ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ & ΤΟ «HAPPY» ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

«Μάταιος  είναι ο φιλοσοφικός στοχασμός που δεν θεραπεύει κανένα ανθρώπινο πάθος. Ακριβώς, όπως η ιατρική δεν ωφελεί παρά μόνο αν θεραπεύει τις αρρώστιες του σώματος, έτσι και η φιλοσοφία δεν προσφέρει τίποτα αν δεν απαλλάσσει την ψυχή από τα πάθη»

Είναι ορθό λοιπόν για ένα άτομο να μελετά  εκείνα που αποφέρουν την ευτυχία, γιατί όταν υπάρχει έχουμε τα πάντα, κι όταν λείπει κάνουμε τα πάντα να την αποκτήσουμε

Ακρογωνιαίος λίθος της φιλοσοφίας του Επίκουρου είναι η έννοια της ευδαιμονίας. Ο άνθρωπος εύκολα μπορεί να την φτάσει. Βομβαριζόμαστε από πληροφορίες, διαφημίσεις, και κάλπικους στόχους και επίπλαστους σκοπούς σαν τηλεκατευθυνόμενα αμάξια στα χέρια παιδιών. Πλούτος, φήμη, κενοδοξία, κοινωνική ανέλιξη γίνονται κούκλες από στάχυα.

Οι μηχανισμοί παραγωγής επιθυμιών και ψευδεπίγραφων αναγκών μετασχηματίζουν τα άτομα σε γαιδάρους που κυνηγούν το καρότο που κρέμεται από πάνω τους. Συνεχώς προσπαθούμε να κατακτήσουμε κι άλλο, κι άλλο μέχρι το άπειρο και το τέλος. Είναι κι αυτός ένας τρόπος να ξεγλιστρήσουμε από το άγρυπνο μάτι της κενής Ύπαρξης και του Θανάτου.

Από την άλλη, οι θρησκείες κηρύττουν λαύρα το όνειδος και την ματαιότητα της επίγειας ζωής, δεσμεύοντας τους πιστούς με ουράνια επιχρυσωμένα κάστρα. Στην περίπτωση αυτή το καρότο δεν είναι καν ορατό αφού τοποθετείται σε ένα απρόσιτο κόσμο. Σύμφωνα με τον Επίκουρο, η κατάλληλη τροφή, η συντροφιά καλών φίλων, η άνετη διαβίωση σε κατάλληλο περιβάλλον και η καθησύχαση του αγαθούς σύμπαντος που μας φιλοξενεί είναι όσα χρειαζόμαστε για να είμαστε ευτυχείς.

«Το μακάριο και άφθαρτο Ον (ο θεός) ούτε το ίδιο γνωρίζει ενοχλήσεις ούτε σε άλλους προξενεί ενοχλήσεις. Ώστε δεν επηρεάζεται ούτε από θυμούς ούτε από ευχαριστίες. Γιατί όλα αυτά είναι γνωρίσματα ενός αδύναμου όντος»
(ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ Κύρια Δόξα 1)

Ένα από τα μεγαλύτερα σφάλματα του Μεσαίωνα είναι η  κακοδαιμονία κατά της Επικούρειας φιλοσοφίας. Ο Επίκουρος ήδη από την εποχή του πρόβλεψε την καπηλεία των όρων του. Καμία φιλοσοφική σχολή δεν κυνηγήθηκε τόσο λυσσαλέα, με τόσο μίσος από την κρατούσα τάξη. Κι αυτό γιατί ο  Επίκουρος όσο κανένας άλλος, μας προσκαλεί να ξεπεράσουμε τις προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες εξετάζοντας τον κόσμο, την ύλη, την κίνηση μέσα σ΄αυτή. Μαζί με τον Δημόκριτο, θεωρούνται ατομικοί φιλόσοφοι, διατυπώνοντας την θεωρία ότι ο κόσμος και η ύλη αποτελούνται από μικρά, αιώνια, αναλλοίωτα, άφθαστα, στροβιλισμένα σωματίδια που κινούνται σ΄ένα κενό. Επίσης, η ύλη δεν γεννήθηκε ούτε μπορεί να καταστραφεί, αποδεδειγμένα από την επιστήμη μετά από δεκάδες αιώνες, καθώς το σύμπαν συνεχώς απλώνεται ξεδιπλώνοντας την. Τόσο κοντινή άποψη με τις σύγχρονες θεωρίες, διατυπωμένη πριν 2300 χρόνια(!).

