Στις 14 Ιανουαρίου, ο πλανήτης μας δέχθηκε ενέργεια από ένα μυστηριώδες κοσμικό συμβάν. Οι αστρονόμοι ανίχνευσαν μία έκρηξη βαρυτικών κυμάτων, διαταραχή χωροχρόνου, αλλά οι ερευνητές δεν γνωρίζουν την πηγή της.
Το σήμα βαρυτικού κύματος, το οποίο ανιχνεύθηκε από τα συμβολόμετρα των παρατηρητηρίων βαρυτικών κυμάτων LIGO και VIRGO, κράτησε μόλις 14 χιλιοστά του δευτερολέπτου και οι αστρονόμοι δεν μπόρεσαν να εντοπίσουν την αιτία της έκρηξης ή να προσδιορίσουν αν επρόκειτο για σφάλμα των ανιχνευτών.
Τα περισσότερα βαρυτικά κύματα που έχουν ανιχνευθεί μέχρι σήμερα (η αρχή έγινε το 2015), προέρχονται κατά πάσα πιθανότητα από συγκρουόμενες μαύρες τρύπες ή αστέρες νετρονίων. Η πρώτη ανίχνευση παρόμοιας προέλευσης βαρυτικών κυμάτων είχε γίνει τον Αύγουστο του 2017.
Η δεύτερη ανίχνευση , έγινε στις 25/4/2019. Τη σχετική ανακοίνωση εξέδωσε στις 06/01/2020 η διεθνής ερευνητική κοινοπραξία των παρατηρητηρίων LIGO και VIRGO από ΗΠΑ-Ευρώπη, αντίστοιχα.
«Αλλά τα βαρυτικά κύματα από συγκρούσεις τέτοιων τεράστιων αντικειμένων, τυπικά, είναι μεγαλύτερης διάρκειας και εκδηλώνονται στην ανάλυση δεδομένων, ως επαλληλία κυματισμών που μεταβάλλονται στη συχνότητα με την πάροδο του χρόνου, καθώς τα δύο αντικείμενα που βρίσκονται σε τροχιά το ένα γύρω από το άλλο κινούνται πλησιέστερα μεταξύ τους» δήλωσε ο Andy Howell, επιστημονικός υπάλληλος στο Δίκτυο Αστεροσκοπείων Λας Κούμπρες και βοηθητικό μέλος του τμήματος φυσικής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνατου LIGO.
Αυτό το νέο σήμα, δεν ήταν επαλληλία κυματισμών, αλλά μια έκρηξη, είπε ο Howell. Μια πιθανότερη εκδοχή της αιτίας αυτής της στιγμιαίας έκρηξης βαρυτικών κυμάτων, ίσως είναι ένα φαινόμενο υπερκαινοφανούς, ο θάνατος ενός αστεριού.
Πράγματι, ορισμένοι αστρονόμοι υπέθεσαν ότι αυτό το σήμα ίσως να προέρχεται από τον υπεργίγαντα ερυθρό αστέρα Μπετελγκέζ -στον αστερισμό του Ωρίωνα, του οποίου το τέλος πλησιάζει ταχύτερα του αναμενομένου, και σύμφωνα με τις πρόσφατες εκτιμήσεις μερικών επιστημόνων, μπορεί να τελειώσει τη ζωή του με μία μεγαλειώδη έκρηξη υπερκαινοφανούς (γνωστού ως σουπερνόβα) κοντά στον πλανήτη μας.
Αλλά ο Μπετελγκέζ είναι ακόμα εκεί. Έτσι, κατά τον Howell, το συγκεκριμένο σενάριο απορρίπτεται. Θεωρεί επίσης απίθανο να πρόκειται για άλλη σουπερνόβα, γιατί σύμφωνα με τον ίδιο, συμβαίνει στον γαλαξία μας μόνο μία φορά κάθε 100 χρόνια.
Η έκρηξη εξακολουθεί να «φαίνεται αρκετά σύντομη σε σχέση με αυτό που θα περιμέναμε από την κατάρρευση ενός γιγάντιου αστέρα. Από την άλλη πλευρά, δεν έχουμε παρατηρήσει τα βαρυτικά κύματα μιας εκρηκτικής κατάρρευσης, έτσι δεν γνωρίζουμε πραγματικά με τι θα έμοιαζε.»
Επιπλέον, οι αστρονόμοι δεν ανίχνευσαν νετρίνα, τα οποία, ως γνωστόν, εκπέμπουν οι υπερκαινοφανείς αστέρες.
Μια άλλη πιθανότητα είναι η συγχώνευση δύο μελανών οπών ενδιάμεσης μάζας.
Η συγχώνευση αστέρων νετρονίων παράγει βαρυτικά κύματα που διαρκούν περισσότερο από ότι το νέο σήμα (περίπου 30 δευτερόλεπτα), ενώ οι συγχωνεύσεις μελανών οπών μπορεί να μοιάζουν περισσότερο με εκρήξεις (διαρκούν περίπου 2 δευτερόλεπτα). Εντούτοις, η συγχώνευση μελανών οπών, ενδέχεται να απελευθερώνουν επαλληλία κυματισμών που μεταβάλλονται στη συχνότητα.
Το παρατηρητήριο LIGO, ανακάλυψε αυτό το σήμα ενώ αναζητούσε τέτοιου είδους εκρήξεις. Αλλά «αυτό δεν σημαίνει ότι πρόκειται για συγχώνευση μελανών οπών,» δήλωσε ο Howell στην Live Science. «Δεν ξέρουμε τι βρήκαν», δεδομένου ιδίως, ότι η LIGO δεν έχει δημοσιοποιήσει ακόμα την ακριβή δομή του σήματος.
Είναι επίσης πιθανό, αυτό το σήμα να ήταν απλά θόρυβος στα δεδομένα του ανιχνευτή, είπε ο Howell. Αλλά αυτή η έκρηξη βαρυτικών κυμάτων εντοπίστηκε και από τους τρεις ανιχνευτές LIGO: ένας στην πολιτεία της Ουάσινγκτον, ένας στη Λουιζιάνα και ένας στην Ιταλία. Έτσι, η πιθανότητα των ανιχνευτών LIGO να πιάσουν αυτό το σήμα κατά τύχη (που σημαίνει εσφαλμένος συναγερμός) είναι μία φορά κάθε 25,84 χρόνια, κάτι «που αποτελεί ένδειξη ότι πρόκειται για ένα αρκετά καλό σήμα», δήλωσε ο Howell.
Θα μπορούσαν να υπάρχουν και άλλες εξηγήσεις, αναφορικά με τη συγκεκριμένη μυστηριώδη έκρηξη. Για παράδειγμα, μία σουπερνόβα θα μπορούσε μετατραπεί σε μαύρη τρύπα χωρίς να παράγει νετρίνα. Αν και ένα τέτοιο συμβάν είναι πολύ υποθετικό, είπε ο Howell. Οι αστρονόμοι στρέφουν τώρα τα τηλεσκόπια τους στην περιοχή σε μια προσπάθεια να εντοπίσουν την πηγή των βαρυτικών κυμάτων.
«Το σύμπαν πάντα μας εκπλήσσει», πρόσθεσε. “Θα μπορούσαν να υπάρχουν εντελώς νέα αστρονομικά γεγονότα εκεί έξω που παράγουν βαρυτικά κύματα και που δεν έχουμε σκεφτεί πραγματικά.”
--------------------------------------