ΜΥΣΩΝ Ο ΟΙΤΑΙΟΣ ή ΜΑΛΙΕΥΣ - Ο ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΣΟΦΟΣ - H ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΜΗΝΥΜΑ

Ας προσπαθήσουμε να φανταστούμε, έναν άνθρωπο που είναι μοναχικός, που ζει μέσα στους αγρούς, στη μοναξιά των αγρών, ως καλλιεργητής, ως ένας χωρικός που δουλεύει μόνος του και που, φυσικά, δεν πέρασε τη ζωή του σε κάποια από τις πόλεις όπου αναπτύχθηκε ο προ-Σωκρατικός στοχασμός και που δεν είχε καμία συμπάθεια – μάλλον  αντιπάθεια είχε– στη δημοσιότητα, στο κοινωνικό θεαθήναι.

Το ενδιαφέρον είναι ότι ένας μοναχικός άνθρωπος, ρομαντικός από τη φύση του, συλλαμβάνει μια θεμελιώδη ιδέα πάνω στην οποία αναπτύχθηκε η επιστήμη, ιδιαίτερα  από την Αναγέννηση και μετά κάτω από την επιρροή των Άγγλων εμπειριστών της πειραματικής και επαγωγικής μεθόδου  – αυτός ο άνθρωπος, λοιπόν, συλλαμβάνει την πυρηνική σκέψη που θα γεννήσει την επιστήμη και την τεχνολογία.

Αυτό δείχνει ότι ο άνθρωπος αυτός είχε κάτι ξεχωριστό και διανοητικά αλλά και ως χαρακτήρας ήταν αρκετά διαφορετικός από το κοινωνικό του περιβάλλον – δεν προσδιοριζόταν από αυτό. Είναι σε μας δύσκολο να συνειδητοποιήσουμε πως αναπτύσσει μια σκέψη ελεύθερη από παραδοσιακούς συνειρμούς και αισθησιασμούς.

Ο αρχαίος κόσμος πληροφορήθηκε για την αξία του Μύσωνα από απόκριση του Μαντείου των Δελφών όταν ζητήθηκε χρησμός ως προς το ποιος ήταν πρώτος στη σωφροσύνη και την σοφία  είτε από τον Σκύθη σοφό –και φίλο του Σόλωνα– Ανάχαρση, σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη, είτε από τον Χίλωνα τον Λακεδαιμόνιο, σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο.

Αντίστοιχα, οι απαντήσεις του Μαντείου περιγράφονται ως εξής: «κάποιος Μύσωνας από την Οίτη, λένε, είναι πιο προικισμένος από εσένα σε φρονιμάδα και μυαλό» ή «είναι ο Μύσων από την Χήνα της Οίτης – αυτός σε ξεπερνάει σε σοφία και θάρρος».

Ο Ιππώνακτας αναδεικνύει χαρακτηριστικά τον ρόλο του Μαντείου, λέγοντας ότι «τον Μύσωνα ο Απόλλωνας τον ανακήρυξε σωφρονέστερο όλων των αντρών».

Η γνωστοποίηση του χρησμού, έφερε τον Μύσωνα στο  επίκεντρο της προσοχής ορισμένων εκ των συγχρόνων του, πιθανόν του Σόλωνα ή του Χίλωνα του Λακεδαιμόνιου, σύμφωνα με τις βιογραφικές πηγές.

-----------------------------------------------

ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ Βίοι Φιλοσόφων 1.22-122 (1.106-1.108)

[1.106] Ο Μύσωνας ο γιος του Στρύμωνα, όπως λέει ο Σωσικράτης βασισμένος σε πληροφορία του Έρμιππου, γεννήθηκε στη Χήνα, ένα χωριό της Οίτης ή της Λακωνίας. Απαριθμείται μεταξύ των Επτά Σοφών. Κάποιος λέει ότι, όταν ο Ανάχαρσις ρώτησε αν υπήρχε κάποιος άλλος σοφότερος από τον ίδιο, η Πυθία είπε αυτά που είπαμε στην βιογραφία του Θαλή σχετικά με τον Χίλωνα:

Στη Χήνα της Οίτης γεννήθηκε, λέω, κάποιος Μύσωνας,
που ᾿χει μυαλό σοφότερο πολύ απ᾽ το δικό σου.

Διερευνώντας με πολλή προσοχή το πράγμα ο Ανάχαρσης πήγε στο χωριό και βρήκε τον Μύσωνα να προσαρμόζει, καλοκαίρι καιρό, την χειρολαβή στο αλέτρι του· του είπε λοιπόν: «Μα, Μύσωνα, η εποχή δεν είναι ακόμη για αλέτρι». «Και βέβαια είναι», είπε εκείνος, «η κατάλληλη εποχή να το επισκευάσω». [1.107]

Κάποιοι άλλοι λένε ότι ο χρησμός έλεγε: «Κάποιος Ητείος λέω», και όλοι έψαχναν να βρουν τί σήμαινε αυτό το Ητείος. Ο Παρμενίδης λέει ότι ήταν ένας δήμος της Λακωνίας, από τον οποίο καταγόταν ο Μύσωνας. Ο Σωσικράτης, πάλι, στις Διαδοχές του λέει ότι ο Μύσωνας από την πλευρά του πατέρα του ήταν Ητείος, από την πλευρά όμως της μητέρας του Χηνέας· ενώ ο Ευθύφρονας, ο γιος του Ηρακλείδη από τον Πόντο, λέει πως ήταν από την Κρήτη, γιατί η Ητεία είναι μια πόλη της Κρήτης. Ο Αναξίλαος, τέλος, λέει πως ήταν από την Αρκαδία.

