ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ - ΤΑ ΕΣ ΤΟΝ ΤΥΑΝΕΑ ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΝ - ΒΙΒΛΙΟ Α'

Όσοι επαινούν τον Σάμιο Πυθαγόρα λένε γι' αυτόν ότι δεν ήταν ακόμη Ίωνας, όταν γεννήθηκε κάποτε στην Τροία ως Εύφορβος1 . Πέθανε και αναβίωσε, αλλά το ότι είχε πεθάνει, επιβεβαιώνεται και από τον Όμηρο. Ποτέ δεν φορούσε ρούχα από δέρμα σκοτωμένων ζώων και επίσης απέφευγε να τρώει και να θυσιάζει ζώα για να διατηρείται αγνός. Δεν ήθελε να βάφονται οι βωμοί με αίμα και προτιμούσε τις μελόπιτες, το λιβάνι και τους ύμνους.

Τέτοιες προσφορές συνήθιζε να κάνει στους θεούς εκείνος ο άνδρας γιατί γνώριζε πως τις προτιμούσαν οι θεοί από τις εκατόμβες και τα μαχαίρια μέσα σε πανέρια2 . Συναναστρεφόταν με τους θεούς και μάθαινε από αυτούς ποιες ανθρώπινες ενέργειες τους ευχαριστούν και ποιες απεχθάνονται. Από τους θεούς διδάχτηκε και τα σχετικά με τη φύση.

Οι άλλοι είχαν διάφορες γνώμες για τον θεό και αντίθετες μεταξύ τους. Σ' αυτόν είχε φανερωθεί ο Απόλλων και είπε ποιος ήταν. Κι άλλοι θεοί είχαν φανερωθεί χωρίς να πουν ποιοι είναι, όπως η Αθηνά, οι Μούσες και άλλοι, των οποίων τις μορφές και τα ονόματα αγνοούν οι άνθρωποι. Ό,τι έλεγε ο Πυθαγόρας οι συνομιλητές του το θεωρούσαν νόμο και τον τιμούσαν ως απεσταλμένο του Δία. Κρατούσαν κλειστό το στόμα τους σχετικά με το θείο, διότι άκουγαν πολλά θεϊκά και απόρρητα που ήταν δύσκολο να μην τα πουν αν δεν μάθαιναν πρώτα ότι και η σιωπή είναι λόγος. 
Λένε ότι και ο Ακραγαντίνος Εμπεδοκλής αυτή τη σοφία ακολούθησε. Γιατί το «χαίρετε, δεν είμαι πια για σας θνητός αλλά αθάνατος θεός3 » και το ((κάποτε υπήρξα κοπέλα και νέος4 », όπως επίσης και η προσφορά στην Ολυμπία μιας πίτας με σχήμα βοδιού5 , που λέγεται πως είχε φτιάξει, αποδεικνύουν πως συμφωνούσε με τον Πυθαγόρα. Λένε κι άλλα πολλά γι' αυτούς που ακολούθησαν τον φιλοσοφικό τρόπο του Πυθαγόρα με τα οποία δεν χρειάζεται να ασχοληθώ τώρα, γιατί βιάζομαι να ολοκληρώσω την ιστορία μου.

II. Ο Απολλώνιος είχε απόψεις ανάλογες με αυτούς και πλησίασε τη φιλοσοφία με τρόπο θεϊκότερο απ' ό,τι ο Πυθαγόρας, αποδείχτηκε ανώτερος από τους τυράννους και έζησε σε μια εποχή ούτε πολύ παλιά ούτε πολύ πρόσφατη. Οι άνθρωποι ωστόσο δεν τον γνωρίζουν ακόμη από την αληθινή σοφία του που την άσκησε με ορθότητα και τρόπο φιλοσοφικό. Άλλοι τον επαινούν γι' αυτό, άλλοι για κείνο. Άλλοι, εξαιτίας της συναναστροφής του με τους Βαβυλώνιους μάγους, τους Ινδούς Βραχμάνες και τους Γυμνούς Αιγυπτίους, τον θεωρούν μάγο και τον διαβάλλουν κατηγορώντας τον πως έγινε σοφός με δόλο.

Εν τούτοις, ο Εμπεδοκλής, ο Πυθαγόρας ο ίδιος και ο Δημόκριτος, αν και συναναστράφηκαν με μάγους6 και είπαν πολλά υπερφυσικά, δεν θεωρήθηκαν μάγοι. Και ο Πλάτων, που πήγε στην Αίγυπτο 7 και ανέμειξε τις θεωρίες των εκεί προφητών και ιερέων με τις δικές του, σαν τον ζωγράφο που προσθέτει χρώματα στα σκιαγραφήματά του 8 , δεν θεωρήθηκε μάγος, αν και φθονήθηκε πολύ απ' τους ανθρώπους για τη σοφία του.

