ΜΕΤΩΝ Ο ΑΘΗΝΑΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΜΕΤΩΝΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

Το ημερολόγιο του Μέτωνα υποθέτει ότι 19 ηλιακά έτη είναι ίσα με 235 σεληνιακούς μήνες, που ισούνται με 6940 ημέρες. Το σύστημα αυτό προέκυψε από υπολογισμούς που έκανε ο Μέτων με βάση δικές του και παλιότερες αστρονομικές παρατηρήσεις και επιβεβαίωσε ο Αρίσταρχος 152 χρόνια αργότερα. Οι παρατηρήσεις του Μέτωνα έγιναν σε συνεργασία με τον Ευκτήμονα για τον οποίο τίποτε άλλο δεν είναι γνωστό.

Ο Έλληνας αστρονόμος Κάλλιπος συνέχισε το έργο του Μέτωνα, προτείνοντας τον Καλλίπου κύκλο. Ο Καλλίπου κύκλος έχει διάρκεια 76 ετών - περίπου 4 φορές μεγαλύτερη από τον Μετωνικό κύκλο, με μία λιγότερη ηλιακή ημέρα στον πλήρη κύκλο. Κατά ειρωνικό τρόπο, ενώ ο Μετωνικός κύκλος υπερεκτιμά τη διάρκεια ενός ηλιακού έτους κατά 5 λεπτά, ο κύκλος του Καλλίπου υποεκτιμά τη διάρκεια του ηλιακού έτους κατά 11 λεπτά, και ως εκ τούτου παράγει αποτελέσματα τα οποία είναι λιγότερο ακριβή από εκείνα που παράγονται με τη χρήση του Μετωνικού κύκλου.

Ο αρχαιότερος γνωστός αστρονομικός υπολογιστής του κόσμου, ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων (- 2ος αιώνας), εκτελεί υπολογισμούς με βάση τόσο τον Μετωνικό όσο και τον κύκλο του Καλλίπου, με ξεχωριστό πίνακα για τον κάθε ένα.

Σύμφωνα με μαρτυρίες Αρχαίων ιστορικών, ο Μέτωνας εγκατέστησε στην Πνύκα το πρώτο ηλιοτρόπιον ή ηλιοσκόπιον της Αθήνας, τα θεμέλια του οποίου είναι ακόμα ορατά ακριβώς πίσω από το βήμα της Πνύκας, του Αρχαίου βουλευτηρίου. Ο Μέτωνας προσδιόρισε τις ημερομηνίες των Ισημεριών και τα Ηλιοστάσια με βάση την συγκεκριμένη θέση του ηλιοσκοπίου. Από τη θέση αυτή η ανατολή του ήλιου κατά το Θερινό Ηλιοστάσιο φαίνεται από την κορυφή του Λυκαβηττού, ενώ έξι μήνες αργότερα, κατά το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, ο ήλιος ανατέλλει από την κορυφή του Υμηττού. Η ετήσια φαινομενική μετακίνηση του ήλιου στον ορίζοντα δημιουργεί ένα τόξο 60°, η διχοτόμος του οποίου ευθυγραμμίζεται με το βράχο της Ακροπόλεως. Ο ακριβής προσδιορισμός του Θερινού Ηλιοστασίου ήταν σημαντικός για τους Αρχαίους Αθηναίους, διότι η πρώτη Σελήνη μετά το Θερινό Ηλιοστάσιο όριζε την αρχή του νέου έτους και την έναρξη του Εκατομβαιώνος.

Ο Μέτων εμφανίζεται για λίγο ως χαρακτήρας στο έργο του Αριστοφάνη «Όρνιθες» (-414). Παρουσιάζεται στη σκηνή με τοπογραφικά όργανα και περιγράφεται ως γεωμέτρης.

Τα λίγα που γνωρίζουμε για τον Μέτωνα έρχονται σε μας μέσα από Αρχαίους ιστορικούς. Σύμφωνα με τον Πτολεμαίο, ένας πίνακας, η «Στέλλα», που ανεγέρθη στην Αθήνα περιείχε μια καταγραφή των παρατηρήσεων του Μέτωνα και μια περιγραφή του Μετωνικού κύκλου. Κανένα από τα έργα του Μέτωνα δε διασώθηκε.

Σεληνιακός κύκλος, ή κύκλος Σελήνης ονομάζεται η περίοδος 235 συνοδικών μηνών (Σελήνης), η οποία και είναι ίση προς 19 περίπου τροπικά έτη των 365,25 ημερών. Η περίοδος αυτή ονομάζεται επίσης Κύκλος του Μέτωνος προς τιμή του Μέτωνος που την ανακάλυψε.

Συγκεκριμένα ο Αρχαίος Έλληνας Μέτων ο Αθηναίος (περί το -433) παρατήρησε το γεγονός ότι 235 σεληνιακοί μήνες ισούνται σχεδόν ακριβώς με 19 ηλιακά έτη. Εισάγοντας τις σημερινές τιμές της βιβλιογραφίας, βρίσκουμε:

Η σχεδόν τέλεια σύμπτωση των δύο περιόδων οφείλεται στο ότι το 235/19 είναι ο 6ος όρος στη σειρά σύγκλισης του λόγου του σεληνιακού μήνα προς το ηλιακό έτος (365.2425/29.53059).

Αυτός ο σεληνιακός κύκλος των 19 ετών (εννεαδεκαετηρίς) έγινε γνωστός ως Μετωνικός κύκλος ή Κύκλος του Μέτωνος ή «Μέτωνος ενιαυτός», και αποτέλεσε τη βάση για το Ελληνικό Ημερολόγιο, μέχρι την υιοθέτηση του Ιουλιανού Ημερολογίου το -46. Εφόσον 12 σεληνιακοί μήνες ισούνται με 354,367 ημέρες, περίπου 11 ημέρες λιγότερες από ένα ηλιακό έτος, προσέθεταν σεληνιακούς μήνες στο τέλος του κύκλου για να αποφευχθεί η συσσώρευση του σφάλματος. Έτσι τα έτη 3,6,8,11,14,17 και 19 του κύκλου είχαν 13 αντί για 12 μήνες.

https://el.wikipedia.org/ , https://el.wikipedia.org/wiki/