ΕΝΝΕΑ ΕΤΗ ΦΩΤΟΣ: ΤΟ ΙΕΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΑΛΕΑΣ ΣΤΗΝ ΤΕΓΕΑ ΑΡΚΑΔΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΣΚΟΠΑΣ

Ο -4ος αιώνας ήταν η περίοδος που ο Αρχαιοελληνικός Πολιτισμός αναπτύχθηκε ραγδαία. Τότε έδρασαν οι μεγαλύτεροι καλλιτέχνες που δημιούργησαν αξιοθαύμαστα έργα. Ανάμεσα τους ο Παριανός γλύπτης Σκόπας, στον οποίον αποδίδονται μερικά από τα σπουδαιότερα γλυπτά της κλασικής περιόδου. Ο Σκόπας γεννήθηκε στην Πάρο, στο νησί όπου προέρχονται τα περίφημα λευκά μάρμαρα της Αρχαιότητας.

Ο σπουδαίος γλύπτης από την Πάρο φιλοτέχνησε την Νίκη της Σαμοθράκης, τον ναό της Αλέας Αθηνάς στη Τεγέα και το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού, που υπήρξε ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου.

Στην Τεγέα βρίσκεται ένας από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Αρκαδίας. Περιλαμβάνει μνημεία από διάφορες περιόδους με σημαντικότερα, το Αρχαίο μαρμάρινο θέατρο των ελληνιστικών χρόνων (175, Αντίοχος Γ' ο Επιφανής), την Αρχαία Αγορά των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων κ.ά. Οι αρχαιολογικές έρευνες έδειξαν ότι στη θέση του θεάτρου προϋπήρχε και άλλο παλαιότερο θέατρο του -4ου αιώνα.
Συγκεκριμένα, το ημικυκλικό κοίλο, το ανάλημμα, οι σκάλες και μέρη των τοίχων της σκηνής ανήκουν στο νεότερο θέατρο του Αντιόχου, ενώ ο κατώτερος λίθος που προεξέχει από τους λίθους των εδωλίων που ανασκάφηκαν από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή ανήκει στο προγενέστερο θέατρο. Μάλιστα φέρει και επιγραφή με το όνομα του δωρητή της πρώτης σειράς των επιβλητικότερων εδωλίων: «Κύμβαλος ανέθηκεν. Διονύσω αγωνοθετήσας».

Η Τεγέα αποτελείτο από Δήμους και συνοικισμούς που τους συνέδεε η λατρεία της θεάς Αλέας, η οποία αργότερα συγχωνεύτηκε με την εισαχθείσα λατρεία της θεάς Αθηνάς και έτσι πλέον στην Τεγέα λατρευόταν η Αλέα Αθηνά.

Το -370 χτίζεται εκεί ο περίφημος ναός της Αλέας Αθηνάς από τον αρχιτέκτονα και γλύπτη Σκόπα που μαζί με το ναό του Δία στην Ολυμπία και το ναό του Απόλλωνα στη Φυγαλεία ήταν οι μεγαλύτεροι και λαμπρότεροι της Πελοποννήσου.

Ο ναός αυτός κτίστηκε πάνω στα ερείπια αρχαϊκού ναού, ο οποίος υπήρχε εκεί ήδη από τα Μηκυναϊκά χρόνια. Ο ναός ήταν δωρικού ρυθμού και όλος από μάρμαρο, ακόμα και η στέγη του. Εσωτερικά υπήρχε το άγαλμα της Θεάς από ελεφαντόδοντο και εκατέρωθεν τα αγάλματα του Ασκληπιού και της κόρης του Υγείας.

Το -31 ο Οκταβιανός Αύγουστος θέλησε να τιμωρήσει τους Τεγεάτες για την βοήθεια που προσέφεραν στον παλαιό σύμμαχο και μετέπειτα αντίπαλό του, Αντώνιο, και αφαίρεσε από το ναό της Αλέας το άγαλμα της θεάς Αθηνάς από ελεφαντόδοντο μαζί με τα δόντια του Καλυδώνιου κάπρου και, όπως μας πληροφορεί ο Παυσανίας, τα μετέφερε στην αγορά της Ρώμης που είχε κατασκευάσει ο ίδιος ο Αύγουστος.

Πολύ κοντά στην αγορά της Τεγέας υπήρχε το θέατρο της πόλης (τη θέση του κατέχει ο ναός της Eπισκοπής), το οποίο κατά τους Κλασικούς και τους Πρώιμους Ελληνιστικούς Χρόνους έμοιαζε σε κάτοψη με το αρχαίο θέατρο στο Θορικό της Αττικής, αλλά το -2ο αιώνα έλαβε εντελώς νέα, μνημειώδη μορφή κατόπιν χρηματοδοτήσεως από το σελευκίδη βασιλιά Αντίοχο Δ΄.
Στο κοίλο του θεάτρου βρίσκεται σήμερα ένας χριστιανικός ναός, ο οποίος οικοδομήθηκε το 1888 για να αντικαταστήσει την προγενέστερη ερειπωμένη βυζαντινή βασιλική (11ου - 12ου αιώνα) που αποτελούσε τη μητρόπολη του μεσαιωνικού Νικλίου.
Για τις καταστροφές και καταλήψεις Αρχαίων ιερών, θεάτρων και σταδίων δεν ευθύνονται μόνο οι μεσαιωνικοί ηγέτες του εκκλησιαστικού μηχανισμού.