Η ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ

Σωκράτης. Δεν έμαθες ότι εγώ είμαι υιός μαίας πολύ ικανής και σοβαράς, δηλαδή της Φαιναρέτης;

Θεαίτητος. Αυτό μάλιστα το ήκουσα.

Σωκράτης. Άραγε και ότι εξασκώ το ίδιον επάγγελμα με εκείνην, το ήκουσες και αυτό;

Θεαίτητος. Διόλου δεν το ήκουσα.

Σωκράτης. Ε λοιπόν γνώριζέ το από εμέ. Αλλά μην τύχη και με καταδώσης εις άλλους. Διότι εγώ, καλέ φίλε, το έχω μυστικά αυτό το επάγγελμα. Αυτοί δε επειδή δεν το γνωρίζουν δεν διαδίδουν περί εμού αυτήν την είδησιν, αλλά λέγουν ότι είμαι πολύ ακατανόητος και κάμνω τους ανθρώπους να απορούν. Ε το ήκουσες και αυτό;

Θεαίτητος. Μάλιστα.

Σωκράτης. Θέλεις να σου ειπώ ποία είναι η αιτία;

Θεαίτητος. Μάλιστα.

Σωκράτης. Λοιπόν σκέψου όλην την υπόθεσιν μιας μαίας, και τότε ευκολότερα θα εννοήσης τι θέλω να ειπώ. Θα γνωρίζεις δηλαδή ότι καμμία από αυτάς δεν ξεγεννά άλλας ενόσω η ιδία εγκυμονεί και γεννά, αλλά αφού πλέον δεν έχει ικανότητα να γεννήση.

Θεαίτητος. Πολύ ορθά.

Σωκράτης. Αιτία δε τούτου λέγουν ότι είναι η Άρτεμις, η οποία ενώ δεν γίνεται λεχόνα έλαβε υπό την προστασίαν της τας λεχόνας. Και λοιπόν εις μεν τας στείρας δεν επέτρεψε να εξασκούν την μαιευτικήν, διότι η ανθρωπίνη φύσις δεν έχει την δύναμιν να εξασκή την τέχνην εκείνων, τα οποία δεν εδοκίμασε. Και μόνον εις τας μη γεννώσας ένεκα της περασμένης ηλικίας επέβαλε το επάγγελμα τούτο διά να τας τιμήση ένεκα της ομοιότητος προς αυτήν.

Θεαίτητος. Βεβαίως.

Σωκράτης. Τότε λοιπόν δεν σου φαίνεται ότι και τούτο είναι επόμενον και μάλιστα λογικόν, ότι δηλαδή όσαι κυοφορούν και όσαι δεν κυοφορούν ευκολώτερον γνωρίζονται από τας μαίας παρά από τας άλλας;

Θεαίτητος. Βεβαιότατα.

Σωκράτης. Εκτός τούτου αι μαίαι δίδουν κάτι μικρά ιατρικά και κάμνουν και μερικά διαβάσματα, ώστε κατορθόνουν να προκαλέσουν τους πόνους και να τους καταστήσουν μαλακωτέρους αν θέλουν, και να γεννήσουν όσαι έχουν δυστοκίαν, και αν κριθή αναγκαίον να εκτρώσουν το έμβρυον, κάμνουν την έκτρωσιν.

Θεαίτητος. Αυτά είναι γνωστά.

Σωκράτης. Αλλ' όμως άραγε έμαθες και το εξής περί αυτών· ότι και προξενήτριαι είναι πολύ επιτήδειαι, διότι είναι εμπειρόταται εις το να διακρίνουν ποία πρέπει να συζήση με τον δείνα άνδρα διά να αποκτήση όσον είναι δυνατόν καλλίτερα παιδιά;

Θεαίτητος. Αυτό δεν το γνωρίζω τόσον καλά.

Σωκράτης. Και όμως μάθε ότι περισσότερον δι' αυτό υπερηφανεύονται παρά διά την ομφαλοτομίαν. Κάμε δε την εξής σκέψιν. Νομίζεις ότι είναι η ιδία τέχνη ή διαφορετική, το να τρυγήσωμεν τους καρπούς από την γην και πάλιν το να γνωρίζωμεν εις ποίον χώμα πρέπει να φυτεύσωμεν το δείνα φυτόν και τον δείνα σπόρον;

Θεαίτητος. Όχι, αλλά η ιδία τέχνη είναι.

