ΓΙΑΤΙ Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΟΦΙΑ

Η σοφία εδραιώνεται με βάση τη συγκέντρωση και την ηθική πειθαρχία...

Πριν από λίγα χρόνια, υπήρχε η ενθουσιώδης πεποίθηση ότι η «εποχή της πληροφορίας» θα ήταν ένα είδος φώτισης μέσω της επέκτασης της γνώσης.

Η εξίσωση έγινε ότι η πληροφορία και η γνώση ήταν κατά κάποιο τρόπο ισοδύναμες...

Αυτή η ιδέα αξιοποιήθηκε εύκολα από τις εταιρείες τεχνολογίας προκειμένου να εισαγάγουν τα προϊόντα τους στα σπίτια του κόσμου, που προωθούσαν την ιδέα ότι πλησίαζε μια εποχή αυξημένης νοημοσύνης.

Πάνω από ένα τέταρτο του αιώνα μετά την εφεύρεση του Διαδικτύου, είναι πλέον σαφές ότι η εξίσωση της πληροφορίας με τη γνώση ή (ακόμα περισσότερο) με τη σοφία είναι λάθος. 

Ταυτόχρονα, καθώς η εποχή μας χαρακτηριζόταν ως η «εποχή της πληροφορίας» και υπήρχαν υπονοούμενα ότι η εποχή μας ήταν η «κοινωνία της γνώσης», υπήρχε επίσης μια αυξανόμενη τάση σε αυτό που ο ποιητής WH Auden ονόμασε «εποχή του άγχους», στην προκειμένη περίπτωση κυριολεκτικά, λόγω του αριθμού των ανθρώπων που υπέφεραν από άγχος.

Μία από τις πιο πιθανές εξηγήσεις για την αύξηση του άγχους και άλλων ψυχικών ασθενειών, όπως η κατάθλιψη, έχει να κάνει με την έκρηξη της βιομηχανίας, στην οποία βασίζεται η ψηφιακή οικονομία, αλλά η οποία είναι προφανώς μέρος μιας μακράς διαδικασίας που σχετίζεται με την εμφάνιση της μαζικής διαφήμισης.

Προκειμένου να διατεθούν στην αγορά προϊόντα και να ενισχυθεί η οικονομία, δημιουργήθηκαν ταυτόχρονα νέες ανάγκες, οι οποίες συνδέουν τα προϊόντα με την κοινωνική θέση, τις επιθυμίες, τις φιλοδοξίες και τους φόβους, μερικές φορές υποσυνείδητα.

Η «πληροφορία», η οποία σε άλλες εποχές ήταν κάτι που περιοριζόταν στις εφημερίδες —και που υποδήλωνε το παροδικό, το ωφελιμιστικό, το εφήμερο και το καινοτόμο— τώρα ξεχειλίζει σε όλες μας τις δραστηριότητες, ως μια πανταχού παρούσα δυνατότητα πρόσβασης σε περισσότερα δεδομένα (τα οποία υπόσχονται να μετατραπούν σε γνώση) και να αποτελέσουμε μέρος μιας συλλογικής αφήγησης (η οποία υπόσχεται να δώσει νόημα στη ζωή μας και να μας προσφέρει ένα αίσθημα ότι ανήκουμε κάπου).

Για να γίνει αυτό, η πληροφορία έχει συνδεθεί άρρηκτα με την ψυχαγωγία και έτσι έχει απομακρυνθεί ριζικά από τη σοφία.

Η πληροφορία, σαν να ήταν το αντίδοτο στον μηδενισμό και την πλήξη που μας κατακλύζει όταν δεν κάνουμε κάτι (δεν παράγουμε), όταν δεν κάνουμε «τίποτα», μας ψυχαγωγεί και, ακόμη περισσότερο, μας κρατά... κρατά το μυαλό μας προσκολλημένο στην εννοιολογική ροή (τη  ροή περιεχομένου) που ενώνει την κοινωνία μας κάτω από το ίδιο κανάλι ή εικόνα του κόσμου.

Το μεγάλο πλεονέκτημα της οικονομίας που βασίζεται στην πληροφορία έγκειται στο ότι η τελευταία είναι, θεωρητικά, άπειρη και, ως εκ τούτου, ικανοποιεί τη βασική αρχή της άπειρης ανάπτυξης στην οποία βασίζεται η σύγχρονη παγκόσμια οικονομία. 

Ωστόσο, αυτό το φαινόμενο έχει σημαντικές παρενέργειες, καθώς η προσοχή δεν είναι άπειρη και η πληροφορία (και όλα τα προϊόντα της) απαιτεί την προσοχή μας.

