ΠΕΡΙ ΒΩΜΩΝ

Το πρώτο και πιο σημαντικό φυσικό στοιχείο της Ελληνικής λατρείας είναι ο βωμός χωρίς τον οποίο δύσκολα υφίσταται λατρεία. Ο βωμός αποτελεί την θεμελίωση της αναγνώρισης του θείου και την απόδοση λατρείας σε αυτό εκ μέρους του ανθρώπου σε έναν συγκεκριμένο τόπο.
Ο βωμός στην πραγματικότητα είναι η πύλη που φτιάχνει ο άνθρωπος ώστε να επικοινωνήσει με το θείο και γι' αυτό λαμβάνει και ο ίδιος ο βωμός τον χαρακτήρα του ιερού.
Αν και αποτέλεσμα ανθρώπινης δραστηριότητας, ο βωμός μετά την καθιέρωση του, δεν ανήκει πια αποκλειστικά στον κόσμο των ανθρώπων, αλλά αποτελεί μια γέφυρα που συνδέει τον κόσμο αυτό με τον κόσμο των Θεών. Μεταφορικά θα λέγαμε πως είναι μια γέφυρα από την γη στον Όλυμπο, δηλαδή από τα ανθρώπινα πεδία στα θεϊκά.

Οι βωμοί δύναται να κατηγοριοποιηθούν ανάλογα με τον τύπο λατρείας, σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: οικιακούς, ιερών, και πολιτειακούς.
Συνήθως οι βωμοί είναι αφιερωμένοι σε συγκεκριμένη θεότητα, συχνά και σε ομάδα θεών σχετιζόμενων μεταξύ τους ενώ δεν είναι και σπάνιες οι περιπτώσεις βωμών αφιερωμένων στους Ολυμπίους γενικά ή στο Πάνθεον.

Τεχνικά ο βωμός μπορεί να ποικίλει σε υλικό κατασκευής ή σε σχήμα και μέγεθος αν και για πρακτικούς λόγους προτιμάται κάποιο φυσικό υλικό με αντοχή, συνήθως πέτρωμα και το τραπεζοειδές σχήμα, όχι μόνο γιατί εξυπηρετεί καλύτερα τις εργασίες που τελούνται πάνω στον βωμό, αλλά και γιατί συμβολικά υπενθυμίζει την μυθική κατάσταση κατά την οποία οι άνθρωποι ήταν ομοτράπεζοι των θεών. Επίσης συνηθίζεται να υπάρχει στο πάνω μέρος του βωμού, στο κέντρο, κοίλωμα με εγκοπή - η εσχαρίς - όπου τοποθετείται το σκεύος - το επίπυρον - πάνω στο οποίο καίει η πυρά. Οι λαμβάνοντες μέρος στην τελετή στέκονται κυκλικά γύρω από τον βωμό, ειδικά σε περιπτώσεις ακραίων, ή αγροτικών ιερών, ή και αμφιθεατρικά ειδικά όταν έχουμε και ναό.
Τέλος πολύ βασικό για την λατρεία σε σχέση με τον βωμό, είναι η στάση μας έναντι αυτού.
Ο βωμός πρέπει να συντηρείται σε καλή κατάσταση και να μένει αμόλυντος αφού και το παραμικρό μίασμα θα κόψει αυτόν τον δεσμό με το θείο καθιστώντας αυτόν ανενεργό, ένα απλό κατασκεύασμα χωρίς θρησκευτική λειτουργία.
Σε τέτοια περίπτωση ο βωμός μπορεί να επανέλθει στην πρότερη κατάσταση μόνο μετά την επιτυχή τέλεση καθαρμού, για την οποία όμως απαιτείται η δράση ανθρώπων ιδιαιτέρων ικανοτήτων. Για τον λόγο αυτό πρέπει να είμαστε κατάλληλα προετοιμασμένοι και προσεχτικοί όταν προσερχόμαστε στον χώρο του βωμού.

Αποσπάσματα που αποδεικνύουν την τεράστια σημασία των βωμών.

