Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΑΥΣΑΝΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΓΑΡΑ

Το έργο του Παυσανία, «Ελλάδος Περιήγησις», με πλουσιότατες περιγραφές, αποτελεί ανεκτίμητο οδηγό των αρχαιολογικών ερευνών και ευρημάτων μέχρι και σήμερα.

Με την βοήθεια του Παυσανία και με λίγη φαντασία, ας μεταφερθούμε νοερά 2000 χρόνια πριν και ας προσπαθήσουμε να "δούμε" εκείνη την Ελλάδα… 

________________________________
Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΑΥΣΑΝΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΓΑΡΑ

Στην πόλη τους υπάρχει κρήνη, που λένε ότι έχτισε ο Θεαγένης. Όπως έχω ήδη αναφέρει, η κόρη του παντρεύτηκε τον Κύλωνα τον Αθηναίο. Αυτός ο Θεαγένης, όταν ήταν τύραννος, έφτιαξε αυτή την κρήνη, που για το μέγεθος της, τη διακόσμηση και το πλήθος των κιόνων της αξίζει να την δει κανείς. Απ' αυτή τρέχει το νερό των Σιθνίδων νυμφών. Λένε ακόμα οι Μεγαρείς ότι αυτές οι Σιθνίδες νύμφες είναι ντόπιες.

Κοντά σ' αυτή την πηγή υπάρχει αρχαίο ιερό.

Λένε πως οι στρατιώτες του Μαρδονίου, που εισέβαλαν στη Μεγαρίδα, θέλησαν να επιστρέψουν στη Θήβα, στον Μαρδόνιο. Τότε η Άρτεμη έφερε τη νύχτα σ' αυτούς που βάδιζαν, έχασαν τον δρόμο και έφτασαν σε ορεινή περιοχή. Προσπαθώντας να εντοπίσουν αν ήταν εκεί κοντά εχθρικό στράτευμα, έριχναν τα βέλη τους και χτυπούσαν βράχο εκεί κοντά που έβγαζε βογκητό κι αυτοί συνέχιζαν να ρίχνουν βέλη με όλο και περισσότερο ζήλο. 
Στο τέλος εξαντλήθηκαν τα βέλη, αφού έριχναν με μεγαλύτερη προθυμία νομίζοντας ότι τόξευαν εχθρούς. Μόλις ξημέρωσε, τους επιτέθηκαν οι Μεγαρείς και πολεμώντας οπλίτες, εναντίον αόπλων που δεν είχαν πολλά βέλη, σκότωσαν πολλούς. Γι' αυτό τον λόγο κατασκεύασαν το άγαλμα της Σωτείρας Άρτεμης.

Εδώ υπάρχουν και αγάλματα των δώδεκα θεών, που λένε ότι είναι έργα του Πραξιτέλη. Η Άρτεμη όμως είναι έργο του Στρογγυλίωνα.

Πέρα απ' αυτά, στο τέμενος του Δία, που λέγεται Ολυμπιείο, υπάρχει ναός που αξίζει να τον δει κανείς.

Το άγαλμα του Δία είναι από ελεφαντόδοντο και χρυσό μόνο στο πρόσωπο, ενώ το υπόλοιπο είναι από πηλό και γύψο. Λένε πως ήταν έργο του ντόπιου τεχνίτη Θεοκόσμου, που όμως συνεργάστηκε με τον Φειδία. Πάνω από το κεφάλι του Δία βρίσκονται οι Ώρες και οι Μοίρες. Όλοι γνωρίζουμε ότι το πεπρωμένο μόνο στον Δία υπακούει και ότι αυτός ο θεός βάζει τις εποχές με τη σειρά που πρέπει. Πίσω από τον ναό βλέπεις μισοτελειωμένα ξύλα. Ο Θεόκοσμος σκόπευε να τα στολίσει με ελεφαντόδοντο και χρυσό για να ολοκληρώσει το άγαλμα του Δία.

