ΤΟ ΟΣΙΟ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ, Ο ΦΟΒΟΣ ΚΑΙ Ο ΣΕΒΑΣΜΟΣ

ΕΥΘΥΦΡΩΝ - ΣΩΚΡΑΤΗΣ

ΣΩ. "Αραγε καί κάθε δίκαιο πράγμα είναι γενικά οσιο; ή μήπως τό όσιο είναι όλο γενικά δίκαιο, ένώ τό δίκαιο δέν είναι στην ολότητα του όσιο, αλλά ένα μέρος του είναι όσιο ένώ ένα άλλο μέρος του είναι κάτι άλλο;

ΕΥΘ. Δέν μπορώ, Σωκράτη, νά παρακολουθήσω τά λόγια σου.

ΣΩ. Κι όμως εσύ δέν είσαι λιγότερο πιό νέος άπό μένα άπ' οσο πιό σοφός- αλλά συμβαίνει αυτό πού είπα: Δέν καταδέχεσαι εξαιτίας του πλούτου τής σοφίας σου. Γιά συγκεντρώσου όμως, βρέ ευλογημένε- δέν είναι δά τόσο δύσκολο νά καταλάβεις τί λέω. Λέω ακριβώς τό αντίθετο άπ' αυτό πού έγραφε ό ποιητής στό ποίημα, οτι:

Τον Δία όμως τόν δημιουργό,

πού έπλασε ολ’ αυτά

δέν θέλει νά τόν κακολογήσει

γιατί οπού φόβος έκεί καί σεβασμός.

Εγώ λοιπόν δέν συμφωνώ μέ αυτόν τόν ποιητή. Καί νά σου πώ σέ τί;

ΕΥΘ. Ναί, νά μου πεις.

ΣΩ. Δέν μου φαίνεται σωστό πώς «όπου φόβος έκεί καί σεβασμός». Γιατί νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι πού φοβούνται καί τίς αρρώστιες καί τή φτώχια καί άλλα πολλά παρόμοια, αισθάνονται βέβαια φόβο, χωρίς ωστόσο νά έχουν τόν παραμικρό σεβασμό γι’ αυτά τά οποία φοβούνται. Δέν τό νομίζεις κι έσύ;

ΕΥΘ. Ναί. βέβαια.

ΣΩ. 'Απεναντίας όμως. όπου υπάρχει σεβασμός, υπάρχει καί φόβος. Γιατί ποιος άνθρωπος, πού σέβεται κάτι κι έχει μέσα του τό αίσθημα τής ντροπής, δέν φοβάται καί δέν τρέμει μήπως θεωρηθεί κακός;

ΕΥΘ. Κανένας ασφαλώς .

ΣΩ. "Αρα δέν είναι σωστό νά λέγεται οτι «όπου φόβος έκεί καί ντροπή»- τό σωστό είναι ότι όπου υπάρχει ντροπή υπάρχει καί φόβος, όχι όμως καί τό αντίθετο, δηλαδή όπου υπάρχει φόβος έκεί υπάρχει πάντοτε καί ντροπή. Γιατί νομίζω οτι ό φόβος είναι κάτι ευρύτερο άπό τή ντροπή- ή ντροπή είναι μέρος τού φόβου ακριβώς όπως ό περιττός αριθμός είναι μέρος τού άριθμού, έτσι ώστε όπου έχουμε περιττό αριθμό νά έχουμε καί αριθμό, ένώ, απεναντίας , δέν συμβαίνει άπου έχουμε αριθμό νά έχουμε κατανάγκη καί περιττόν αριθμό. Μέ παρακολουθείς κάπως τώρα;

ΕΥΘ. Βεβαίως.

ΣΩ. Αυτό λοιπόν εννοούσα μέ τήν ερώτηση πού σου έκανα πρωτύτερα: Άραγε όπου υπάρχει δίκαιο υπάρχει έκεί καί οσιο; ή όπου υπάρχει όσιο υπάρχει καί δίκαιο, ένώ, απεναντίας. Όπου υπάρχει δίκαιο δέν συμβαίνει νά υπάρχει έκεί καί οσιο; Μήπως δηλαδή τό όσιο είναι μέρος τοϋ δικαίου; Θά τό δεχτούμε αυτό ή έχεις διαφορετική γνώμη;

ΕΥΘ. Όχι, θά τό δεχτούμε. Νομίζω ότι είναι σωστό.

ΣΩ. Πρόσεχε τότε τό επόμενο σημείο: Άφού τό όσιο είναι μέρος του δικαίου, πρέπει, καθώς φαίνεται, νά προσδιορίσουμε ποιο συγκεκριμένο μέρος του δικαίου είναι τό όσιο. Γιατί άν μέ ρωτούσες σχετικά μέ όσα λέγαμε τώρα δά, λ.χ. ποιο μέρος του άριθμού είναι τό άρτιο καί τί λογής είναι ό άρτιος αριθμός, θά σου απαντούσα ότι άρτιος είναι ό μή άνισος αριθμός που διαιρείται σέ δύο ίσα μέρη. Συμφωνείς;

ΕΥΘ. Μάλιστα.

ΣΩ. Προσπάθησε λοιπόν κι εσύ νά μου εξηγήσεις μέ τόν ίδιο τρόπο ποιο μέρος του δικαίου είναι τό όσιο, ώστε νά πώ στον Μέλητο νά πάψει νά μέ κυνηγάει άδικα καί νά σταματήσει τή δικαστική δίωξη εναντίον μου γιά ασέβεια μιά καί έγώ θά έχω πιά μάθει άπό σένα ποια πράγματα είναι όσια καί ευσεβή καί ποια δέν είναι.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – ΕΥΘΥΦΡΩΝ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ-ΣΧΟΛΙΑ-ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΝΙΚΟΛΑΟΣ Μ. ΣΚΟΥΤΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ - ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑ 1982

-------------------------------------

ΤΟ «ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΕΥΘΥΦΡΟΝΑ»

Σωκράτης: Δεν έχω καμιά διάθεση να τα παρατήσω προτού μάθω τι είναι τo όσιο

Ο διάλογος του Πλάτωνος “Ευθύφρων” μέσω του χαρακτήρα του Σωκράτη μας προσκαλεί σε ένα ακόμα ταξίδι δημιουργικής απορίας.