ΔΙΟΝ - Η ΙΕΡΗ ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ - ΤΟ ΙΕΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΓΑΛΜΑ ΤΟΥ ΥΨΙΣΤΟΥ ΔΙΟΣ

Στους βόρειους πρόποδες του Ολύμπου, σε περιοχή που εξασφαλίζει τον απόλυτο έλεγχο της στενής διάβασης από τη Μακεδονία στη Θεσσαλία, δεσπόζει το Δίον. Άλλοτε σε απόσταση μόλις επτά σταδίων από τις ακτές του Θερμαϊκού, το Δίον υπήρξε η κατ' εξοχήν ιερή πόλη των Μακεδόνων. Τραγουδώντας ο Ησίοδος γύρω στο -700 τον έρωτα του Δία για τη Θυία, την κόρη του προπάτορα των Ελλήνων Δευκαλίωνα, αναφέρει ότι αυτή έμεινε έγκυος και γέννησε δυο παιδιά, το Μάγνητα και το Μακεδόνα, που έζησαν στην Πιερία γύρω από τον Όλυμπο. Ο ιερός χώρος του Δία στην περιοχή αυτή ήταν το Δίον.
Για πρώτη φορά μαρτυρείται η ύπαρξη της πόλης του Δίου στο Θουκυδίδη, όταν εξιστορεί την πορεία του Σπαρτιάτη στρατηγού Βρασίδα από τη Θεσσαλία στη Μακεδονία το καλοκαίρι του -424. Αναλαμβάνοντας ο Αρχέλαος την εξουσία στη Μακεδονία (τέλος -5ου αι.) πρόσφερε σε λαμπρές τελετές θυσίες στον Ολύμπιο Δία. Οργάνωσε ακόμη στο Δίο προς τιμή του Ολυμπίου Διός και των Μουσών αθλητικούς και θεατρικούς αγώνες - τα «Ολύμπια τα εν Δίω» - σε ισχύ ακόμη και γύρω στο -100, διάρκειας εννιά ημερών, σύμφωνα με το Διόδωρο και άλλους συγγραφείς. Είναι πιθανόν να παίχτηκαν εκεί οι τραγωδίες του Ευριπίδη «Αρχέλαος» και «Βάκχες», τις οποίες συνέθεσε στα τελευταία χρόνια της ζωής του στη μακεδονική αυλή. Ένας ακόμη Αρχαίος συγγραφέας, ο Δίων ο Χρυσόστομος, αναφέρει ότι οι Φίλιππος και Αλέξανδρος πανηγύριζαν τις νίκες τους στο Δίον με μεγαλοπρεπείς θυσίες στον Δία και στις Μούσες. Στο Δίον γιόρτασε ο Φίλιππος Β' την άλωση της Ολύνθου, πρωτεύουσας της Χαλκιδικής Συμμαχίας, και στο ίδιο μέρος ο Μέγας Αλέξανδρος επικαλέστηκε τη βοήθεια του ύψιστου των θεών, πραγματοποιώντας την πανηγυρική ετοιμασία της εκστρατείας του στην Ασία. Στο Δίον τοποθετήθηκε το περίφημο σύμπλεγμα του Λυσίππου, που έγινε με εντολή του Αλέξανδρου μετά τη μάχη του Γρανικού. Πρόκειται για τους χάλκινους ανδριάντες των 25 εταίρων που έπεσαν στη μάχη.
Η ανασκαφική έρευνα στο Δίον ξεκίνησε το 1928 από τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Γ. Σωτηριάδη, για να σταματήσει το 1931, αφού είχε επιτύχει να κατασκευαστεί το πρώτο κτίσμα για τη στέγαση των κινητών ευρημάτων. Έπειτα από διακοπή 30 χρόνων, η έρευνα στο χώρο άρχισε εκ νέου από τον καθηγητή Γ. Μπακαλάκη, με πρωταρχικό ανασκαφικό στόχο την αποκάλυψη του οχυρωματικού περιβόλου. Η τρίτη ανασκαφική περίοδος εγκαινιάζεται το 1973 από τον Δ. Παντερμαλή και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Οι ανασκαφές συνεχίζονται έως σήμερα, εντός και εκτός της πόλης του Δίου. Βέβαιο είναι ότι η έρευνα θα πρέπει να συνεχιστεί για πολλά χρόνια ακόμα, προκειμένου να αποκαλυφτεί το σύνολο της Αρχαίας πόλης και τα Ιερά. Αν και ο αρχαιολογικός χώρος του Δίου είναι αρκετά εκτεταμένος, η οργάνωσή του είναι σχεδόν υποδειγματική, καθώς προσφέρει στον επισκέπτη σαφείς διαδρομές για να περιηγηθεί ανάμεσα στα μνημεία.