Πόσο υπέφερε η ανθρωπότητα από τις ανησυχίες και το άγχος, ο φόβος από την άγνοια των φυσικών φαινομένων. Η αδυναμία του ανθρώπου να εξηγήσει τους νόμους της φύσης γέννησε την υπερκόσμια πίστη σε ανώτερα όντα. Ο ίδιος ο Επίκουρος εντόπισε την πηγή τρόμου του ανθρώπου.

Δεν έφερε ο Σωκράτης την φιλοσοφία από τα άστρα στην Γη, όπως ισχυρίστηκε ο Κικέρωνας, αλλά ο Επίκουρος! Ένας τρομακτικά επίκαιρος προφήτης της ζωής που επιβεβαιώθηκε και αναστήθηκε μετά από 2 χιλιετίες δεν γίνεται να μην θεωρηθεί βλάσφημος, μιαρός, κίνδυνος, Έπρεπε οι επικούρειοι να διωχθούν ανήλεα από τον Χριστιανισμό, καθώς η κρυστάλλινη φιλοσοφία του κόσμου, της διάλυσης των φόβων και προλήψεων μέσω της θεικής Λογικής,  αποτελούσε το μεγαλύτερο κίνδυνο για το στερέωμα τους.

Πάνω από το αγαθό και το κακό δηλαδή την Ηδονή και τον Πόνο δεν λαθεύει κανείς. Εκεί που σφάλλουν οι άνθρωποι είναι ότι δεν γνωρίζουν ποια πράγματα αποφέρουν την ηδονή και τον πόνο!

Ύψιστη ευχαρίστηση για τους φιλόσοφους του Κήπου είναι η Ηδονή! Κι εδώ διεισδύουμε στην κόκκινη ζώνη αναίσχυντης παρερμηνείας της φιλοσοφίας του.

Ο Επίκουρος όρισε την αταραξία ως αποκορύφωμα της ηδονής και ιδεώδη σκοπό.  Όπως λέει ο Βιτγκεινστάιν, το πρόβλημα των φιλοσόφων, είναι πάνω απ’ όλα γλωσσολογικό. Η Ηδονή στις μέρες μας συνδέεται με τις άκρατες σαρκικές απολαύσεις τους σεξ, του φαγητού, του ποτού, ό,τι διονυσιακό επέζησε από την επίθεση πολιτισμού, απ΄τον πυρήνα της ζωώδους φύσης μας, ο Επίκουρος βρίσκει την Ηδονή, στον αντίθετο πόλο. Γι αυτόν, συνδέεται με την ελάφρυνση πόνου σωματικού και ψυχικού. Προσδιορίζει την Ηδονή, αρνητικά, δηλαδή ως απουσία οτιδήποτε μπορεί να  στερήσει από τον άνθρωπο την ζωή. Γράφει:

«Όταν υποστηρίζω ότι ο σκοπός είναι η ηδονή, δεν εννοώ τις ηδονές των ασώτων και των αισθησιακών απολαύσεων, όπως νομίζουν κάποιοι από άγνοια κι επειδή διαφωνούν μαζί μου, ή παίρνουν στραβά τα λόγια μου, αλλά εννοώ το να μην υποφέρει κανείς από σωματικούς πόνους και  να μην έχει ταραγμένη ψυχή την ψυχή του»

Να πως ορίζει την Ηδονή ο μεγάλος αυτός φιλόσοφος:

«Είναι αδύνατο να ζήσεις ηδονικά χωρίς φρόνηση, ομορφιά και δικαιοσύνη. Κι είναι αδύνατο να΄χει η ζωή σου ομορφιά, δικαιοσύνη φρόνηση, αν δεν έχει ευχαρίστηση. Όποιος δεν τα διαθέτει αυτά δεν μπορεί να ζήσει ευτυχισμένα!».
Κύρια Δόξα 5

Η Ηθική του Επίκουρου είναι συνυφασμένη με την Ευτυχία. Όμως η απόκτηση της δεν νοείται χωρίς την κατάκτηση κάποιων αξιακών αρχών όπως η παραπάνω. Θεμελιώδης αρχή είναι η Φρόνηση, Το να ζεις με τα επικούρεια σύμφωνα είναι να προσαρμόζεσαι με την καθημερινότητα που σφυρηλατείται με την γνώση. Γνωρίζοντας την φύση, θα  γνωρίσουμε τον εαυτό μας και να οριοθετήσουμε τις δυνατότητες μας.

