Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΝΤΙΘΕΤΑ

Και εδώ συναντάμε δύο αντίθετα που φαίνονται ασυμβίβαστα. Δεν είναι πλέον φιλοσοφία και αισιοδοξία. Τώρα είναι από τη μια πλευρά αισιοδοξία και από την άλλη απαισιοδοξία.

Θα προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε μια φιλοσοφική αισιοδοξία η οποία, χωρίς να θέλει να βρίσκεται σε μια κεντρική ενδιάμεση θέση, έχει τη δυνατότητα να συνδυάζει αυτά τα δύο ασυμβίβαστα αντίθετα.

Με την φυσικότητα ενός φιλοσόφου – ενός παιδιού, όπως θα έλεγε ο Αριστοτέλης – διερωτόμαστε: αυτός ο κόσμος, στον οποίο ζούμε και του οποίου αποτελούμε μέρος, είναι τέλειος; Αν είμαστε ειλικρινείς, πρέπει να πούμε όχι.

Αυτός ο κόσμος δεν είναι ούτε τέλειος ούτε βέβαια ολότελα κακός, αλλά πάντως δεν είναι ό,τι καλύτερο.

Θα μπορούσαμε να θέσουμε την ερώτηση με άλλον τρόπο: Αυτός ο κόσμος θα μπορούσε να βελτιωθεί; Χωρίς να είναι ο πιο καλός, θα μπορούσε, ωστόσο, να φθάσει στην τελειότητα;

Σ΄ αυτό απαντάμε: ο κόσμος μας μπορεί να βελτιωθεί. Αλλά αυτή η δυνατότητα περιλαμβάνει επίσης τη δράση. Δηλαδή, μιλάμε ταυτόχρονα για μια αισιοδοξία, φιλοσοφική και πρακτική.

Αυτή είναι η στάση της φιλοσοφικής αισιοδοξίας στην οποία αναφερόμαστε: αν τα πράγματα δεν είναι τέλεια, τουλάχιστον είναι εφικτό να διορθωθούν. Και αυτό δεν εξαρτάται από ένα αόρατο πεπρωμένο, από κάτι που μπορεί να κατέβει από ψηλά, αλλά εξαρτάται από μας. Εξαρτάται από την προσπάθειά μας, τη σκέψη μας, τα χέρια μας, το κριτήριό μας, την ικανότητά μας να αγαπάμε – ως φιλόσοφοι – τη σοφία. Και επιπλέον, όχι μόνο να ικανοποιούμαστε με το να την αγαπάμε, αλλά να προσπαθούμε κάθε φορά να γίνουμε σοφότεροι.

Όταν ο Πυθαγόρας είπε ότι ο ίδιος δεν ήταν σοφός αλλά μόλις ένας φιλόσοφος, προώθησε μια θεωρία φιλοσοφικής αισιοδοξίας. Και δεν την εξέφρασε μόνο με λόγια, αλλά την βίωσε.

Ονόμαζε τον εαυτό του «φιλόσοφο» - εραστή, αναζητητή της σοφίας – και αφιέρωσε όλη του τη ζωή για να βρει την αληθινή γνώση και να την εκφράσει. Έτσι εκδήλωσε όχι μια απατηλή αισιοδοξία αλλά μια αληθινή.

Σε πολλές πραγματείες μάς λένε ότι η αισιόδοξη ή απαισιόδοξη προσέγγιση της ζωής δεν σχετίζεται με αυτήν τη φιλοσοφική αισιοδοξία που μας κάνει να βελτιωνόμαστε. Είναι ένα θέμα βασικά ψυχολογικό, ένα θέμα υποκειμενικά συναισθηματικό.

Πράγματι, αν ένα άτομο είναι παθητικό, θλιμμένο, αδύναμο, το πιο πιθανό είναι να είναι επίσης απαισιόδοξο, επειδή η ίδια η ψυχολογική του δομή το κάνει να φοβάται τη ζωή και όλες της τις συνέπειες. Αυτός όμως που έχει αντίθετο χαρακτήρα χαίρεται να εφορμά στις δυσκολίες, να τα πηγαίνει καλά με τον κόσμο, να λύνει όλα του τα προβλήματα, ακολουθώντας αισιόδοξες τάσεις.

Ωστόσο πιστεύουμε ότι αυτή η υπόθεση δεν είναι τόσο απλή, ότι η απαισιοδοξία ή η αισιοδοξία δεν είναι μόνο θέματα ψυχολογικά, που εξαρτώνται μόνο από τη διάθεση, τον χαρακτήρα. Πιστεύουμε ότι υπάρχουν νοητικοί και πνευματικοί παράγοντες, οι οποίοι επίσης επηρεάζουν βαθιά την αισιόδοξη ή απαισιόδοξη αντίληψη.

http://www.nea-acropoli-athens.gr/