ΠΑΙΔΕΙΑ

Αν έχει κανείς μυαλό,  θα μπορούσε να θυμηθεί πως στα μάτια συμβαίνουν δυο ειδών ανωμαλίες και από δύο αφορμές, όταν πηγαίνει κανείς από το φως στο  σκοτάδι και όταν πηγαίνει από το σκοτάδι στο φως. Αφού θεωρήσει πως τα ίδια ακριβώς γίνονται και στην ψυχή, όταν δει  κάποια ν' ανησυχεί και να μην μπορεί  να διακρίνει κάτι καθαρά,  δεν θα πρέπει να γελάει αλόγιστα, αλλά να εξετάζει καλά τι από τα δύο συμβαίνει, δεν βλέπει καλά στο σκοτάδι από τη συνήθεια, επειδή έχει έρθει από φωτεινότερη ζωή, ή από την περισσότερη αμάθεια ήρθε στο φωτεινότερο και έχει πλημμυρίσει από το φωτεινό λαμπύρισμα, και έτσι τη μια θα τη μακαρίσει για το βίωμά της και για τη ζωή της, ενώ την άλλη θα την οικτίρει. Κι αν θέλει να γελάει μαζί της, το γέλιο του θα ήταν λιγότερο καταγέλαστο απ' ό,τι  το γέλιο εις βάρος της ψυχής που έφτασε από πάνω, από το φως.

Ο δικός μας λόγος τώρα,  εννοεί πως αυτή τη δύναμη που υπάρχει μέσα στην ψυχή του καθενός και το όργανο με το οποίο μαθαίνει ο καθένας, σαν ένα μάτι που δεν μπορεί με άλλο τρόπο, παρά μαζί με ολόκληρο το σώμα, να στραφεί από το σκοτεινό στο φωτεινό, έτσι πρέπει να την στρέφει μαζί με όλη την ψυχή από το γιγνόμενο, ώσπου να μπορεί να υπομένει τη θέαση προς το ον και προς το φωτεινότατο μέρος του όντος.

Επομένως η παιδεία,  θα είναι η τέχνη της περιστροφής αυτού του οργάνου, για να επινοήσει με ποιο τρόπο θα στραφεί ευκολότατα και ωφελιμότατα, όχι για να δημιουργήσει σ' αυτό το όργανο την όραση, αφού την   κατέχει, αλλά για να επινοήσει το πώς θα στραφεί, επειδή δεν έχει τη σωστή κατεύθυνση  και δεν βλέπει όπου πρέπει.

Ο ελεύθερος άνθρωπος, δεν πρέπει να μαθαίνει κανένα μάθημα με δουλική υποταγή. Γιατί οι κόποι του σώματος, όταν επιβάλλονται με τη βία, δεν εξαθλιώνουν  το σώμα ούτε το κάνουν χειρότερο στο παραμικρό, ενώ στην ψυχή κανένα μάθημα που επιβλήθηκε με τη βία δεν σταθεροποιείται.

Μην κάνεις λοιπόν χρήση βίας,  στη διδασκαλία των παιδιών αλλά να τ' ανατρέφεις με  παιχνίδια, για να μπορέσεις κι εσύ  να διακρίνεις ακόμα περισσότερο αυτό για το οποίο το καθένα τους είναι γεννημένο.  ΠΛΑΤΩΝΟΣ - ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Την παιδείαν έτερον ήλιον είναι τοις πεπαιδευμένοις. (Η μόρφωση είναι ένας δεύτερος ήλιος για εκείνους που την αποκτούν) – ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ

Μεγάλην παιδείαν νόμιζε δι' ής δυνήση φέρειν απαιδευσίαν. (Να θεωρείς μεγάλη μόρφωση εκείνη, που θα σου δώσει την ικανότητα να υποφέρεις την αμορφωσιά) – ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ

Ώσπερ γαρ την μέλιτταν ορώμεν εφ' άπαντα μεν τα βλαστήματα καθιζάνουσαν, αφ' εκάστου δε τα βέλτιστα λαμβάνουσαν, ούτω δει και τους παιδείας ορεγομένους μηδενός μεν απείρως έχειν, πανταχόθεν δε τα χρήσιμα συλλέγειν. (Όπως ακριβώς βλέπουμε τη μέλισσα να κάθεται σε όλα τα φυτά και να παίρνει απ' το καθένα ό,τι καλύτερο υπάρχει, έτσι πρέπει και αυτοί που επιθυμούν να μορφωθούν, να μην αφήνουν τίποτε χωρίς να το γνωρίσουν, από παντού όμως να επιλέγουν τα ωφέλιμα) - ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ (Προς Δημόνικο)

Λιμήν πέφυκε πάσι παιδεία βροτοίς. (Η παιδεία είναι από τη φύση της καταφύγιο για όλους τους ανθρώπους) – ΜΕΝΑΝΔΡΟΣ

Ύδωρ θολερόν και απαίδευτον ψυχήν ου δει ταράττειν. (Το θολωμένο νερό και τον απαίδευτο άνθρωπο δεν πρέπει κανείς να τα ταράζει) – ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ

Πηγή.