(Τα αποσπάσματα είναι σε απόδοση Α. Κυριαζόπουλου)
Το παν είναι διαιρετό και αδιαίρετο, γενητό και αγένητο, θνητό και αθάνατο, λόγος και χρόνος, πατέρας και γιος, θεός και δίκαιο· όσοι άκουσαν όχι εμένα, αλλά τον λόγο, είναι σοφό να συμφωνήσουν ότι τα πάντα είναι ένα.
(απόσπασμα 50)Σε αυτό το απόσπασμα, καταδεικνύεται η δυναμική ενότητα των αντιθέτων. Όσα νομίζουμε ότι είναι μεταξύ τους αντίθετα και ασυμβίβαστα, για την ηρακλείτεια σκέψη είναι συμπληρωματικά που οδηγούν σε μια αρμονία και ενότητα. Για την ηρακλείτεια διαλεκτική, είναι δυνατό να ισχύουν δύο διαφορετικά πράγματα για κάτι συγκεκριμένο. Οι πολλοί θα τα θεωρήσουν ασυμβίβαστα, επειδή δεν βλέπουν στην ολότητα αλλά στο επιμέρους, κρίνοντας ο καθένας με βάση τις αποσπασματικές του γνώμες. Το παν είναι διαιρετό, εφόσον μπορούμε και βλέπουμε τα επιμέρους όντα και τα φαινόμενα. Είναι όμως και αδιαίρετο, όταν σκεφτούμε την κοινή προέλευση που είναι το ηρακλείτειο «πυρ».
Το γίγνεσθαι κινείται κυκλικά. «Σε μια πλήρη κυκλική περιφορά, η αρχή συμπίπτει με το τέλος» (απόσπασμα 103). Στον κύκλο κάθε σημείο του μπορεί να εκληφθεί ως αρχή ή ως τέλος ταυτόχρονα. Σύμφωνα με το σχήμα αυτό, το παν μπορεί να θεωρηθεί ως γεννητό εφόσον κινείται εντός του κύκλου του γίγνεσθαι. Ταυτόχρονα, είναι και αγέννητο, εφόσον αυτό πάντα υπάρχει. Κατά τον ίδιο τρόπο μπορεί να ιδωθεί ως θνητό-αθάνατο, λόγος-χρόνος («αιών», κατά το κείμενο), πατέρας-γιος, θεός-δίκαιο. Όλα διαφορετικά και ταυτόχρονα όλα ένα χωρίς να αναιρείται η ιδιαιτερότητα.
Για τη δυναμική ενότητα των αντιθέτων, καθώς και για την σχετικότητα του κάθε πράγματος, μπορούμε να δούμε τα κάτωθι παραδείγματα που διασώζονται στα ηρακλείτεια αποσπάσματα.
«Δεν κατανοούν με ποιο τρόπο ένα πράγμα που έρχεται σε αντίθεση με τον εαυτό του (διαφερόμενον εωυτωι), ταυτόχρονα βρίσκεται σε συμφωνία με αυτόν. Πρόκειται για αρμονία που προκύπτει από αντίρροπες κινήσεις (παλίντροπος αρμονίη), όπως στην περίπτωση του τόξου και της λύρας» (απόσπασμα 51).
«Οι άνθρωποι στην πλειονότητά τους έχουν για δάσκαλο τον Ησίοδο. Θεωρούν πως αυτός ήξερε τα περισσότερα πράγματα, παρ’ όλο που δεν γνώριζε την πραγματική φύση της ημέρας και της νύχτας, ότι δηλαδή τα δύο αυτά είναι ένα» (απόσπασμα 57).
«Οι γιατροί κόβουν, καυτηριάζουν, και με κάθε τρόπο βασανίζουν τους ασθενείς, και μετά ζητούν, αν και δεν το αξίζουν, να αμείβονται από τους αρρώστους, μολονότι κάνουν τα ίδια πράγματα, την θεραπεία και την αρρώστια» (απόσπασμα 58).
«Στη μηχανή του βυρσοδέψη, οι δύο κινήσεις, η ευθεία και η περιστροφική (η ευθεία και κυρτή περιστροφή του οργάνου που λέγεται κοχλίας· ανεβαίνει, δηλαδή, και περιστρέφεται ταυτόχρονα), είναι μια και η αυτή κίνηση» (απόσπασμα 59).
«Ο ανήφορος και ο κατήφορος είναι ένας και ο αυτός δρόμος» (απόσπασμα 60).
«Η θάλασσα είναι το πιο καθαρό και ταυτόχρονα το πιο ακάθαρτο νερό· για τα ψάρια είναι πόσιμο και ζωοποιό, για τους ανθρώπους μη πόσιμο και θανατηφόρο» (απόσπασμα 61).
Τίποτα δεν περισσεύει. Τίποτα δεν είναι απόλυτο. Το ένα εξαρτάται από το άλλο. Το ένα προσδιορίζεται από το αντίθετό του. Η διαλεκτική όλα τα αγκαλιάζει. Στην τελική, διαφορά δεν σημαίνει στην πραγματικότητα αντίφαση και χάσμα. Η θέση και η αντί-θεση, δημιουργούν την ενότητα της σύνθεσης. Ο λόγος και ο αντί-λογος, τον διάλογο. Κάθε τι, ενώ είναι ένα, μπορεί να έχει διαφορετικές εκφάνσεις.
«Οι διαφοροποιήσεις της φωτιάς, όταν αυτή αναμειγνύεται με τις διάφορες αρωματικές ουσίες και παίρνει το όνομα του κάθε αρώματος» (απόσπασμα 67).
https://www.pare-dose.net/7532
---------------------------------
ΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ ΔΙΑΛΟΓΙΣΜΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΕΙΤΟ
ΑΛΤΑΝΗ: «ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΚΑΙ ΑΡΡΗΤΟΙ ΛΟΓΟΙ» - ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ ΙΝΤΕΑΛ
ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ - ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΝ ΚΑΤΑΛΑΒΟΥΝ ΠΛΗΡΩΣ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΘΑ ΧΡΕΙΑΣΤΟΥΝ ΧΡΟΝΙΑ
Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΗΛΙΟΣ ΓΙΑ ΕΚΕΙΝΟΥΣ ΠΟΥ ΤΗΝ ΑΠΟΚΤΟΥΝ – ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου