Πώς εμφανίζεται τόση ανισότητα στους κλήρους των ανθρώπινων ζωών, ώστε οι κακοί να ευτυχούν και καλοί να δυστυχούν;

Από το έργο “Περί των 10 προς την πρόνοια αποριών” του Πρόκλου.

ς’ απορία (κεφ. 32 – 42): Αν υπάρχει πρόνοια και αν γνωρίζει την αξία των όντων στα οποία ενεργεί, πώς εμφανίζεται τόση ανισότητα στους κλήρους των ανθρώπινων ζωών, ώστε οι κακοί να ευτυχούν και καλοί να δυστυχούν;; Γιατί οι κακοί κυβερνούν και οι καλοί υπηρετούν επίσης μερικοί άνθρωποι ευνοούνται ως προς τη σωματική υγεία, ως προς τα δώρα της Τύχης και ως προς όλα τα όμοια, ενώ άλλοι αντιθέτως, παρά την πιο αξιέπαινη ζωή τους, είναι περιστοιχισμένοι από σκληρές δοκιμασίες.

Απάντηση: Πρώτον, πρέπει να διακρίνουμε τα αγαθά που χορηγεί η πρόνοια σε πραγματικά και φαινομενικά, και σε αυτήν την περίπτωση θα διαπιστώσουμε ότι οι κακοί έχουν τα φαινόμενα αγαθά, ενώ οι καλοί έχουν τα πραγματικά αγαθά.

Δεύτερον, πολλές φορές η έλλειψη των φαινομενικών αγαθών βοηθά τους καλούς να περιφρονούν τα σώματα και εμφανίζει την αρετή αυτούσια και απαλλαγμένη από τα εξωτερικά αγαθά στην θέση όσων μπορούν να την παρατηρήσουν.

Τρίτον, η εμφάνιση της αρετής μέσα στις δυσκολίες αποκαλύπτει ακόμα περισσότερο την αξία της, αφού η αρετή κοσμεί τη δυστυχία ενώ η κακία ατιμάζει την ευτυχία. Επίσης, η πρόνοια συχνά αναγκάζει τους καλούς να βρεθούν μέσα σε δύσκολες περιστάσεις, προκειμένου να αναπτύξουν όλες τις πτυχές της αρετής τους. Ακόμα, οι ψυχές οι οποίες κατεβαίνουν εν τη γενέσει πρέπει να δοκιμάσουν τις δυσκολίες του Κόσμου αυτού προκειμένου να επιθυμήσουν και πάλι την έξοδο τους από τον Κόσμου τούτο. Πολλές φορές, επίσης, οι καλοί άνθρωποι υποφέρουν πληρώνοντας για παλαιότερα αμαρτήματα τα οποία είχαν διαπράξει όσο δεν ήταν ενάρετοι.

Τέλος, πολλές φορές πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας και τις περιόδους του σύμπαντος οι οποίες οδηγούν ευρύτερα σύνολα ανθρώπων σε κοινές φθορές και δυστυχίες. Γενικά, λοιπόν, οι φαινομενικές αδικίες της πρόνοιας πρέπει να εξετάζονται από ευρύτερη σκοπιά, από την οποία μπορεί κανείς να διακρίνει την αναγκαιότητα και τη σκοπιμότητά τους.

Κεφάλας Δ.Ευστάθιος (Αμφικτύων)