Η ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΛΑΜΠΡΩΝ ΗΡΩΩΝ

Ετούτοι είναι μετρημένοι, είναι όλοι τους ακέραιοι, και προσωπικά ακουστοί.

Πρώτος στην τάξη είναι ο Ηρακλής, ο ευφυής ευεργέτης των ανθρώπων. Τη δόξα του κρίνουμε πως δεν την έλαβε από τους άθλους που ετέλεσε. Την έλαβε κυρίως από την ορθή κρίση του, όταν ευρέθηκε στο αφεύγατο σταυροδρόμι να διαλέξει ανάμεσα στη στάση ζωής που τη λέμε κακία, και στη στάση ζωής που τη λέμε αρετή. 

Την ιστορία τη διηγιέται ο Πρόδικος από τη Τζιά. Εκείνος ο σπουδαίος σοφιστής που δικάστηκε για αθεΐα και ήπιε το κώνειο. Ο Ηρακλής είπε, κατά και τον Καβάφη, το μεγάλο Όχι στην κακία, και έδειξε στον άνθρωπο το δρόμο τον παντοτεινό. Η επιλογή αυτή, όταν διόδεψε ως το τέλος την ιδική του Οδύσσεια, έφερε τον Ηρακλή να πεθάνει ένα θάνατο παρόμοιο μ' εκείνον του Εμπεδοκλή. Διαλύθηκε στην κορυφή του όρους, καθώς τον έκρινε η καταλυτήρια λειτουργία της φωτιάς. 

Ο Ηρακλής δένει τη δόξα του με το όνομα της σεβαστής πρωτοθεάς Ήρας, με το θείο μαστό της, και με το Γαλαξία μας. Γιατί, καθώς τη θήλαζε, σαν δάγκωσε τη θηλή και την πόνεσε, τού 'σπρωξε πέρα το κεφαλάκι η θεά, τινάχτηκε το γάλα της, και έγινε ο Γαλαξίας. 

Δεύτερος στέκεται ο Θεμιστοκλής, που θέμις και νόμος, ορίζουν να δοξάζεται στην Ελληνική ιστορία για δύο λόγους. Πρώτα γιατί εστάθηκε ο αρχιτέκτονας της σωτηρίας των Ελλήνων στη φοβερή ώρα των Μηδικών. Και ύστερα, γιατί 'ναι ο ένας από τους ελάχιστους μέγιστος εφευρέτης των Ελληνικών στρατηγημάτων. Και την Ελλάδα μέσα στη λαίλαπα του χρόνου γνωρίζουμε πως την έσωσαν τα στρατηγήματα. Οδυσσέας και δούρειος ίππος στην Τροία. Κολοκοτρώνης και Δερβενάκι στη μεγάλη Επανάσταση. Θεμιστοκλής και Ξέρξου απάτη στη Σαλαμίνα. 

Τρίτος είναι ο Περικλής Ξανθίππου. Τον περιβάλλει η δόξα, όπως ο ίδιος περιβάλλει με κύκλο την εποχή που έζησε. Ο χρυσός αιώνας του Περικλή, που λένε. Έγινε ονομαστός, γιατί υλοποίησε την ιδέα της εταίρας Ασπασίας να χτίσει την Ακρόπολη. Και γιατί εκφώνησε για νέους νεκρούς μπροστά σε κενοτάφιο ένα λόγο σπουδαίο, που είχε αττική τη γλώσσα και το ήθος δωρικό. Όπως ακριβώς και ο Παρθενώνας του, που είναι δωρική οικοδομή ίωνα εργολάβου. Η Ακρόπολη του ωραία σαν το άνθος του μενεξέ. Και ο Επιτάφιος του ωραίος σαν τον έφηβο Μενέξενο. Τον επιτάφιο λόγο της Ασπασίας, που κατάγραψε ο Πλάτων. 

Είναι ακόμη ο Μνησικλής, ο αρχιτέκτονας των Προπυλαίων. Το όνομα του μένει μνήμη της δόξας του σε όσους περνούν την πύλη της Ακρόπολης. 

Είναι ο Ευκλής του «Χαίρετε! νενικήκαμεν». Εκλεκτός ανάμεσα σε όλους τους χαρωπούς πεσόντες, που τους υμνούν τα Ηρώα των πόλεων. Και ο πρώτος μαραθωνοδρόμος ολυμπιονίκης, που τίμησε με αυτοθάνατο το αθλητικό του ιδεώδες. Όπως με αυτοθάνατο είχε τιμήσει και ο Λυκούργος το έργο της νομοθεσίας του. 

Είναι ο Καλλικλής, δεινός συζητητής στα ρητορικά του πλατωνικού Γοργία, και αναιμική φιγούρα στο μυθιστόρημα του Σεφέρη. 

Είναι ο Ετεοκλής, το όνομα της αληθινής δόξας. Είχε πατέρα τον ακριβό Οιδίποδα, και αδερφό το μεταίχμιο Πολυνείκη. Τον Πολυνείκη τον εκατασπάραξαν οι γύπες και τα όρνεα μέσα στην παγωνιά και το φως. Αφανίστηκε τον Ελληνικό αφανισμό θανάτου. Έτσι όπως είχε ικετέψει κάποτε βλοσυρά ο Αίαντας το Δία: αφάνισε μας μες στο φως! Ετούτο τον Ελληνικό αφανισμό τον είχε κιόλας καθιερώσει από παλιά η διαλεκτική του Προμηθέα με το γύπα του στο όρος του Καυκάσου. 

Άφησα τελευταίο το Σοφοκλή, τον ποιητή των δύο Οιδιπόδων. Του Οιδίποδα τυράννου που είναι της ζωής, και του Οιδίποδα επί Κολωνώ που είναι του θανάτου. Από τους εβδομήκοντα Έλληνες σε -κλης που ονομάτισα, για να σχολιάσω το όνομα Εμπεδοκλής, ο Σοφοκλής είναι ο πιο σιμοτινός του.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ - ΓΚΕΜΜΑ 

---------------------------

ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΟΞΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Ο ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΤΡΑΣ ΠΟΥ ΠΡΟΟΡΙΣΤΗΚΕ Ν' ΑΦΗΚΕΙ ΤΗ ΔΟΞΑ ΤΟΥ ΑΝΩΛΕΘΡΗ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