ΕΝΝΕΑ ΕΤΗ ΦΩΤΟΣ: Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

Το φθινόπωρο ξεκινά, ο Δίας βρίσκεται σε αντίθεση και ένα άστρο φαίνεται να μεταβάλλει τη φωτεινότητά του.

Στο άρθρο αυτό θα δούμε τις θέσεις των αστερισμών και των ουράνιων σωμάτων κατά τη διάρκεια του Σεπτεμβρίου 2022.

συγγραφέας: Μαριλίνα Γκόνη 1 Σεπτεμβρίου 2022

Νωρίς το πρωί

Λίγο πριν το χάραμα, κοιτώντας ανατολικά-νοτιοανατολικά στον ουρανό εντοπίζεται ο Σείριος, το λαμπερότερο αστέρι του νυχτερινού ουρανού. Κοντά στον Σείριο βρίσκεται ο αστέρας Προκύων, καθώς και ο αστερισμός των Διδύμων με τα γνωστά αστέρια Κάστορα και Πολυδεύκη. Όλα τα παραπάνω άστρα, βέβαια, θα τα παρατηρήσουμε καλύτερα τις νυχτερινές ώρες κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα.

Λίγο πριν την ανατολή του Ηλίου, στον ουρανό θα φαίνεται η Αφροδίτη στα ανατολικά. Ωστόσο, η παρατήρησή της θα είναι δύσκολη λόγω της εγγύτητάς της στον Ήλιο.

Ο Σείριος, ο Προκύων και ο αστερισμός των Διδύμων τα ξημερώματα στα ανατολικά-νοτιοανατολικά. Τα δύο λαμπρότερα αστέρια στον αστερισμό των Διδύμων είναι ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης. Κάτω αριστερά στην εικόνα βρίσκεται και η Αφροδίτη.

Λίγο μετά τη δύση του Ηλίου

Στον δυτικό ουρανό, μετά το ηλιοβασίλεμα, θα βρίσκεται ο λαμπρός αστέρας Αρκτούρος. Όπως είδαμε στο άρθρο για τον ουρανό του Μαΐου, ο εντοπισμός του Αρκτούρου είναι αρκετά εύκολος, καθώς βρίσκεται στην προέκταση της “ουράς” της Μεγάλης Άρκτου. Εξάλλου, πρόκειται για ένα πολύ λαμπρό άστρο πορτοκαλί χρώματος, που μπορεί να παρατηρηθεί ακόμα και υπό συνθήκες έντονης φωτορύπανσης.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Αρκτούρος προστατεύει τους αστερισμούς της Μικρής και της Μεγάλης Άρκτου, κοντά στους οποίους βρίσκεται στον ουρανό. Μάλιστα, το όνομά του (Άρκτος + ούρος) σημαίνει «Φύλακας της Άρκτου».

Κοιτώντας δυτικά, εντοπίζουμε τον Αρκτούρο στην προέκταση της “ουράς” της Μεγάλης Άρκτου. Σύμφωνα με τη μυθολογία, προστατεύει τη Μικρή και τη Μεγάλη Άρκτο.

Τη νύχτα

Όπως και τον Αύγουστο, τα βράδια του Σεπτεμβρίου θα μπορούμε να παρατηρήσουμε τους αστερισμούς της Κασσιόπης, του Περσέα και της Ανδρομέδας. Στον αστερισμό της Κασσιόπης, εντοπίζουμε το «Νεφέλωμα της Καρδιάς» (Heart Nebula/IC 1805). Για την παρατήρησή του, ωστόσο, απαιτείται ισχυρό τηλεσκόπιο. Παρ’ όλα αυτά, το αστρικό σμήνος που βρίσκεται στο εσωτερικό του νεφελώματος, μπορεί να παρατηρηθεί με κιάλια ή τηλεσκόπιο.

Αριστερά: οι αστερισμοί της Κασσιόπης και του Περσέα. Στον κόκκινο κύκλο βρίσκεται το Νεφέλωμα της Καρδιάς.