Μέσα σ' αυτόν τον ναό υπάρχει χάλκινο έμβολο από τριήρη. Λένε πως το πλοίο αυτό έπιασαν, όταν ναυμάχησαν κατά των Αθηναίων στη Σαλαμίνα. Οι Αθηναίοι συμφωνούν με τους Μεγαρείς ότι απομακρύνθηκαν για ένα διάστημα από το νησί, αλλά ότι ο Σόλωνας με ελεγειακό ποίημα προέτρεψε τους Αθηναίους να διεκδικήσουν το νησί. Οι Αθηναίοι νίκησαν στον πόλεμο και επανέκτησαν τη Σαλαμίνα. Οι Μεγαρείς όμως ισχυρίζονται πως κάποιοι δικοί τους εξόριστοι, που ονομάζονται Δορύκλειοι, πήγαν στους κληρούχους της Σαλαμίνας και παρέδωσαν το νησί στους Αθηναίους.

Μετά από το τέμενος του Δία, καθώς ανεβαίνει κανείς στην ακρόπολη, που ονομάζεται ακόμα Καρία από τον Κάρα, τον γιο του Φορωνέα, συναντά ναό του Διονύσου του Νυκτελίου. Συναντά και ιερό της Αφροδίτης Επιστροφίας, μαντείο που ονομάζεται της Νύχτας και ναό του Κονίου Δία, χωρίς σκεπή. Τα αγάλματα του Ασκληπιού και της Υγείας είναι έργα του Βρύαξη. Εκεί είναι και το λεγόμενο μέγαρο της Δήμητρας. Λένε πως το έφτιαξε ο Κάρας, όταν βασίλευε.

Κατεβαίνοντας από την ακρόπολη από το βορινό τμήμα, βλέπει κανείς κοντά στο Ολυμπιείο μνήμα της Αλκμήνης. Λένε ότι αυτή πέθανε στον δρόμο προς τα Μέγαρα, όταν ταξίδευε από το Αργός για τις Θήβες. Οι Ηρακλείδες διαφώνησαν τότε άλλοι ήθελαν να πάνε το πτώμα της Αλκμήνης πίσω στο Άργος και άλλοι στη Θήβα, γιατί στη Θήβα είχαν ταφεί τα παιδιά του Ηρακλή από τη Μεγάρα και ο Αμφιτρύωνας. Ο θεός των Δελφών αποφάνθηκε ότι καλύτερα ήταν να ταφεί στα Μέγαρα.

Από εδώ ο εξηγητής μας οδήγησε σ' ένα μέρος που έλεγε ότι ονομαζόταν Ρους, γιατί εκεί κάποτε έρεε νερό απ' τα βουνά πάνω από την πόλη. Ο Θεαγένης, που ήταν τότε τύραννος της πόλης, άλλαξε τη ροή του ποταμού και έχτισε εκεί βωμό στον Αχελώο. Εδώ κοντά έχουν και μνήμα στον 'Ύλλο, τον γιο του Ηρακλή, που μονομάχησε με τον Αρκάδα 'Εχεμο, γιο του Αερόπου. Θα εξηγήσω αλλού ποιος ήταν αυτός ο 'Εχεμος, που σκότωσε τον Ύλλο και ο Ύλλος τάφηκε στα Μέγαρα. Ορθά θα χαρακτηρίζαμε τον πόλεμο αυτόν εκστρατεία της γενιάς του Ηρακλή στην Πελοπόννησο στη διάρκεια της βασιλείας του Ορέστη.