Τον αναφέρει και ο Ιππώνακτας, που έγραψε:

Και ο Μύσωνας, που ο Απόλλωνας
τον ανακήρυξε τον πιο σοφό απ᾽ όλους τους ανθρώπους.

Ο Αριστόξενος στα Σύμμικτά του λέει ότι ο Μύσωνας δεν διέφερε και πολύ από τον Τίμωνα και τον Απήμαντο, γιατί ήταν και αυτός μισάνθρωπος. [1.108] Εν πάση περιπτώσει τον είδαν κάποτε στη Σπάρτη να γελάει μόνος του σε ένα ερημικό μέρος, και όταν ξαφνικά παρουσιάστηκε κάποιος και τον ρώτησε γιατί γελάει, αφού δεν είναι κανένας δίπλα του, του απάντησε: «Μα ακριβώς γι᾽ αυτό». Ο Αριστόξενος λέει επίσης ότι ο λόγος για τον οποίο έμεινε αφανής ήταν ότι δεν γεννήθηκε σε κάποια πόλη, αλλά σε κάποιο χωριό, κι αυτό ασήμαντο. Και ακριβώς γιατί ήταν αφανής κάποιοι αποδίδουν τα αποφθέγματά του στον Πεισίστρατο τον τύραννο — εξαίρεση αποτελεί ο φιλόσοφος Πλάτωνας, ο οποίος τον αναφέρει στον Πρωταγόρα του, βάζοντας τον στην θέση του Περίανδρου.

Συνήθιζε να λέει ότι δεν πρέπει από τα λόγια να προχωρούμε στην εξέταση των πραγμάτων, αλλά από τα πράγματα στην εξέταση των λόγων· γιατί δεν συντελούνται τα πράγματα με τα λόγια, αλλά τα λόγια με τα πράγματα.

Πέθανε σε ηλικία ενενήντα εφτά ετών.

Απόδοση Δ. Λυπουρλής

---------------------------------------------------

Θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερο βάρος στην αντικατάσταση, από μέρους του Πλάτωνα και μετέπειτα από άλλους, στην λίστα των Επτά Σοφών του ονόματος του Περίανδρου της Κορίνθου με αυτό του Μύσωνα και στα σηματοδοτούμενα από αυτή την αλλαγή, θεωρώντας πως η λίστα του Δημητρίου του Φαληρέα δεν υπήρξε οριστική, καθώς ήταν προσωρινή, μεταβατική και υπαγορευμένη, επίσης, από το πολιτικό του περιβάλλον.

Αν εξετάσουμε την περίπτωση του Περίανδρου, τυράννου της Κορίνθου, μπορούμε να πούμε ότι δεν εμπίπτει ούτε στην κατηγορία της σοφίας, ούτε του ήθους και της καλοσύνης. Αυτό το μαρτυρεί ο βίος του  – ένας βίος που σε πολλά θυμίζει τους κλονισμένους στην υγεία τους –ψυχικά και ηθικά– Ρωμαίους αυτοκράτορες.

Εκείνο που όμως εντυπωσίασε τους ανθρώπους της εποχής του ήταν η ισχύς του,  όπως αντικατοπριζόταν στην ισχύ της Κορίνθου και στα μεγάλα δημόσια έργα που έκανε.

Αναμφίβολα, μπορούμε να εικάσουμε ότι ο Περίανδρος έκανε ότι ήταν δυνατόν για να αναδειχθεί σε πνευματική μορφή στην αναδυόμενη Ελλάδα της εποχής του.

Ο Πλάτωνας, αλλά και άλλοι, αντικαθιστούν τον Περίανδρο με τον Μύσωνα ή τον Επιμενίδη από την Κρήτη. Αυτή η αλλαγή σηματοδοτεί, αφενός μεν, μια αναγνώριση στο πρόσωπο του Μύσωνα, ηθική και πνευματική, και, ταυτόχρονα, σηματοδοτεί και την αντικατάσταση ενός πολιτικού προτύπου προσωπικότητας από ένα αυθεντικά φιλοσοφικό και βιωματικό πρότυπο.

Δυστυχώς, οι απώλειες υλικού από μνήμες, που σίγουρα υπήρχαν, για να έχουμε και μαρτυρίες με συγκεκριμένες αναφορές ώστε να θεωρούνται πιθανοί οι φραστικοί ερανισμοί για τον Μύσωνα, με την καταστροφή του υλικού της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, των οικουμενικών αυτών αρχείων, στην Αλεξάνδρεια, αλλά και αλλού με το πέρασμα του χρόνου,  περιορίζουν την δυνατότητά μας να εντρυφήσουμε πάνω στη σκέψη του Μύσωνα και να τη δούμε με πιο διεξοδική ματιά.

Περισσότερα και ερωτήματα για τον ακριβή τόπο καταγωγής του  Μύσωνα: http://www.solon.org.gr/

ΕΠΤΑ ΣΟΦΟΙ - ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ Βίοι Φιλοσόφων: http://www.greek-language.gr/

Οπτικοακουστικό: Carsal Cyril