Σωκράτης. Ως προς την γυναίκα όμως, φίλε μου, άλλη μεν νομίζεις ότι είναι η τέχνη αυτής της διαγνώσεως και άλλη του τρύγου.

Θεαίτητος. Δεν φαίνεται να είναι άλλη.

Σωκράτης. Βέβαια όχι. Αλλά επειδή απέτυχε πολλάκις η ένωσις ενός ανδρός με μίαν γυναίκα, εις το οποίον αποδίδεται το όνομα της μαστροπείας, αποφεύγουν αι μαίαι την προξενείαν, διότι είναι σεμναί και φοβούνται μήπως εξ αιτίας αυτής αποκτήσουν εκείνην την δυσφημίαν. Αλλέως όμως μόνον αι αληθιναί μαίαι είναι επόμενον και να προξενεύουν ορθώς.

Θεαίτητος. Έτσι φαίνεται.

Σωκράτης. Λοιπόν το μεν έργον των μαιών αυτά τα κατορθώματα έχει, είναι όμως κατώτερον από το ιδικόν μου. Διότι εις τας γυναίκας, δεν προστίθεται και η δυσκολία, άλλοτε μεν να γεννούν φανταστικά και άλλοτε αληθινά, και τούτο να μη είναι εύκολον να το διακρίνη κανείς. Διότι, αν επροστίθετο και τούτο, τότε το ανώτερον και το καλλίτερον έργον διά τας μαίας θα ήτο να κρίνουν ποίον είναι αληθινόν και ποίον δεν είναι. Ή μήπως δεν το παραδέχεσαι;

Θεαίτητος. Μάλιστα.

Σωκράτης. Εις την ιδικήν μου όμως μαιευτικήν, όλα μεν τα άλλα υπάρχουν καθώς και εις εκείνας, η διαφορά όμως είναι ότι ξεγεννώ άνδρας και όχι γυναίκας και ότι επιβλέπω να γεννήσουν αι ψυχαί των και όχι τα σώματά των. Είναι δε πολύ σπουδαίον τούτο εις την τέχνην μας, δηλαδή η ικανότης εις το να εξακριβώσωμεν διά παντός μέσου, άραγε φάντασμα και ψευδές γεννά ο νους του νέου ή πραγματικόν και αληθές. Άλλως και εγώ έχω το ίδιον με τας μαίας, ότι δηλαδή είμαι άγονος, και αυτό το οποίον πολλοί με ωνείδισαν έως τόρα, ότι δηλαδή τους μεν άλλους ερωτώ, ο ίδιος όμως δεν δίδω καμμίαν απάντησιν, διότι δεν έχω να δώσω σοφήν απάντησιν, και τούτο ακόμη είναι αληθές. Αιτία δε αυτού του πράγματος είναι η εξής. Ο θεός μου επέβαλε μόνον να ξεγεννώ, όχι όμως και να γεννώ. Δι' αυτό λοιπόν ο ίδιος μεν δεν είμαι πολύ σοφός, ουδέ έχω να αναφέρω καμμίαν ανακάλυψιν, η οποία να είναι έργον της ιδικής μου ψυχής. Όσοι όμως με σχετίζονται εις την αρχήν φαίνονται αμαθείς, μερικοί μάλιστα φαίνονται πολύ αμαθείς, όλοι όμως, όσον προχωρεί η σχέσις μας και αν τους επιτρέψη ο θεός, προοδεύουν εις θαυμάσιον βαθμόν καθώς κρίνουν και οι ίδιοι και ο άλλος κόσμος.
Αν και είναι ολοφάνερον ότι από εμέ ποτέ δεν εδιδάχθησαν τίποτε, αλλά οι ίδιοι από τον εαυτόν των ανεκάλυψαν και συγκρατούν πολλάς και καλάς ιδέας.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ: ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ (Ολόκληρο το βιβλίο σε απλό κείμενο)

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ

Η ΣΩΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ

Η ΑΦΥΠΝΙΣΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΑΣ