ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ ΠΕΡΙ ΠΑΙΔΩΝ ΑΓΩΓΗΣ

 

ΕΙΚΟΝΑ: Προτομή του Πλούταρχου στη Χαιρώνεια wikimedia.org

(Απόσπασμα)

Γιατί η νεότητα είναι εύπλαστη και ρευστή, και τα μαθήματα εντυπώνονται στις ψυχές των παιδιών που είναι ακόμα απαλές• καθετί σκληρό δύσκολα μαλακώνει. Γιατί, όπως ακριβώς οι σφραγίδες αποτυπώνονται στα μαλακά κεριά, έτσι αποτυπώνονται και τα μαθήματα σε όσες ψυχές είναι ακόμα παιδικές. Και μου φαίνεται ότι ο δαιμόνιος Πλάτων σωστά παραινεί τις τροφούς να μη λένε τυχαίους μύθους στα παιδιά, για να μη συμβεί και γεμίσουν οι ψυχές τους εξαρχής από μωρία και διαφθορά.

'Όπως φαίνεται, σωστά παραινεί ο ποιητής Φωκυλίδης λέγοντας:

«Πρέπει ενώ είναι παιδί ακόμα να διδαχτεί τα καλά έργα».

Αλλά και τούτο δεν πρέπει να παραλειφθεί, ότι δηλαδή και τα παιδιά που πρόκειται να υπηρετήσουν αυτούς που τα ανέθρεψαν και θα είναι σύντροφοί τους, πρέπει πρώτα απ' όλα να έχουν καλούς τρόπους και ακόμα να μιλούν άψογα Ελληνικά, ώστε, συγχρωτιζόμενοι με βαρβάρους και ανήθικους, να μην αποκτήσουν τη δική τους κακία. Και όσοι εκφράζονται με παροιμίες λένε σωστά:

«Αν με κουτσό συγκατοικήσεις, να κουτσαίνεις θα μάθεις».

Πρέπει, όμως, ένας σπουδαίος παιδαγωγός να συμπεριφέρεται, όπως ο Φοίνικας, ο παιδαγωγός του Αχιλλέα. Το σπουδαιότερο και σημαντικότερο, τώρα, απ' όσα έχω πει θα αναφέρω. Πρέπει να αναζητάτε δασκάλους των παιδιών απ' αυτούς που και στη ζωή τούς είναι αδιάβλητοι και στη συμπεριφορά τους ανεπίληπτοι και γεμάτοι εμπειρίες• γιατί πηγή και ρίζα της αρετής είναι να τύχει κανείς σωστής διαπαιδαγώγησης. Και όπως οι χωρικοί βάζουν τα ξύλα δίπλα στα φυτά, έτσι και οι σωστοί από τους δασκάλους με φροντίδα πρέπει να βάζουν μέσα στους νέους τις συμβουλές και τις παραινέσεις, ώστε να βλαστήσουν σωστά τα ήθη τους.

Και είναι κατάπτυστοι ορισμένοι πατέρες, οι οποίοι, πριν να δοκιμάσουν αυτούς που πρόκειται να διδάξουν, από άγνοια, καμιά φορά κι από απειρία, αφήνουν τα παιδιά τους σε ανθρώπους άσημος και αταίριαστους. Και δεν είναι ακόμα κι αυτό για γέλια, αν από απειρία το κάνουν, αλλά τελείως παράλογο είναι το εξής. Ποιο, δηλαδή; Μερικές φορές, αν και γνωρίζουν καλά, είτε επειδή το διαισθάνονται είτε επειδή και άλλοι τους το λένε, την απειρία, ίσως και την αθλιότητα ορισμένων εκπαιδευτικών, παρ' όλα αυτά σ' αυτούς στέλνουν τα παιδιά τους, οι μεν επειδή παρασύρονται από τις κολακείες και τις γαλιφιές, οι δε επειδή υποκύπτουν στους φίλους τους που τους το ζητούν, κάνοντας το ίδιο όπως κάποιος άρρωστος, ο οποίος αφήνει [το γιατρό] που με την επιστήμη μπορεί να τον σώσει, κάνοντας τη χάρη του φίλου, και πηγαίνει σ' αυτόν που από απειρία μπορεί να τον σκοτώσει.

Η όπως αυτός που αφήνει τον άριστο ναύκληρο για να δοκιμάσει τον χειρότερο, επειδή τον παρακάλεσε ένας φίλος.

Δία και όλοι οι θεοί, ποιος είναι πιο άξιος να ονομάζεται πατέρας, αυτός που κάνει τις χάρες που του ζητάνε ή αυτός που ασχολείται με τη [σωστή] διαπαιδαγώγηση των παιδιών του;

Έπειτα, δεν ήταν ταιριαστό αυτό που είπε εκείνος ο παλιός Σωκράτης, ότι δηλαδή, αν ήταν δυνατόν, θα ανέβαινε στο υψηλότερο σημείο της πόλης για να φωνάξει: «Ω άνθρωποι, τι κάνετε; Για τα χρήματα και τις κτήσεις μόνο νοιάζεστε, ενώ για τους γιους σας, που σ' αυτούς θα τ' αφήσετε δεν ενδιαφέρεστε;»

Σ' αυτά εγώ θα προσθέσω ότι αυτοί οι πατέρες το ίδιο κάνουν με το να φρόντιζαν για τα παπούτσια αλλά να μην ενδιαφέρονταν για το πόδι. Πολλοί πατέρες, λοιπόν, φτάνουν στο σημείο να αγαπούν πολύ τα χρήματα και ταυτόχρονα να μισούν τα παιδιά τους, ώστε, προκειμένου να μη δώσουν μεγαλύτερο μισθό, παίρνουν για δασκάλους των παιδιών τους ανθρώπους παντελώς άτιμους, επιδιώκοντας τη φτηνή αμάθεια. Γι' αυτό και ο Αρίστιππος, όχι άκομψα αλλά πολύ αστεία, διακωμώδησε με τα λόγια του έναν πατέρα χωρίς μυαλό και λογική. Όταν, λοιπόν, κάποιος τον ρώτησε πόσα ζητά για μισθό για να εκπαιδεύσει το παιδί του, «χίλιες», του είπε, «δραχμές». Όταν λοιπόν ο άλλος είπε «Ηρακλή μου, πάρα πολλά ζητάς· με χίλια μπορώ να αγοράσω ένα δούλο», του απάντησε «Τότε, λοιπόν, δύο δούλους θα έχεις: και το γιο σου και αυτόν που θ' αγοράσεις».

Δεν είναι πολύ παράλογο, από τη μία να συνηθίζουμε τα παιδιά να τρώνε με το δεξί χέρι κι αν απλώσουν τ' αριστερό να τα μαλώνουμε, καμία όμως πρόνοια να μην έχουμε για να ακούν σωστούς και ωφέλιμους λόγους; Τι λοιπόν συμβαίνει στους ξακουστούς αυτούς πατέρες, αφότου αναθρέψουν και διαπαιδαγωγήσουν τούς γιους τούς κακώς, εγώ θα αναφέρω. Όταν γίνουν άνδρες, παραμελούν την υγιή και τακτική ζωή, και γκρεμίζουν τους εαυτούς τους σε άτακτες και βαρβαρικές ηδονές, και τότε [οι πατέρες] μετανιώνουν για την παιδεία που τους έδωσαν, επειδή δεν είχε κανένα όφελος, και υποφέρουν για τα αδικήματά τους [των παιδιών]. Γιατί άλλοι απ' αυτούς μαζεύουν γύρω τους κόλακες και παράσιτα, ανθρώπους ασήμαντους και καταραμένους, διαφθορείς των νέων και καταστροφικούς, άλλοι πόρνες και εταίρες πολυτελείς και «σοβαρές» εξαγοράζουν, άλλοι ρίχνονται στα φαγοπότια, άλλοι εξοκέλλουν στους κύβους [ζάρια] και στα γλέντια, και μερικοί απ' αυτούς αγγίζουν τις πιο απερίσκεπτες συμφορές με το να μοιχεύουν και να καταστρέφουν σπίτια και για μία ηδονή να πληρώνουν με τη ζωή τους.

Αν ασχολούνταν, όμως, με τη φιλοσοφία, μπορεί να μην άφηναν αυτοί τους εαυτούς τους να παρασυρθούν από τέτοια πράγματα, και ίσως να μάθαιναν και το παράγγελμα τον Διογένη, ο οποίος με δυσάρεστα λόγια, αληθινά πράγματα παραινούσε και έλεγε: «Μπες σε πορνείο νεαρέ, για να μάθεις ότι τα ανάξια από τα τίμια καθόλου δεν διαφέρουν».

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ ΠΕΡΙ ΠΑΙΔΩΝ ΑΓΩΓΗΣ

----------------------------------------

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ - ΠΩΣ ΔΕΙ ΤΟΝ ΝΕΟΝ ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ ΑΚΟΥΕΙΝ

ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ «ΘΕΟΣ ΤΙΜΩΡΟΣ» ΠΑΡΑ ΜΟΝΟ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΜΥΑΛΑ ΤΩΝ ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΩΝ - ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

“ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΡΡΩΣΤΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ, ΦΑΡΜΑΚΟ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ” - ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

ΣΤΗΝ ΑΡΕΤΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΓΚΕΙΤΑΙ Η ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΣΤΑ ΑΓΑΘΑ ΠΟΥ ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΥΧΗ

Ο ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, ΟΠΩΣ ΚΑΙ Ο ΟΡΦΕΥΣ, ΜΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΟΥΝ, ΟΤΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΔΙΔΑΞΑΝ ΤΗΝ ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΩΝ ΘΕΩΝ ΣΤΟΥΣ ΑΙΓΥΠΤΙΟΥΣ