Δεν μπορεί να κατηγορεί κανείς τον Απολλώνιο επειδή προαισθάνθηκε και προέβλεψε πολλά, διότι, τότε θα έπρεπε να κατηγορηθεί και ο Σωκράτης για όσα γνώριζε εκ των προτέρων με τη βοήθεια του δαιμονίου του και ο Αναξαγόρας για όσα προέβλεπε. Ποιος δεν γνωρίζει ότι ο Αναξαγόρας πήγε στην Ολυμπία σε εποχή μεγάλης ανομβρίας και μπαίνοντας στο στάδιο καλυμμένος με προβιά προέβλεψε βροχή, είπε πως θα γκρεμιστεί ένα σπίτι και δεν διαψεύστηκε, ότι η μέρα θα γινόταν νύχτα και ότι κοντά στους Αιγός ποταμούς θα πέσουν πέτρες από τον ουρανό9 ;

Δεν επαληθεύτηκαν οι προφητείες του; Ενώ αυτά τα θεωρούν ως δείγματα της σοφίας του Αναξαγόρα, από τον Απολλώνιο προσπαθούν να αφαιρέσουν την ικανότητα πρόβλεψης με τη βοήθεια της σοφίας και λένε πως προέβλεπε με τη βοήθεια κάποιας μαγικής τέχνης.

Νομίζω πως δεν πρέπει να αδιαφορούμε για την άγνοια των πολλών, αλλά να κάνουμε γνωστή την εποχή κατά την οποία ο άνδρας αυτός είπε ή έπραξε κάτι, και τους φιλοσοφικούς τρόπους που τον έκαναν να θεωρείται δαιμόνιος και θεϊκός. Μερικά από τα στοιχεία μου συγκεντρώθηκαν από τις πόλεις που τον αγάπησαν, άλλα από ιερά στα οποία επανέφερε τους παραμελημένους πια θεσμούς, άλλα απ' όσα είπαν άλλοι γι' αυτόν και μερικά από επιστολές που εκείνος έστειλε σε βασιλείς, σοφιστές, φιλοσόφους, στους Ηλείους, στους Δελφούς, στους Ινδούς, στους Αιγυπτίους, σχετικές με τους θεούς, τους θεσμούς, τα ήθη και τους νόμους, όπου διόρθωνε οτιδήποτε ήταν εσφαλμένο.

Τα πιο ακριβή στοιχεία τα συγκέντρωσα έτσι:
Συνεχίζεται…

1. Ο Εύφορβος ήταν Τρώας ήρωας, που προκάλεσε την πρώτη πληγή στον Πάτροκλο και σκοτώθηκε από τον Μενέλαο (Όμηρος, Ίλιάς, Π 808, Ρ 1 κ.ε.)
2. Εκατόμβες λέγονταν αρχικά οι θυσίες εκατό βοδιών, αλλά πολύ σύντομα η λέξη παράλλαξε κάπως την αρχική της σημασία και δήλωνε γενικά κάθε μεγάλη δημόσια θυσία. Τα ιερά πανέρια ήταν αυτά στα οποία μεταφέρονταν τα ιερά σκεύη, που χρησιμοποιούνταν στις θρησκευτικές εορτές και θυσίες.
3. Diels-Kranz 31 Β 112, 3.
4. Diels-Kranz, 31 Β 117, 1. Και τα δυο αποσπάσματα από τα ποιήματα του Εμπεδοκλή φανερώνουν την πίστη του στη μετενσάρκωση.
5. Απόδειξη ότι προτιμούσε τις αναίμακτες θυσίες, όπως και ο Πυθαγόρας.
6. Την πληροφορία του Φιλοστράτου για συναναστροφή των Πυθαγόρα και Δημοκρίτου με μάγους επιβεβαιώνει και ο Διογένης Λαέρτιος (viii, 3 και ix, 34)· δεν αναφέρει όμως τίποτα τέτοιο για τον Εμπεδοκλή. Μάλιστα, όσον αφορά τον Δημόκριτο, ο Διογένης λέει ότι η συνάντηση του με τους Πέρσες μάγους οφείλεται στο ότι ο Ξέρξης είχε φιλοξενηθεί από τον πατέρα του Δημοκρίτου (κάτι που ο Φιλόστρατος στους Βίους σοφιστών, Α', 494, το αναφέρει για τον Πρωταγόρα).
7. Τα ταξίδια του Πλάτωνα στην Αίγυπτο δεν είναι επιβεβαιωμένα από ιστορικές μαρτυρίες. 297 ΣΧΟΛΙΑ
8. Αυτό αποτελεί απήχηση του Πλατωνικού Πολιτικού 277c.
9. Στον Αναξαγόρα τον Κλαζομένιο, τον σπουδαίο αυτό προσωκρατικό φιλόσοφο του 5ου αι. π.Χ., αναφέρεται και ο Διογένης Λαέρτιος (ii, 6 κ.ε.) ο οποίος δίνει τις ίδιες μαρτυρίες για τις προβλέψεις του φιλοσόφου όσον αφορά τη βροχή στην Ολυμπία και την πτώση μετεωρίτη πριν από τη μάχη στους Αιγός ποταμούς, κατά την οποία ο Λύσανδρος κατατρόπωσε τον στρατό των Αθηναίων το -405.

ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ - ΤΑ ΕΣ ΤΟΝ ΤΥΑΝΕΑ ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΝ ΒΙΒΛΙΟ Α'