Εγώ θα αποφύγω τους κόπους, τις φροντίδες και τους κινδύνους, τους οποίους έχει ο συγγραφέας. Θα περιοριστώ να δώσω μικρή συμβολή και λίγα διδάγματα σε αυτούς που συγγράφουν, ώστε να λάβω κι εγώ μέρος στο οικοδόμημα, αν όχι με την επιγραφή της πραμάτειας μου, τουλάχιστον επειδή θα αγγίξω με την άκρη του δαχτύλου μου την λάσπη την οποία μεταχειρίζονται.
Το βέβαιο είναι πως οι περισσότεροι από αυτούς νομίζουν πως δεν έχουν ανάγκη συμβουλών για την εργασία τους, όπως περίπου δεν έχουν ανάγκη διδασκαλίας για το πώς θα βαδίζουν, βλέπουν, τρώνε, και θεωρούν ως πολύ εύκολο και πρόχειρο και δυνατό, για όλους, η συγγραφή ιστορίας, όπως μπορεί κανείς να κρίνει από αυτά που συμβαίνουν.
Αλλά γνωρίζεις και εσύ φίλε μου πως η ιστορία δεν είναι από τα εύκολα, και ακόπως συγκροτούμενα έργα αλλά είναι από αυτά που έχουν ανάγκη φροντίδας. Όταν ο Θουκυδίδης λέει κάτι, είναι για να μείνει αθάνατο «κτήμα για πάντα». [41] Τέτοιος λοιπόν πρέπει κατά τη γνώμη μου να είναι ο ιστορικός: άφοβος, αδέκαστος, ελεύθερος, φίλος της παρρησίας και της αλήθειας, να ονομάζει «τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη», όπως λέει και ο κωμικός ποιητής, χωρίς να ικανοποιεί το μίσος ή τη φιλία, χωρίς να λυπάται ή να αισθάνεται οίκτο ή ντροπή ή να πτοείται. Να είναι δίκαιος δικαστής, ευνοϊκά διατεθειμένος προς όλους έως το σημείο να μην παραχωρεί περισσότερο από όσο πρέπει, ξένος και χωρίς πατρίδα στα βιβλία του, ανεξάρτητος, χωρίς να υπακούει σε κανένα βασιλιά, ούτε να υπολογίζει τι εντύπωση θα σχηματίσει ο ένας ή ο άλλος αλλά να γράφει ό,τι έγινε.
[42] Ο Θουκυδίδης πολύ εύστοχα θέσπισε αυτούς τους κανόνες και διέκρινε τα προτερήματα του ιστορικού από τα ελαττώματα βλέποντας πόσο θαυμάστηκε ο Ηρόδοτος, ώστε τα βιβλία του να ονομαστούν Μούσες. Και λέει ότι έγραψε την ιστορία του περισσότερο για να μείνει αιώνιο κτήμα παρά έργο επίκαιρου διαγωνισμού και ότι δεν προτιμά το μυθικό στοιχείο, αλλά κληροδοτεί στους μεταγενέστερους την αλήθεια των γεγονότων.
Αναφέρει ακόμη τη χρησιμότητα της ιστορίας και ποιος πρέπει να είναι ο σκοπός της για κάθε συνετό άνθρωπο, ώστε, αν ποτέ συμβούν και πάλι παρόμοια γεγονότα, θα μπορεί στρέφοντας το βλέμμα προς τα παρελθόντα να αντιμετωπίσει σωστά τα παρόντα.
Λουκιανού “Πῶς δεῖ ἱστορίαν συγγράφειν” (Πως πρέπει να γράφεται η ιστορία - απόσπασμα) https://www.hallofpeople.com/gr/books/Lucian.pdf
ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΕΔΩ: https://www.mikrosapoplous.gr/
ΕΙΚΟΝΑ: Νικόλαος Γύζης, Ιστορία (1892). Λάδι σε καμβά, 89 εκ. διάμετρος. Ιδιωτική συλλογή.
