέπει ολόκληρη την Αρχαία Ελληνική Γραμματεία. Ολόκληρη! Εδώ δεν υπάρχει κάτι άλλο που να προηγείται. Η Αρετή. Και η Αρετή με δεσπόζουσα έννοια την Δικαιοσύνη. Διότι οι άλλες τρεις οι οποίες είναι η  Φρόνηση, η Ανδρεία και η Σωφροσύνη, προϋπάρχουν σαφώς για να καταλήξουν στην Δικαιοσύνη. Όχι σε άλλη έννοια. Καμιά. Και όχι στην έννοια της αγάπης. Διότι η έννοια της αγάπης καταλήγει να είναι απολύτως παραπλανητική. Απολύτως. Αλλά δεν θα μπω σ΄ αυτό το θέμα γιατί είναι πολύ μεγάλο και πάρα πολύ σημαντικό. Και αυτό μας έχει δυστυχώς διαστρέψει από την δυνατότητα να είμαστε δίκαιοι. Εμείς είμαστε απολύτως άδικοι στις περισσότερες εκφράσεις μας.
Απομαγνητοφώνηση από ομιλία της κυρίας Αλτάνης, Συγγραφέα - Ερευνήτρια, ως προσκεκλημένη ομιλήτρια σε εκδήλωση με θέμα «Άγχος - Stress και Πρόνοια - Ειμαρμένη στην εποχή μας». Η συγγραφεύς ανέλυσε τον παράγοντα της ειμαρμένης στη ζωή του κάθε ανθρώπου και αναφέρθηκε εκτενώς στο σπήλαιο του Πλάτωνα.

Φόρμα επικοινωνίας

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *

Αρχειοθήκη ιστολογίου