Σε έναν κόσμο πλούσιο σε πληροφορίες, ο πληροφοριακός πλούτος σημαίνει έλλειψη άλλων πραγμάτων.

Αφήνοντας την προσοχή μας στο έλεος των πληροφοριών που παράγονται από τους δημιουργούς περιεχομένου και τους σχεδιαστές και προγραμματιστές μεγάλων τεχνολογικών πλατφορμών, οι άνθρωποι εισέρχονται σε μια κατάσταση παθητικότητας, αν και όχι ακινησίας, και εγκαταλείπουν τη δυνατότητα να μεταμορφώσουν το μυαλό τους σε σοφία.

Η προσοχή είναι κατά κάποιο τρόπο η βασική νοητική ενέργεια που μπορεί να μετατραπεί σε συγκέντρωση, και η συγκέντρωση είναι με τη σειρά της η προϋπόθεση για τη σοφία.

Αν το αντικείμενο της προσοχής κινείται και αλλάζει γρήγορα, η εικόνα στη συνείδηση ​​δεν μπορεί να γίνει καθαρή.

Με άλλα λόγια, μόνο ένα συγκεντρωμένο, ήρεμο και καθαρό μυαλό μπορεί να εκτιμήσει την πραγματικότητα όπως είναι, χωρίς τις διαστρεβλώσεις της συναισθηματικής αναταραχής ή της εννοιολογικής επεξεργασίας.

Η συγκέντρωση, εξαρτάται τόσο από την ψυχική σταθερότητα (να παραμένουμε συγκεντρωμένοι στο αντικείμενο) όσο και από την ηθική καθαρότητα (να οδηγούμε το νου στο αντικείμενο με συνέπεια).

Η πληροφορία δεν μεταφράζεται σε σοφία κυρίως επειδή δεν έχει την υποστήριξη των δύο πυλώνων που αναφέρθηκαν παραπάνω: της συγκέντρωσης και της ηθικής πειθαρχίας. 

Επειδή οι πληροφορίες που καταναλώνουμε δεν μπορούν να διαχωριστούν από τα μέσα κατανάλωσης, σπάνια συμβαίνει οι πληροφορίες να γίνονται σοφία.

Ο κορεσμός των πληροφοριών, η στιγμιαία και περιττή λογική τους, οι χώροι στους οποίους παρουσιάζονται (οι οποίοι ενθαρρύνουν την ταχεία κυκλοφορία παρά τον προβληματισμό) και οι ωφελιμιστικές προθέσεις με τις οποίες δημιουργούνται και διαδίδονται καθιστούν τον κόσμο των υπολογιστών στον οποίο ζούμε δυσμενή για την καλλιέργεια και τον έλεγχο της προσοχής, μέσω της οποίας μπορεί κανείς να αναπτύξει συγκέντρωση, ηθική πειθαρχία και, τελικά, σοφία.

Πολλές από τις πληροφορίες που διανέμονται είναι προγραμματισμένες, σχεδιασμένες ή πλαισιωμένες για να παράγουν μια φευγαλέα, ηδονιστική μορφή ευχαρίστησης, είτε δημιουργώντας μια μορφή διέγερσης (ενεργοποιώντας, για παράδειγμα, το κύκλωμα ανταμοιβής του εγκεφάλου) είτε επιτρέποντάς μας να ξεφύγουμε από την τρέχουσα πραγματικότητά μας αποσπώντας την προσοχή μας με «ενδιαφέρουσες» πληροφορίες.

Αυτό το άστατο μυαλό, που δεν μπορεί να μείνει ακίνητο σε ένα αντικείμενο, είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα του ότι έχει πάρα πολλές επιθυμίες και δεν έχει μια σταθερή βάση για να εδραιώσει μια πειθαρχία και να εξασκηθεί με τακτικότητα και προσπάθεια. 

Αν το μυαλό υπερδιεγείρεται από πληροφορίες και από ολόκληρη τη σειρά των επιθυμητών αντικειμένων που μας δείχνει η βιομηχανία ψυχαγωγίας, είναι πολύ δύσκολο να διατηρήσουμε την εστίαση και να επικεντρωθούμε σε ένα μόνο αντικείμενο.

Ένας από τους μεγαλύτερους εχθρούς στο μονοπάτι της συγκέντρωσης (και του διαλογισμού) είναι το να έχεις πάρα πολλές επιθυμίες και να κάνεις πάρα πολλά πράγματα ταυτόχρονα, κάτι που, στην εποχή μας, είναι ακριβώς αυτό που ενθαρρύνει η ψηφιακή κουλτούρα.

