Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΑΝΩΤΕΡΟΥ ΚΛΗΡΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ‘21
Από μικρός άκουγα ότι η εκκλησία βοήθησε το σκλαβωμένο γένος στην τουρκοκρατία και την επανάσταση του 1821, και δεν είχα λόγους να μην το πιστέψω. Βλέποντας με την πάροδο του χρόνον τις συμπεριφορές και τα σκάνδαλα του ιερατείου, αισθάνθηκα την ανάγκη να ερευνήσω την ιστορική διαδρομή της εκκλησίας και δυστυχώς ο αιφνιδιασμός μου ήταν απόλυτος και καθολικός. Διαπίστωσα ότι δεν υπήρχε καμία σχέση μεταξύ αυτών που μας δίδασκαν στα σχολεία και της συμπεριφοράς της εκκλησίας σε βάρος της Ελλάδος και των σκλαβωμένων Ελλήνων, τόσο στη ρωμαιοκρατία (Βυζάντιο), όσο και την τουρκοκρατία και στην επανάσταση του 1821.
Παρά την προσπάθειά μου δεν κατάφερα να εντοπίσω θετικά στοιχεία προσφοράς εκτός από τη θυσία ενός πολύ μικρού αριθμού ιερωμένων!
Εκείνο για το οποίο πρέπει να ντρέπεται η εκκλησία είναι για την τουρκόφιλη στάση της απέναντι στον εθνικό ξεσηκωμό και πριν την κήρυξη της επανάστασης του 1821 είχε ταχθεί εναντίον κάθε ιδέας εξέγερσης. Μάλιστα ο Αδαμάντιος Κοραής έγραφε στους ραγιάδες: “Η εκκλησία είναι ο πιο άσπονδος εχθρός των Ελλήνων και φίλος των Τούρκων. Για αυτό να μην ακούτε τι λένε οι ιερωμένοι, αλλά να πάρετε τα όπλα κατά του τυράννου που σας αφανίζει”.
Ο Πατριάρχης Διονύσιος Δ΄ Μουσελίμης (1682- 1684) προσευχόταν «να κραταιώσει ο Θεός τον σουλτάνο και να αφανίσει τους Ἑλληνες» (Γ, Κορδάτος).
Το 1805 ο Πατριάρχης Καλλίνικος Δ΄ (1801-1806) αφόρισε δύο φορές τους αρματολούς, και ζήτησε από τους κατά τόπους ιερείς και πιστούς χριστιανούς να βοηθήσουν στην εξόντωσή τους, καταδίδοντας τους επαναστάτες στους Τούρκους (Τ. Χ. Κανδηλώρος (1874- 1934) «Δημητσάνα-Ιστορική Μονογραφία» και Κυριάκος Σιμόπουλου).
«Ὁ Πατριάρχης διέταξε τη διαφώτιση των ραγιάδων από των αμβώνων των εκκλησιών, ότι μόνο η υποταγή στο σουλτάνο μπορούσε να τους σώσει και να επαναφέρει τη γαλήνη και την ειρηνική συμβίωση με τους Τούρκους» (Διονύσιος Κόκκινος «ιστορία της Νεότερης Ελλάδας»).
Ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης Γρηγόριος ο Ε΄ είναι αυτός που σύνταξε το κείμενο, με το οποίο αφόριζε τους επαναστάτες και καταδίκαζε την επανάσταση του 1821 και όλους τους ήρωες της με τον εξής αφορισμό: «Η επανάσταση είναι έργον ακάθαρτο, μισητό από το Θεό και ασύνετο. Ο Κύριος να χτυπήσει την ψυχήν τους με πυρετό, ανεμοβλογιά και ίκτερο τωνασεβὼν πρωτεργατών, των ματαιοπονούντων φυγάδων και ολεθρίων αποστατών. Να τους μισείτε, να τους αποστρέφεστε και να στέλνετε εναντίον τούς τις φρικωδέστερες κατάρες. Να είναι αφορισμένοι, καταραμένοι και ασυγχώρητοι και μετά θάνατον άλυτοι (να ισχύουν) αυτοί και όσοι τους ακολούθησαν. Να είναι αιώνια υπόδικοι του αναθέματος και να τουμπανιστούν (πρηστούν ολοσχερώς)! Να ανοίξει η γη και να τους καταπιεί. Να γίνει ο ουρανός πάνω από τα κεφάλια τους χάλκινος και η γη κάτω από τα πόδια τους σιδερένια. Να πεθάνουν γρήγορα, να ορφανέψουν τα παιδιά τους και να χηρέψουν οι γυναίκες τους. Να πέσουν στα κεφάλια τους οι κεραυνοί της θείας αγανάκτησης. Να αφανιστούν το υπάρχοντά τους. Να τους καταδιώξει ο άγγελος κυρίου με τη ρομφαία του, και να έχουν τις κατάρες όλων μας».
