ΠΕΡΙ ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑΣ

Κοινός παρανομαστής όλων των ελληνιστικών σχολών - συμπεριλαμβανομένης και της αριστοτελικής - είναι η αναγνώριση της επίγειας προσωπικής ευδαιμονίας ως υπέρτατου αγαθού ή τέλους (τέλος = ο σκοπός για τον όποιον κάθε τι άλλο αποτελεί μέσον).

Όλη η μεταπλατωνικη ηθική φιλοσοφία των Ελλήνων είναι ευδαιμονιστική. Αν κάποιος είναι ευδαίμων, αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στον δικό του έλλογο νου, και όχι σε Εξωτερικές περιστάσεις. Οι Στωικοί φρονούν ότι οφείλεται ΜΟΝΟ στον έλλογο νου. Γι αυτό και λέγεται ΕΥΔΑΙΜΩΝ: το θεϊκό στοιχείο (Ο ΔΑΙΜΩΝ) εντος του, δηλ ο νους.

Η ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ σημασία των λέξεων ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑ ΚΑΙ ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΣΜΟΣ (ταυτισμένη με την καλοζωία) είναι αποπροσανατολιστική. Ευδαιμονία σημαίνει το να είναι κανείς πλήρως ικανοποιημένος απ τη ζωή χάρη στις δικές του ΑΡΕΤΕΣ. Οι Στωικοί ορίζουν την ευδαιμονία αντικειμενικά με δυο λέξεις: εύροια = αρμονική ροή βίου. Ενώ η ευτυχία -όπως την εννοούμε σήμερα, έχει εφήμερο ή φευγαλέο χαρακτήρα, καθώς εξαρτάται από εξωτερικές περιστάσεις και έχει να κάνει με ικανοποίηση επιθυμιών και με έντονα θετικά συναισθήματα. Η ευδαιμονία έχει χαρακτήρα διαρκείας, θεμελιωμένη καθώς είναι στην προσωπικότητα και στις αρετές του ατόμου. Η ίδια η λέξη όπως είδαμε παραπέμπει στην προσωπικότητα του ατόμου.

Και πάλι ο Επικούρειος και ο Στωικός από διαφορετική σκοπιά - αναγνωρίζουν ως πρωταρχικό τον ρόλο των 4 θεμελιωδών αρετών ΦΡΟΝΗΣΗ, ΑΝΔΡΕΙΑ, ΕΓΚΡΑΤΕΙΑ, ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ, για την κατάκτηση της ευδαιμονίας.

Αντίθετα οι χριστιανοί, ξένοι προς την λογική της ελληνικής ευδαιμονίας, θεωρώντας ως υπέρτατο σκοπό την επιβράβευση από τον θεό, αντικατέστησαν τις 4 θεμελιώδεις αρετές με ένα δικό τους τρίπτυχο αρετών - ΠΙΣΤΗ, ΕΛΠΙΣ, ΑΓΑΠΗ, εκ των οποίων οι δυο πρώτες είναι ολωσδιόλου ασύμβατες με τις ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ.

Το ολέθριο λάθος των ανθρώπων, η πηγή κάθε απογοήτευσης είναι ότι εκτιμούν περισσότερο ότι δεν ελέγχουν. Το ότι ο Στωικός δεν πρέπει να επηρεάζεται συναισθηματικά δεν σημαίνει ότι απέχει από την δράση, πολιτική και άλλη, ακριβώς διότι δεν είναι ακοινώνητος. Αυτό διαφοροποιεί πλήρως τον στωικισμό από τις ανατολίτικες (βουδιστικές) κτλ προσεγγίσεις, την ανατολίτικη πυρολατρεία και τον αναχωρητισμό. Ο Στωικός στην καθημερινή του ζωή θα επιλέγει τα καθήκοντα και θα επιτελεί κατορθώματα.

Μάρκος Αυρήλιος, "ΤΑ ΕΙΣ ΕΑΥΤΟΝ", εκδόσεις "Θύραθεν"
Μεταφορά, Μύρτις

http://www.theasis.gr/