Η ΠΛΗΡΗΣ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙO

Βυζάντιο – Φιλολογία. Αρχαία Ελληνική Γραμματεία. Ποιοι την κατέστρεψαν.

Του Ι. Φ. Δημάρατου (Απόσπασμα)

Στην «ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ», στο κεφάλαιο «Φιλολογία» διαβάζουμε:

Κατά την δύση του αρχαίου βίου οι πεπαιδευμένοι ασχολούνταν με την περισυλλογή των υπαρχόντων. Κανείς λόγος πλέον δεν μπορεί να γίνει για αυτοτελή και αυτάρκη έρευνα ή σαφούς και καθαρής αντίληψης. Η κενότητα και ανεπιστασία των ερανισμάτων και η ισχνότητα των επιτομών δεσπόζουν σ’ όλη την επιστημονική παραγωγή.

Η κριτική, δηλαδή η δύναμη της διάκρισης του αληθινού και του ψευδούς, κατέπεσε σε βαθμό κατώτερο του μηδενός, και η φιλολογική αναζήτηση έχασε το θεμέλιό της. Σε μεγάλο δε βαθμό έβλαψε τις φιλολογικές σπουδές η αυξημένη αδιαφορία προς τα αρχαία γράμματα και ο περιορισμός των συγγραφέων και βιβλίων που διαβάζονταν.

Διότι οι μεν αττικοί κωμικοί παραμελήθηκαν εντελώς, κι από τον Πλάτωνα διαβάζονταν μόνο ο «Γοργίας», ο «Αλκιβιάδης» και ο «Φαίδρος». Από τους τραγικούς τύχαιναν προσοχής μόνο οι τρεις κορυφαίοι και πάλι ο Αισχύλος ελάχιστα διαβάζονταν.

Η συντήρηση της ακόμα πλούσιας πνευματικής κληρονομιάς των προγενέστερων θεωρήθηκε έργο βαρύ και υπέρτερο των δυνάμεών και των αναγκών τους. έτσι οι άνθρωποι έγιναν σταδιακά ολιγαρκέστεροι κι αντί να διατηρήσουν πολλά βιβλία θεώρησαν πρακτικότερο να καταρτίζουν ανθολόγια και επιτομές και περιλήψεις αυτών, οι οποίες περιλάμβαναν μόνο όσα αυτοί νόμιζαν χρήσιμα, εγκαταλείποντας στην απώλεια τα αρχέτυπα.

Αλλά και οι πρώτες επιτομές κρίνονταν πολλές φορές υπέρτερες των δυνάμεων και των αναγκών τους, γι’ αυτό συνέτασσαν από τις επιτομές αυτές δεύτερες και τρίτες και τέταρτες, τα δε παλαιότερα και δοκιμότερα συγγράμματα, λογοτεχνικά και επιστημονικά, εγκαταλειπόμενα εξαφανίζονταν κατά μυριάδες.

Η σύνταξη των επιτομών των παλαιοτέρων συγγραμμάτων δεν γίνονταν με κάποια φροντίδα και περίσκεψη, αλλά κατά βούληση και άκριτα και αυτοσχέδια, ανακατεύοντάς τα με μεταγενέστερα εκ του προχείρου. Έτσι κατάντησαν εντελώς ακατάστατα και συγκεχυμένα συμπιλήματα, τα οποία συχνά βρίθουν από κάθε είδος μωρολογήματα.

Από το ανεκτίμητο βιβλίο του Κυριάκου Σιμόπουλου «ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑ» διαβάζουμε:

Το Βυζάντιο έχει και ένα άλλο θλιβερό προβάδισμα. Τη δημόσια ρίψη στην πυρά ανεπιθύμητων βιβλίων. Διαπομπεύονταν – «περιβωμίζονταν» – μάλιστα και οι κάτοχοί τους στους δρόμους της «βασιλεύουσας». Ήταν η εποχή που απαγορεύτηκε η διδασκαλία της φιλοσοφίας και έκλεισαν – το 529 με εντολή του Ιουστινιανού – οι αθηναϊκές σχολές. Όπως μας πληροφορεί ο χρονογράφος Ιωάννης Μαλαλάς ρίχτηκαν στην πυρά Ελληνικά βιβλία των κλασσικών και μετακλασσικών χρόνων και έργα τέχνης πολυμίσητα για τη νέα θρησκεία.

Δεν είναι το μοναδικό περιστατικό. Το 724 ο εικονομάχος αυτοκράτορας Λέων Γ΄ πρόσταξε να πυρποληθεί η περίφημη Οικουμενική Σχολή, το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της εποχής, όπου στεγαζόταν η μεγαλύτερη βιβλιοθήκη του Βυζαντίου, επειδή οι δάσκαλοι του εκπαιδευτηρίου αρνήθηκαν να γνωματεύσουν εναντίον της λατρείας των εικόνων.

Οι χρονογράφοι Κεδρηνός, Ζωναράς, Γλυκάς και Μανασσής βεβαιώνουν ότι ο αυτοκράτορας έδωσε εντολή να κυκλωθεί από ένοπλους στρατιώτες το κτίριο κατά την διάρκεια της πυρκαγιάς και να απαγορευθεί η έξοδος του προσωπικού από τη Σχολή, με αποτέλεσμα να καούν όχι μόνο οι θησαυροί της βιβλιοθήκης αλλά και οι διδάσκαλοι.

Διδάσκουν στα σχολεία ότι οι Βυζαντινοί διέσωσαν την Αρχαία Ελληνική Γραμματεία. Και τους ρωτάμε: για να σωθεί κάτι, πρέπει να κινδυνεύει από κάποιους. Από ποιους λοιπόν κινδύνευε ο πνευματικός πλούτος της Αρχαιότητας τον οποίον οι Βυζαντινοί προστάτεψαν; Μήπως αυτοί δεν είχαν την εξουσία;

ΠΗΓΗ Περισσότερα: http://athriskos.gr/588/#more-588