Υπογραφή, Γρηγόριος Ε΄ ελέω Θεού αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης.
Ο αφορισμός της ηρωίδας Μπουμπουλίνας από τον Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε’ έγινε τον Οκτώβριο του 1820 και κατέληγε ως εξής «Εμμένουσα τίθεται έξω από την εκκλησία του Χριστού, κανένας να μην την εκκλησιάσει, ἡ αγιάσει, ἡ θυμιάσει, ἡ της δώσει αντίδωρον, μέχρι να κάνει αυτά που της γράφουμε και τότε θα συγχωρεθεί!».
Αλλά και όταν η επανάσταση άρχισε να έχει επιτυχίες, οι κατά τόπους μητροπόλεις αφόριζαν τους οπλαρχηγούς, όπως έκανε ο μητροπολίτης Ἀνδρου, που αφόρισε το 1822 τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.
Όταν λοιπόν ακούμε ὁτι «η εκκλησία ηγήθηκε του απελευθερωτικού αγώνα κατά των Τούρκων», έχουμε χρέος να υπενθυμίζουμε στους Έλληνες τα εξής:
Τους αφορισμούς της επανάστασης από την εκκλησιαστικὴ ιεραρχία, η οποία αποκαλεί τους επαναστάτες τέρατα άψυχα, αλαζόνες, αχάριστους, δοξομανείς, ματαιόφρονες, κακοήθεις, ανόητους και κακοποιούς.
Τους δύο αφορισμούς τής εκκλησίας κατά των Σουλιωτὼν το Δεκέμβριο του 1820 και τον Γενάρη του 1821.
Την εγκύκλιο που έστειλε ο Γρηγόριος Ε΄ το 1806 προς τους μητροπολίτες, στην οποία συνιστά πλήρη υποταγή στο σουλτάνο και καταδίωξη μέχρι εξόντωσης των οπλαρχηγών.
Τον αφορισμό του Αδαμάντιου Κοραή και των άλλων διαφωτιστών, αλλά και την αναφορά του ίδιου του Κολοκοτρώνη, που ειδοποιεί τους Έλληνες για ότι «αφοριστικό έρχεται από τον Πατριάρχη».
Την ίδρυση τάγματος μισθοφόρων από τον δεσπότη της Άρτας Πορφύριο γιὰ να καταστείλει την επανάσταση, και τον αφορισμό του κατά των επαναστατών.
Την προδοσία του αδελφού του Γέρου του Μωριά Γιάννη Κολοκοτρώνη, που είχε καταφύγει στο μοναστήρι της αιμυάλου από τον ηγούμενο. «Του έδωκε ένας καλόγερος φαγί και έπειτα επήγε, έδωκε είδηση εις τους Τούρκους, επήγαν, τον πολιόρκησαν στον Λινόν και τον σκότωσαν».
 |
| Λαϊκή ξυλογραφία του ΙΗ’ αιώνα που απεικονίζει τη σύλληψη του Κατσαντώνη. Στο βάθος ο ρασοφόρος προδότης Καρδερίνης. |
Την αναφορά του αρχιμανδρίτη Ἀνθιμου Γαζὴ στα «Προλεγόμενα Ελληνικής Βιβλιοθήκης», που γράφει: «Ασφαλισμένοι στις μονές, εκνευρισμένοι από την οκνηρία, τρέφονταν από τους ιδρώτες των πτωχὼν κοσμικών, τους οποίους με τις δεισιδαιμονίες τους κορόιδευαν. Πάσχιζαν με κάθε τρόπον να ερημώσουν τις πόλεις προξενούντες ταχύτατη φθορά στο Γἐνος».