Κοντά στο μνήμα του 'Ύλλου βρίσκεται ναός της Ίσιδας και δίπλα σ' αυτόν του Απόλλωνα και της Άρτεμης. Λένε ότι τον έχτισε ο Αλκάθους, όταν σκότωσε το λεγόμενο Κιθαιρώνιο λιοντάρι. Ανάμεσα σ' αυτούς που σκότωσε αυτό το λιοντάρι λένε πως ήταν κι ο Εύιππος, ο γιος του βασιλιά Μεγαρέα. Ο μεγαλύτερος γιος του βασιλιά Τίμαλκος είχε ήδη σκοτωθεί από τον Θησέα, όταν εκστράτευσε στην Άφιδνα με τους Διόσκουρους. Ο Μεγαρέας, λοιπόν, έταξε ότι θα δώσει την κόρη του και θα κάνει διάδοχο του στον θρόνο όποιον σκοτώσει το Κιθαιρώνιο λιοντάρι. Το θηρίο νίκησε ο Αλκάθους, γιος του Πέλοπα. Αυτός έχτισε και το ιερό όταν έγινε βασιλιάς, αφιερώνοντάς το στην Αγροτέρα Άρτεμη και στον Αγραίο Απόλλωνα.

Πιο πέρα από το ιερό του Διονύσου, υπάρχει ναός της Αφροδίτης. Το άγαλμα της είναι από ελεφαντόδοντο και επονομάζεται Πράξη. Είναι το πιο αρχαίο άγαλμα που υπάρχει στον ναό. Η Πειθώ και η άλλη θεά η λεγόμενη Παρήγορη είναι έργα του Πραξιτέλη. Του Σκόπα έργα είναι ο Έρωτας, ο Ίμερος και ο Πόθος, αν τα έργα των θεών αυτών είναι τόσο διαφορετικά όσο τα ονόματα τους. Κοντά στον ναό της Αφροδίτης υπάρχει ιερό της Τύχης [με άγαλμα], επίσης έργο του Πραξιτέλη. Και σε έναν άλλον ναό εκεί κοντά, ο Λύσιππος έκανε τις Μούσες και τον χάλκινο Δία. 

Κατεβαίνοντας από την αγορά και ακολουθώντας την λεγόμενη Ευθεία οδό, υπάρχει στα δεξιά ιερό του Προστατηρίου Απόλλωνα. Πρέπει όμως να κάνει κανείς μια μικρή παράκαμψη, για να το συναντήσει. Εκεί μέσα υπάρχει ένα ενδιαφέρον άγαλμα του Απόλλωνα, καθώς και αγάλματα της Άρτεμης, της Λητώς και άλλα, έργα του Πραξιτέλη. Στο αρχαίο γυμνάσιο κοντά στις πύλες των λεγόμενων Νυμφάδων, υπάρχει βράχος που έχει σχήμα μικρής πυραμίδας. Τον λένε Απόλλωνα Καρινό και εκεί υπάρχει ιερό των Ειλειθυιών θεών. Αυτά έχει να επιδείξει η πόλη. 

Παυσανίας, Αττικά (κεφ., 39 - 41) - Απόσπασμα.

http://tamegara.blogspot.gr/2012/10/39-41.html

_____________________________________

Ο Παυσανίας είναι Έλληνας περιηγητής και γεωγράφος του +2ου αι., ο οποίος έζησε στους χρόνους του Αδριανού και του Μάρκου Αυρήλιου. Είναι διάσημος για το «Ελλάδος Περιήγησις», ένα εκτενές έργο που περιγράφει την Αρχαία Ελλάδα με μαρτυρίες από πρώτο χέρι και αποτελεί σοβαρό σημείο σύνδεσης μεταξύ της κλασικής φιλολογίας και της σύγχρονης αρχαιολογίας.

Ο Τζέιμς Φρέιζερ, ο οποίος παρήγαγε μια από τις διάφορες αγγλικές μεταφράσεις του έργου (6 τομ., 1898), παρατηρεί για τον Παυσανία ότι: «χωρίς αυτόν τα ερείπια της Ελλάδας θα ήταν ως επί το πλείστον ένας λαβύρινθος χωρίς ενδείξεις, ένα αίνιγμα χωρίς απάντηση».

http://el.wikipedia.org/

  Παυσανίας ~ Ελλάδος  Περιήγησις Ατττικά