Δεξιά: Φωτογραφία του Νεφελώματος της Καρδιάς (Εικόνα: Byronmhome)

Στον αστερισμό του Περσέα βρίσκεται ο Αλγκόλ. Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για ένα αστέρι, αλλά για ένα αστρικό σύστημα τριών αστέρων. Το σύστημα παρουσιάζει ενδιαφέρον, επειδή τα δύο λαμπρότερα μέλη του κάνουν την φωτεινότητα του Αλγκόλ να μεταβάλλεται. Στην ουσία, προκαλούνται εκλείψεις όταν ο αμυδρότερος αστέρας διέρχεται μπροστά από τον λαμπρότερο, και αντίστροφα. Από τη Γη, παρατηρούμε μείωση της λαμπρότητας του Αλγκόλ κατά τη διάρκεια των εκλείψεων αυτών.

Οι αστερισμοί της Κασσιόπης και του Περσέα. Στον κόκκινο κύκλο βρίσκεται ο Αλγκόλ.

Ο γαλαξίας της Ανδρομέδας θα συνεχίσει να είναι ορατός και τον Σεπτέμβριο. Για τον εντοπισμό του, συμβουλευτείτε το άρθρο για τον ουρανό του Αυγούστου.

Τον Σεπτέμβριο θα έχουμε τη δυνατότητα να παρατηρήσουμε καλύτερα και τον πλανήτη Δία. Ο αέριος αυτός γίγαντας θα βρίσκεται σε αντίθεση στις 26 Σεπτεμβρίου, θα βρίσκεται δηλαδή στο σημείο της τροχιάς του που απέχει λιγότερο από τη Γη, θα είναι ιδιαίτερα λαμπρός και θα ανατέλλει όταν ο Ήλιος θα δύει. Επομένως, θα είναι ορατός καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας. Χρησιμοποιώντας κιάλια ή τηλεσκόπιο μπορούμε να εντοπίσουμε τα τέσσερα μεγαλύτερα φεγγάρια του, τους λεγόμενους «Γαλιλαϊκούς δορυφόρους». Πρόκειται για την Ιώ, την Ευρώπη, τον Γανυμήδη και την Καλλιστώ. Ακόμη, μπορούμε να διακρίνουμε και τις χρωματικές ζώνες του πλανήτη, και, με λίγο ισχυρότερα όργανα, τη «Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα», μια θύελλα στην ατμόσφαιρα του Δία μεγαλύτερη σε διάμετρο από τη Γη.

Ο πλανήτης Δίας και τα τέσσερα μεγαλύτερα φεγγάρια του μέσα από τηλεσκόπιο (Εικόνα: skyandtelescope.org).

Ο Κρόνος και ο Άρης θα είναι και αυτοί ορατοί τις νύχτες του Σεπτεμβρίου.

Η φθινοπωρινή ισημερία, στις 23 Σεπτεμβρίου, σηματοδοτεί την έναρξη του φθινοπώρου στο βόρειο ημισφαίριο. Πρόκειται για τη μία από τις δύο μέρες του έτους -η άλλη είναι αυτή της εαρινής ισημερίας- κατά την οποία ο Ήλιος ανατέλλει και δύει από τα ακριβή σημεία της ανατολής και της δύσης στον ορίζοντα, αντίστοιχα. Κατά συνέπεια, η μέρα και η νύχτα έχουν την ίδια διάρκεια.

Τέλος, σε ό,τι αφορά τη Σελήνη, η φάση του πρώτου τετάρτου παρατηρείται στις 3 Σεπτεμβρίου, η πανσέληνος στις 10 Σεπτεμβρίου στον αστερισμό του Υδροχόου και το τρίτο τέταρτο το βράδυ της 17ης προς 18ης Σεπτεμβρίου. Η Σελήνη θα βρίσκεται στη φάση της νέας σελήνης στις 26 Σεπτεμβρίου. Ωστόσο, κατά τη φάση της νέας σελήνης δεν μπορεί να παρατηρηθεί, καθώς το ημισφαίριο το οποίο είναι στραμμένο προς τη Γη δε φωτίζεται από τον Ήλιο.