Την προδοσία των καλόγερων του μοναστηριού τον Σέκου, που κατέδωσαν στους Τούρκους τον Γιωργάκη Ολύμπιο και τον Αντώνη Κατσαντώνη, τον αετό των Τζουμέρκων και των Αγράφων, μαζί με τον αδελφό του Χασιώτη και άλλα πέντε παλικάρια.
Προδόθηκαν στους Τούρκους από τον καλόγερο Καρδερίνη, όπως εντελλόταν η αφοριστική εγκύκλιος του Πατριαρχείου.
Είκοσι Τούρκοι τούς επετέθησαν. Τα πέντε παλικάρια σκοτώθηκαν, ενὼ ο Κατσαντώνης ήταν άρρωστος στο κρεβάτι από ευλογιά και τον φρόντιζε ο αδερφός του Χασιώτης.
Τα δύο αδέλφια αιχμαλωτίστηκαν και οδηγήθηκαν στον Αλή Πασὰ των Ιωαννίνων, όπου και βρήκαν μαρτυρικό θάνατο. Κατακρεουργήθηκαν.
Είκοσι Τούρκοι τούς επετέθησαν. Τα πέντε παλικάρια σκοτώθηκαν, ενὼ ο Κατσαντώνης ήταν άρρωστος στο κρεβάτι από ευλογιά και τον φρόντιζε ο αδερφός του Χασιώτης.
Τα δύο αδέλφια αιχμαλωτίστηκαν και οδηγήθηκαν στον Αλή Πασὰ των Ιωαννίνων, όπου και βρήκαν μαρτυρικό θάνατο. Κατακρεουργήθηκαν.
Ο ποιητής Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, τιμώντας την Ιερὴ μνήμη του Κατσαντώνη, γράφει στο ομώνυμο ποίημά του:
«Εσείς όπου τον είδατε ψηλά στα κορφοβούνια,
σταυραετοί και πέρδικες, ξηφτέρια, χελιδόνια,
ελάτε να του στήσετε τραγούδι μοιρολόγι.
Τον Κατσαντώνη πιάσανε, κλάψτε πουλιά μου, κλάψτε.
Ένας παπάς τον πρόδωκε! Μαχαίρι να του γένει,
η κοινωνιά που το `βαψε τ’ αφορεμένο στόμα,
θηλιά κι αστρίτης στον λαιμό τ’ άγιο του πετραχήλι
να μην βρεθεί πνευματικός να τον ξεμολογήσει »
σταυραετοί και πέρδικες, ξηφτέρια, χελιδόνια,
ελάτε να του στήσετε τραγούδι μοιρολόγι.
Τον Κατσαντώνη πιάσανε, κλάψτε πουλιά μου, κλάψτε.
Ένας παπάς τον πρόδωκε! Μαχαίρι να του γένει,
η κοινωνιά που το `βαψε τ’ αφορεμένο στόμα,
θηλιά κι αστρίτης στον λαιμό τ’ άγιο του πετραχήλι
να μην βρεθεί πνευματικός να τον ξεμολογήσει »
Γιατί μέχρι σήμερα δεν έχουν αρθεί οι αφορισμοί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο;
Γιατί ενώ ο Γρηγόριος ο Ε΄ έχει κηρυχθεί οσιομάρτυρας, δεν ίσχυσε το ίδιο για τον Παπαφλέσσα και τον Διάκο, τον Ησαΐα Σαλώνων, τον Σαμουήλ στο Κούγκι, τους καλόγερους του Αρκαδίου και άλλους ιερείς που έλαβαν ενεργό μέρος στην επανάσταση;
Από το βιβλίο ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ. Συγγραφέας: ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΗΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Εκδόσεις: ΔΙΟΝ