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤ’ 54
«και άλλοι τε αυτών ήρξαν τήν ενιαύσιον Άθηναίοις αρχήν και Πεισίστρατος ό Ίππίου του τυραννεύσαντος υιός, του πάππου έχων τούνομα, ος τών δώδεκα θεών βωμόν τον εν τη αγορά άρχων άνέθηκε και τον του Απόλλωνος εν Πυθίου»
(σε σύγχρονη απόδοση: Πολλοί απ’ αυτούς άσκησαν την εξουσία του ετήσιου άρχοντα, κι ιδιαίτερα ο Πεισίστρατος, γιος του τυράννου Ιππίας που είχε το όνομα του πάππου του, ο οποίος, όταν ήταν άρχοντας, αφιέρωσε στην αγορά βωμό στους δώδεκα θεούς και άλλον στο Πύθιο στον Απόλλωνα»)

ΣΤΡΑΒΩΝ «ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΙΓ» 48
«επί δε τω Λεκτώ βωμός των δώδεκα θεών δείκνυται, καλούσι δ’ Αγαμέμνονος ίδρυμα»
(σε σύγχρονη απόδοση: Πάνω στο Λεκτό υπάρχει βωμός των δώδεκα θεών και λένε ότι τον έχτισε ο Αγαμέμνων).

ΣΤΡΑΒΩΝ «ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΙΓ» 5
«του μεν ούν στόματος το πλάτος περί όγδοήκοντα σταδίους εστίν, έγκολπιζοντι δε Μύρινα εν εξηκοντα σταδίοις, Αίολίς πόλις έχουσα λιμένα, είτ’ Αχαιών λιμήν, όπου οι βωμοί των δώδεκα θεών, είτα πολίχνιον Μυριναίων Γρύνιον και ιερόν Απόλλωνος και μαντείον αρχαίον και νεώς πολυ­τελής λίθου λευκού»
(σε σύγχρονη απόδοση: Η είσοδος του κόλπου έχει πλάτος ογδόντα στάδια. Μέσα στον κόλπο η Μύρινα, στα εξήντα στάδια. Είναι Αιολική πόλη με λιμάνι. Μετά ο λιμήν Αχαιών, όπου οι βωμοί των δώδεκα θεών, μετά πολίχνη των Μυριναίων, το Γρύνιο, ιερό Απόλλωνα, αρχαίο μαντείο, ναός πολυτε­λής από λευκό μάρμαρο.)

ΗΡΟΔΟΤΟΣ ΕΡΑΤΩ (6) 108
«Λακεδαιμόνιοι μεν νυν Πλαταιεύσι ταύτα συνεβούλευσαν, οι δε ουκ ήπίστησαν, αλλ’ Αθηναίων ιρά ποιεύτων τοίσι Δώδεκα Θεοίσι ικέται ιζόμενοι επί τον βωμόν εδίδοσαν σφέας αυτούς».
(σε σύγχρονη απόδοση: Αυτά συνεβούλευσαν οι Λακεδαιμόνιοι στους Πλαταιείς και αυτοί δεν απίστησαν. Έστειλαν μια πρεσβεία στους Αθηναίους, οι οποίοι έτυχε να ασχολούνται με τις θυσίες τους προς τιμήν των Δώδεκα θεών οι πρέσβεις κάθισαν στον βωμό ως ικέτες και παραδόθηκαν).

ΠΙΝΔΑΡΟΣ – ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΟΣ Χ 49,50
«τιμάσαις πόρον Άλφεού μετά δώδεκα ανάκτων θεών και πάγον Κρόνου προσεφθέγξατο»
(σε σύγχρονη απόδοση: Έτσι τον ποταμό Αλφειό και τους δώδεκα θεούς του Ολύμπου τους υπέρτατους τίμησε και τον λόφο ονόμασε Κρόνιο)

ΠΟΛΥΒΙΟΣ ΙΣΤΟΡΙΩΝ Δ 6
«από μεν τής Προποντίδος το κατά Καλχηδόνα διάστημα και Βυζάντιον, ο δεκατεττάρων εστί σταδίων, άπό δε του Πόντου το καλούμενον Ιερόν, εφ’ ου τόπον φασι κατά την εκ Κόλχων άνακομιδήν Ιάσονα θύσαι πρώτον τοις δώδεκα Θεοίς ό κείται μεν επί τής Ασίας, απέχει δε τής Ευρώπης επί δώδεκα στάδια προς το καταντικρύ κείμενον Σαραπιείον τής Θράκης».
(σε σύγχρονη απόδοση: Στο στόμιο από την Προποντίδα δεσπόζει η απόσταση ανάμεσα στην Καλχηδόνα113 και στο Βυζάντιο, που είναι δεκατέσσερα στάδια, και από τον Εύξεινο πόντο το λεγόμενο Ιερό, στον τόπο όπου λέγεται ότι πρόσφερε για πρώτη φορά θυσία στους δώδεκα θεούς ο Ιάσονας, όταν επέστρεφε από τη χωρά των Κόλχων αυτό βρίσκεται στην Ασία και απέχει από τήν Ευρώπη δώδεκα στάδια από το Σαραπιείο της Θράκης).

http://www.labrys.gr/ ,  http://hellanionamar.wordpress.com/