Κυρίως από τον 20ο αιώνα, η διαφήμιση έχει αλλοιώσει την ελευθερία μας γεννώντας φρούδες ελπίδες και επιθυμίες. Αυτές ευθύνονται για τον αδικαιολόγητο φθόνο που διέπει τις τάξεις καθώς η ευτυχία είναι ταυτόσημη με την υλική επάρκεια και ευμάρεια. Τα αιμοβόρα ένστικτα ιδιοκτησίας δίχως τέλος και χιμαιρικού κυνηγιού του πλούτου έχουν γλιστρήσει από την χαραμάδα τους με την σιωπηρή νομιμοποίηση των θεσμών και οργανισμών άγρα του δικού τους μονάχα συμφέροντος. Συγκεκριμένα στην Αμερική του 1951 που εμφανίστηκαν οι πρώτες τηλεοράσεις διπλασιάστηκαν οι ληστείες μέσα σε 2-3 χρόνια, ακόμα και ποδηλάτων!

Έτσι ερχόμαστε στην δεύτερη αρετή του συστήματος του, την Εγκράτεια. Η δεύτερη θεωρείτο απόρροια της πρώτης. Αν εξετάσουμε τα δεδομένα και τις συνθήκες μπορούμε να μάθουμε το όριο του πόνου και της ηδονής. Ας πούμε: Καμία ακολασία και ασωτία δεν επιτρέπεται στο φιλοσοφικό πρόγραμμα του Επίκουρου. Τα μέλη του Κήπου περνούσαν την ζωή λιτά με ψωμί και νερό ή νερωμένο κρασί κατά περίσταση. Ούτε βακχικά όργια ούτε νοσηροί σαδισμοί όπως  κατηγορήθηκαν. Για τους επικούρειους η οινοποσία δεν θεωρείται κατάσταση ηδονής διότι το σφυροκόπημα του κεφαλιού το επόμενο πρωινό αναστρέφει την Ηδονή σε πόνο!

Τρίτη αρετή είναι Ανδρεία. Το θάρρος να αντιμετωπίζεις τις δυσκολίες, κάθε φορά που φράζει δρόμο στην ευδαιμονίας. Αν αναλογιστούμε πόσες φορές συγκρούστηκαν οι επιθυμίες που αναφύονται από μέσα μας, με τις πολιτισμικές επιταγές κλονίζοντας και αφαιμάζοντας το εαυτό μας, θα καταλάβουμε την απίσχνανση της ανδρείας της κοινωνίας των μαριονετών. Εμφαντικό παράδειγμα είναι το λεγόμενο πείραμα του Ας. Ανδρεία επίσης σημαίνει να χεις την αξιοπρέπεια να θέτεις ο ίδιος το σκοπό σου, να προσδιορίζεις την ζωή σου στα πλαίσια του αδύνατου δυνατού, να χαράξεις το δρόμο σου. Πως όμως καταφεύγουμε σε μηχανισμούς συγκάλυψης, κρυβόμαστε σε μάσκες και θάμνους ψάχνοντας να βρούμε το εξιλαστήριο θύμα του δικού μας σφάλματος.

Τέλος, μια ξεχασμένη συμβολή του Επίκουρου είναι η Δικαιοσύνη. Επειδή δεν ανέπτυξε πολιτειακό σύστημα φιλοσοφίας όπως οι Αριστοτέλης Πλάτων,  καθώς το ΄΄Περι βασιλείας΄΄ δεν έχει σωθεί, το αχνάρι του σ΄αυτό τον τομέα έχει σβήσει.

-Η ερωτική πράξη από μόνη της δεν έχει τίποτα το επιλήψιμο, όμως πολύ πιο σημαντική από το σεξ ή τον έρωτα είναι η φιλία, που “χορεύει ολόγυρα στην οικουμένη καλώντας μας να ξυπνήσουμε για χάρη της ευτυχίας“.

-Ούτε πρέπει να μας απασχολεί τι τρώμε και τι πίνουμε, αλλά με ποιους τρώμε και με ποιους πίνουμε.

Και μην ξεχνάτε να παίρνεται το τετραπλό φάρμακο του!

Μην φοβάσαι τον Θεό.
Μην ανησυχείς για τον θάνατο·
Ό,τι είναι καλό είναι εύκολο να το αποκτήσεις, και
Ό,τι είναι τρομερό είναι εύκολο να το υπομείνεις. 

http://kammenatetradia.com/                                                                    ΚΑΛΟΝ ΜΗΝΑ