ΟΙ ΚΥΝΙΚΟΙ

Ονόματα, κάποια ξακουστά, τα περισσότερα άγνωστα· κάποια αποσπάσματα· ένα ιδεώδες που γνώρισε πολλές μετενσαρκώσεις και επιστρέφει αδιάκοπα να στοιχειώσει τον ανθρώπινο νου - να τι έχει απομείνει από τον Κυνισμό.

Ο ιδρυτής του, ο Αντισθένης (-5ος αιώνας), εμπνευσμένος από τη σιδερένια και ασκητική αρετή του δασκάλου του, του Σωκράτη, καθιέρωσε μια ζωντανή φιλοσοφία ζωής (σε αντίθεση με τον Πλάτωνα, που μεταστοιχείωσε τη σωκρατική διδασκαλία σε ένα διανοητικό σύστημα). 

Ακόμα πιο ξακουστό είναι το όνομα του Διογένη (-403 με -323), που σύμφωνα με τον μύθο έζησε για ένα διάστημα σ’ ένα πήλινο πιθάρι· και όταν τον ρώτησε ο Μέγας Αλέξανδρος, «Τι μπορώ να κάνω για σένα;» του απάντησε: «Τραβήξου, να μη μου κρύβεις τον ήλιο».

Αυτοί είναι οι γεννήτορες του κυνισμού. Συναντάμε τους πνευματικούς τους απογόνους, ενεργούς ακόμη, επτακόσια χρόνια αργότερα,  χαρακτηριστικές φιγούρες σε κάθε μεγαλούπολη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Καμία φιλοσοφία δεν μπορεί να αντέξει επτακόσια χρόνια, χωρίς να περιέχει κάποιο στοιχείο αλήθειας. Ποιο ήταν αυτό το στοιχείο στον κυνισμό; Τι προσέλκυε τους ανθρώπους σ’ έναν τρόπο ζωής που φαινομενικά δεν είχε κανένα θέλγητρο;

Η ονομασία «κυνικός» δεν βοηθάει ιδιαίτερα να καταλάβουμε. Προέρχεται από τη λέξη κύων, σκυλί, και ενώ χρησιμοποιήθηκε χλευαστικά για να δηλώσει άσχημους τρόπους και απότομη ομιλία, οι άμεσα ενδιαφερόμενοι τη θεώρησαν τιμή τους. Ωστόσο δεν μας αποκαλύπτει τίποτα για τις κυνικές πεποιθήσεις. Όμως δύο φράσεις προδίδουν τι αναζητούσαν αυτοί οι άνθρωποι και τι νόμιζαν ότι είχαν βρει.

Ο Διογένης είπε ότι του φάνηκε πως είδε την θεά Τύχη να παραπονιέται καθώς προσπαθούσε να του επιτεθεί: «Αυτόν τον παλαβό το σκύλο δεν μπορώ να τον πετύχω!»

Κι ο Κράτης: «Εγώ κληρονόμησα από το Διογένη κι αυτός από τον Αντισθένη πέντε πράγματα μεγαλύτερα και σπουδαιότερα από την περσική αυτοκρατορία' Σοφία, Αυτάρκεια, Αλήθεια, Παρρησία, Ελευθερία».

Για να εξασφαλίσει αυτές τις πέντε αξίες, ο Κυνικός αποποιούνταν τον πλούτο, την ηδονή, τη διασημότητα, τα αξιώματα, τη μάθηση, τις ανέσεις και όλες τις συμβάσεις του κόσμου τούτου. Άνοιγε δρόμο μέσα από τις κακοτοπιές της ζωής για να κρατήσει αυτά που κανείς δεν μπορούσε να του πάρει: την ελευθερία και την αρετή. Τα ακόλουθα παραθέματα ρίχνουν φως στα δόγματα των Κυνικών.

Μια μέρα, βλέποντας ένα παιδί να πίνει νερό με τα χέρια, ο Διογένης έβγαλε από το σακί το ποτήρι του και το πέταξε λέγοντας, «με νίκησε το παιδί στην απλότητα». (Δ.Λ. VI 37).

Ο Διογένης άναψε λυχνάρι μες στο καταμεσήμερο και είπε: «Έναν άνθρωπο ψάχνω νά ’βρω». (Δ.Λ. VI 41).

Φώναζε πολλές φορές και έλεγε ότι οι θεοί έχουν χαρίσει εύκολη ζωή στους ανθρώπους, αλλά αυτό είχε αποκρυφτεί εξ αιτίας του ότι οι άνθρωποι θέλουν γλυκίσματα, αρώματα και τα συναφή. Έτσι, ο Διογένης είπε κάποτε σε κάποιον που ο υπηρέτης του του φορούσε τα παπούτσια: «Πλήρως ευτυχισμένος θα γίνεις άμα θα σου σκουπίζει και τις μύξες, δηλαδή όταν θα σου κουλαθούν και τα δυο χέρια». (Δ.Λ. νι 44)·

Τους περισσότερους πλούσιους τους παρομοίαζε με δέντρα και αμπέλια που φυτρώνουν σε μέρη δύσβατα και απόκρημνα. Γιατί τους καρπούς τους δεν τους παίρνουν οι άνθρωποι, αλλά τους τρώνε τα κοράκια και άλλα τέτοια ζώα· τον πλούτο τους δεν τον ξοδεύουν σε καλά πράγματα, αλλά τον σκορπάνε στους κόλακες, στις πόρνες, στις πιο αισχρές ηδονές και στις πιο μεγάλες κενότητες, (Στοβαίος, Ανθολ. VI 31).

Ο πλούτος κι η φτώχεια δεν βρίσκονται μες στο σπίτι του ανθρώπου μα μες στο μυαλό του.

Σε κάποιον φίλο του που χτυπιόταν γιατί είχε χάσει τις φιλοσοφικές σημειώσεις του, ο Αντισθένης είπε: «Αυτά θα ’πρεπε να τα ’χεις γραμμένα μες στην ψυχή κι όχι στα χαρτιά». (Δ.Λ. VI 5. ἔδει γάρ ἐν τῇ φυχῇ αὐτά καί μή ἐν τοῖς χαρτίοις καταγράφειν).

Όταν ρωτήθηκε, τι κέρδισε από τη φιλοσοφία, ο Αντισθένης είπε: «Το ότι μπορώ και μιλάω με τον εαυτό μου». (Δ.Λ. νι γ).

Όταν ρωτήθηκε, τι κέρδισε από τη φιλοσοφία, ο Διογένης είπε: «Αν μη τι άλλο, το ότι είμαι προετοιμασμένος για όλα τα γυρίσματα της τύχης». (Δ.Λ. νι 63).

Σε κάποιον που του είπε, «Δεν κάνω εγώ για φιλοσοφία», ο Διογένης αποκρίθηκε, «Τότε, τι ζεις, άμα δε σε νοιάζει να ζεις καλά;» (Δ.Λ VI 65).

Sir Richard Livingstone 

http://www.ekivolos.gr/index.htm

===================

ΔΙΟΓΕΝΗΣ Ο ΚΥΝΙΚΟΣ

Η ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΔΙΟΓΕΝΗ

«ΑΡΧΗ ΣΟΦΙΑΣ Η ΤΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΕΠΙΣΚΕΨΙΣ» - ΑΝΤΙΣΘΕΝΗΣ