Μια συνηθισμένη παρομοίωση συγκρίνει το μυαλό με μια μαϊμού που αλλάζει συνεχώς κλαδιά.

Το «μυαλό του πιθήκου» θεωρείται η πηγή του συμπλέγματος των αρνητικών συναισθημάτων που διαιωνίζουν τον κύκλο της ύπαρξης που βασίζεται στον πόνο. Με τη συνεχή εναλλαγή αντικειμένων, αυτό το ασταθές μυαλό δημιουργεί επιθυμία και προσκόλληση (προς και για αντικείμενα), εννοιολογική επεξεργασία και κάρμα.  

Αν δεν εδραιωθεί μια συγκεκριμένη πειθαρχία ή ψυχική υγιεινή, σίγουρα θα προκύψουν νοητικές καταστάσεις και εγκόσμια γεγονότα που δεν ευνοούν την περισυλλογή, τη σιωπή και τη χαλάρωση, στα οποία ευδοκιμεί η συγκέντρωση. Ένας τελευταίος παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη ως προς το γιατί η πληροφορία δεν μπορεί, από μόνη της, να γίνει σοφία είναι ότι η σοφία θεωρείται μια μη εννοιολογική εμπειρία.

Η κατανάλωση πληροφοριών, ειδικά χωρίς διάκριση και συγκέντρωση, μπορεί και συχνά είναι αντιπαραγωγική με αυτή την έννοια, καθώς μας απομακρύνει από την μη εννοιολογική εμπειρία της πραγματικότητας, γεμίζοντας το μυαλό με δεδομένα, ιδέες, έννοιες και άλλα πράγματα που δεν είναι ποτέ το πράγμα καθαυτό, αλλά τα οποία τείνουμε να υλοποιούμε σαν να ήταν το πράγμα καθαυτό. 

Από την άλλη πλευρά, αξίζει να θυμόμαστε ότι η λέξη θεωρία σημαίνει «όραση» και είναι ο ελληνικός όρος που μεταφράστηκε στα λατινικά ως στοχασμός (contemplatio).

Ο σωστός τρόπος για να κατανοήσουμε τη θεωρία είναι ως ένα ενσαρκωμένο όραμα, ως ένα όραμα που πρέπει να υλοποιηθεί, μέχρι την ολοκλήρωσή του.

Όπως σημείωσε ο Γάλλος φιλόσοφος Πιερ Αντό, η αληθινή φιλοσοφία είναι μια τέχνη του να ζεις, μια πνευματική άσκηση, όχι απλώς ένας διάλογος. Πάντα έρχεται μια στιγμή που είναι απαραίτητο να απελευθερωθούμε από τα εννοιολογικά πλαίσια και να εφαρμόσουμε το όραμά μας στην πράξη.

Το να διαλογίζεσαι σημαίνει να γίνεσαι, να κάνεις πραγματικότητα αυτό που είσαι, να ανακαλύπτεις τη φύση του νου, ο οποίος περιγράφεται ως φωτεινός και αρχέγονα αγνός.

Λέγεται ότι αυτή η διαδικασία γνώσης του νου, όταν πραγματοποιείται με καρποφορία, επιτυγχάνει επίσης τη γνώση όλων των πραγμάτων, διότι όλα τα πράγματα είναι της φύσης του νου. 

Για να γίνει αυτό, είναι απαραίτητο να εξαλειφθούν ορισμένες συνήθειες, οι οποίες, όταν επαναλαμβάνονται μακροχρόνια, γίνονται η δεύτερη φύση μας, ένα πέπλο που εκλαμβάνουμε ως εγγενή πραγματικότητα.

Οι συνήθειες, κατ' αρχήν, δεν μπορούν να εξαλειφθούν χωρίς να αντικατασταθούν από άλλες. Αντικαθίστανται συστηματικά από πιο θετικές συνήθειες που μας επιτρέπουν να καλλιεργήσουμε τη συγκέντρωση.

Μόλις καλλιεργηθεί επαρκώς η συγκέντρωση, ακόμη και οι θετικές συνήθειες πρέπει να εγκαταλειφθούν, γιατί η γνώση της πραγματικότητας - η σοφία - είναι πέρα ​​ από όλες τις συνήθειες.

από τον Alejandro Martínez Gallardo
από την ιστοσελίδα PijamaSurf μέσω bibliotecapleyades.net

----------------------------------

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΟΔΟΣ;

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