Το όνομα «Βυζάντιο, Βυζαντινός και Βυζαντινή αυτοκρατορία» ουδέποτε χρησιμοποιήθηκε ως ορολογία κατά τη διάρκεια της ύπαρξης της λεγόμενης Βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Το όνομα «Βυζάντιο, Βυζαντινός και Βυζαντινή αυτοκρατορία» ουδέποτε χρησιμοποιήθηκε ως ορολογία από τους χρονικογράφους και τους ιστορικούς της εποχής εκείνης, ή ακόμη περισσότερο από τους ίδιους τους πολίτες της Κωνσταντινούπολης και της εν γένει αυτοκρατορίας.

Ο όρος «βυζαντινός» είναι ένας νεολογισμός που εισήγαγε για πρώτη φορά το 1562 ο Γερμανός ιστορικός Φιλόλογος Ιερώνυμος Βολφ (Hieronymus Wolf, 1516-1580), τότε βιβλιοθηκάριος και γραμματέας στον οίκο των ισχυρών τραπεζιτών Fugger στην Αυγούστα (Augsburg).

Ο Βολφ, ο οποίος επέδειξε μεγάλο ζήλο τόσο για τους Βυζαντινούς όσο και για τους κλασικούς συγγραφείς, είδε τη βυζαντινή ιστορία ως ένα ιδιαίτερο και ανεξάρτητο τμήμα της γενικής ιστορίας και συνέλαβε την ιδέα ενός Corpus Historiae Byzantinae (Σώμα βυζαντινής ιστορίας) που θα περιλάμβανε έργα Βυζαντινών ιστορικών από την εποχή του Μ. Κωνσταντίνου, μέχρι τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο.

Κατόπιν, τον όρο «βυζαντινός» καθιέρωσε ένας πολύ σημαντικός Γάλλος λόγιος και εκδότης, ο Ιησουίτης Φίλιππος Λαμπέ, 1607-1667, ο οποίος προλόγισε το δικό του σώμα κειμένων βυζαντινής ιστορίας, με τις λέξεις: «De Byzantinae historiae scriptoribus…».

Στα 1680 ο Γάλλος ιστορικός, φιλόλογος, αρχαιολόγος, νομισματολόγος και εκδότης Κάρολος Δουκάγγιος χρησιμοποίησε τον όρο για να τιτλοφορήσει το ιστορικό του βιβλίο Historia Byzantina, που πραγματευόταν την ιστορία του κράτους της Κωνσταντινούπολης.

Η προέλευση αυτής της ονομασίας (Βυζάντιο) βρίσκεται στο ότι η πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας κτίστηκε από τον Μέγα Κωνσταντίνο στη θέση του αρχαίου Βυζαντίου, της αρχαίας πόλης της νοτιοανατολικής Θράκης στο Βόσπορο, που είχε ιδρυθεί το -659 από ομάδα Μεγαρέων αποικιστών με αρχηγό το Βύζαντα, στον οποίο η πόλη όφειλε και το όνομά της.

Νόμισμα του 9ου αιώνα της εποχής του Φωτίου Α', με αναγραφή 

ΦΩΤΙΩC ΑΡΧΙΕΠΙCKOΠΟC ΚΩΝCTANTINOYΠΟΛΕΩC NEAC ΡΩΜΗC

https://el.wikipedia.org

Η ορολογία Βυζάντιο ωστόσο, δεν χρησιμοποιούνταν κατά τη διάρκεια ύπαρξης της λεγόμενης Βυζαντινής, ή ορθότερα Ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Το κράτος δεν λεγόταν Βυζάντιο, ούτε οι υπήκοοι Βυζαντινοί· δε γνώρισαν ποτέ αυτήν την ταυτότητα.

Οι κάτοικοί της ονόμαζαν τους εαυτούς τους Ρωμαίους. «Ρωμηοί» έλεγαν οι Έλληνες, «Ρουμ» οι Άραβες και οι μεσανατολίτες.

Το κράτος τους ονομαζόταν «Ρωμανία», «Ρωμαΐς», «Ρωμαίων κράτος» ή «Ρωμαίων πολιτεία». Ο εκάστοτε αυτοκράτορας Βασιλεύς Ρωμαίων, ενώ η πρωτεύουσά τους, η Κωνσταντινούπολη, ήταν γνωστή και ως Nova Roma Νέα Ρώμη.

Ο επίσημος τίτλος του βυζαντινού αυτοκράτορα ήταν «Πιστός εν Χριστώ τω Θεώ βασιλεύς και αυτοκράτωρ Ρωμαίων».

(σ.σ.: Και σήμερα το όνομα Νέα Ρώμη διατηρείται στον επίσημο τίτλο που φέρει ο εκάστοτε προκαθήμενος του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως ως: «Η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης, ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης»)

tribune.gr

--------------------------------------

ΤΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ CONSTITUTIO ANTONINIANA με το οποίο δόθηκε σε όλους τους υπηκόους της Αυτοκρατορίας ο τίτλος του Ρωμαίου πολίτη.