Το θαύμα του Διός υψίστου

Ένθρονος και μεγαλοπρεπής ο πρώτος μεταξύ θεών και ανθρώπων αναδύθηκε μέσα από τη λάσπη στο μαγευτικό Δίον, τον ιερό τόπο των Αρχαίων Μακεδόνων, στη σκιά του Ολύμπου «Διί υψίστω». H μία έκπληξη διαδεχόταν την άλλη όταν ένας κίονας, που στεκόταν όρθιος στη θέση του επί αιώνες περιμένοντας το ανθρώπινο χέρι που θα τον ανέσυρε από τη λάσπη, έδινε το στίγμα μιας σπουδαίας ανακάλυψης. Μετά τον κίονα, ένας αετός. Κατόπιν ένας βωμός και δίπλα του η πλάκα με τον κρίκο στον οποίο δένονταν τα ζώα της θυσίας. Και έπειτα από αυτόν μια επιγραφή: «Διί υψίστω». Ο Ιερός τόπος των Αρχαίων Μακεδόνων, το Δίον της Πιερίας, που τα τελευταία τριάντα χρόνια μαζί με τα νερά που αναβλύζουν φέρνει στην επιφάνεια και τα θαυμάσια Ιερά τα οποία συγκέντρωναν κάποτε τα αναθήματα των βασιλιάδων, αρχόντων και απλών ανθρώπων, προσφέρει ακόμη μία ανακάλυψη. Ένα ιερό αφιερωμένο στον Δία τον ύψιστο. Τον Δία παντοκράτορα. Τον παντοδύναμο θεό της κορυφής του Ολύμπου και συγχρόνως τον πρώτο από όλους τους θεούς. Και επειδή ένας θεός δεν μπορεί να μείνει για πάντα  κάτω από το παχύ στρώμα της λάσπης που φθάνει ως και τρία μέτρα, ο Δίας περίμενε ατάραχος τους ανθρώπους που θα τον έφερναν και πάλι στο φως. Ένθρονος, όπως ταιριάζει σε βασιλιάδες, με τα σύμβολα της εξουσίας στα χέρια, τον κεραυνό στο ένα και το σκήπτρο στο άλλο, αναδύθηκε ανέγγιχτος θαρρείς από τον χρόνο, σε φυσικό σχεδόν μέγεθος, επιβλητικός και μεγαλοπρεπής.

_________________________

Το Ιερό του Υψίστου Διός
Το Ιερό αυτό που η ανακάλυψή του ανακοινώθηκε στις αρχές του Αυγούστου του «2003», επιβεβαιώνει τις θέσεις πού αναπτύσσουμε στο βιβλίο μας «Δεκαπέντε εσταυρωμένοι και αναστημένοι Σωτήρες» Εκδόσεις Δαδούχος Τ.Θ. 50132  Τ.Κ. 54013 Θεσ/νικη: Πώς ο χριστιανισμός είναι προϊόν συγκρητισμού αρχαιοτέρων από αυτόν θρησκειών. Το προσωνύμιο «Ύψιστος» είναι δάνειο από την Ελληνική  Πολυθεϊστική Θρησκεία. Αναφέρεται από τον Αισχύλο («και τέλειον Ύψιστον Δία», Ευμενίδες 28), από τον Παυσανία (9. 8, 5) που αναφέρει Ναό του «Υψίστου Διός» δίπλα στις Ύψιστες Πύλες της Θήβας και από τον Πίνδαρο Ν1. 90,11.2.

Σύμφωνα με την άποψη του υπευθύνου αρχαιολόγου (Εφημερίς «Ελευθεροτυπία», περιοδικό «Επτά» της 3-8-«2003» σελ. 20-21), «Η ένθρονη αυτή μορφή του Διός Υψίστου που παραπέμπει στον ύψιστο θεό της παλαιάς διαθήκης βρίσκεται πρώτη φορά... Πίστευαν δηλαδή οι Μακεδόνες Βασιλιάδες στον ένα Θεό».

Πώς μπορεί να σχετίζεται ο ιεχωβά των εβραίων με τον Ύψιστο Δία των Ελλήνων, αφού πρώτον ο ιεχωβά δεν απεικονίζεται και δεύτερον Ύψιστος σημαίνει ανώτερος απ’ όλους τους άλλους Θεούς μία ξεκάθαρα πολυθεϊστική αντίληψη. Πρόκειται βέβαια για μία προσπάθεια για να πειστούμε πώς ο χριστιανισμός δεν επεβλήθη διά της βίας και των διώξεων στην Ελλάδα αλλά ήταν μία φυσική αν όχι και αναγκαία εξέλιξη.

Αποδίδεται η καταστροφή του Ιερού σε σεισμό ή πλημμύρα. Κανείς δεν τολμά να διατυπώσει και την τρίτη και πιο πιθανή θεωρία να καταστράφηκε από τους «τα φαιά φέροντες». Ίχνη φωτιάς βρέθηκαν επίσης στο Ιερό του Διονύσου στην καλή Βρύση Δράμας ένα στοιχείο που επίσης αποσιωπήθηκε.

 Γεώργιος Γρηγορομιχελάκης Ερευνητής- Συγγραφέας του βιβλίου «Το βιβλίο που η εκκλησία σου δεν θέλει να διαβάσεις».

_________________________

Στον τόπο που έδωσε και συνεχίζει να δίνει τα περισσότερα αγάλματα στη Μακεδονία τρία χρόνια μετά την αποκάλυψη του αγάλματος του Διός Υψίστου και του πλήρους ιερού του, στην κοίτη του ποταμού Βαφύρα του Δίου, ένα ακόμη άλλο ένθρονο άγαλμα, απόλυτα όμοιο σε τεχνοτροπία, τυπολογία, μέγεθος (φυσικό) και χρονολόγηση (τοποθετείται και αυτό στον -2ο) αποκαλύφθηκε και πάλι τυχαία κατά την ανασκαφή τείχους των παλαιοχριστιανικών χρόνων μέσα στην αρχαία πόλη του Δίου.
Το άγαλμα είχε χρησιμοποιηθεί ως οικοδομικό υλικό (………) τα μεταγενέστερα χρόνια για την ανέγερση του διατειχίσματος.
Το άγαλμα (ακέφαλο και αυτό όπως και του Διός Υψίστου που αποκαλύφθηκε τον Αύγουστο του 2003) [Γιατί;;; Γιατί ακέφαλα;;; Ποιος τα αποκεφάλισε και τα δύο;;;] αναπαριστά μορφή μητριαρχική με πλούσια πτυχωμένο χιτώνα και λεπτοϋφασμένο ιμάτιο, καθισμένη σε θρόνο με αετωματική ράχη. Στα πόδια φοράει σπάνια σανδάλια με τριπλό κάττυμα (πάτο), ενώ ο χιτώνας της αφήνει με χάρη ορατό και ένα τμήμα του ώμου. Η μελέτη του γλυπτού οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για το άγαλμα της Ήρας που καθόταν δίπλα στον Δία τον Υψιστο μέσα στον ναό.
Είναι η μοναδική περιοχή στην οποία αποκαλύπτεται συνύπαρξη των κορυφαίων θεοτήτων (Διός και Ηρας) αν και σύμφωνα με τις πηγές (αναφέρεται στον Παυσανία πως υπήρχε διπλό άγαλμα Διός- Ηρας στην αρχαία Ολυμπία αλλά δεν έχει εντοπιστεί ως σήμερα).
Το ανασκαφικό έργο στο Δίον αποκάλυψε επίσης οίκημα δίπλα στο τείχος του ποταμού Βαφύρα με τετράστηλο αίθριο, καθώς και ένα μικρό λουτρό με πολύχρωμο ψηφιδωτό δάπεδο, ενώ οι ανασκαφές σε μεγαλύτερο βάθος κοντά στο ιερό του Ασκληπιού αποκαλύπτουν την πόλη των ελληνιστικών χρόνων. 

Πηγές: http://odysseus.culture.gr/  , http://www.ell.gr/ , http://www.hellenicreligion.gr , http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=193811