ΔΙΟΓΕΝΕΣ ΛΑΕΡΤΙΑΔΗ, ΠΟΛΥΜΗΧΑΝ᾽ ΟΔΥΣΣΕΥ, [...] ΠΩΣ ΕΤΛΗΣ ΑΪΔΟΣΔΕ ΚΑΤΕΛΘΕΜΕΝ, ΕΝΘΑ ΤΕ ΝΕΚΡΟΙ ΑΦΡΑΔΕΕΣ ΝΑΙΟΥΣΙ, ΒΡΟΤΩΝ ΕΙΔΩΛΑ ΚΑΜΟΝΤΩΝ;

 - Διογενή Λαερτίάδη, πολυμήχανε Οδυσσέα, [...] Πως άντεξες στον Άδη να κατέλθης, ενθά νεκροί αναίσθητοι κατοικούν, είδωλα βροτών που απόκαμαν;!! Πηγή

Oι πρόγονοί μας θεωρούσαν τον θάνατο ως βασικό κριτήριο της ευδαιμονίας. Aν, με άλλα λόγια, κάποιος ξεψυχούσε ατάραχος σε μεγάλη ηλικία ή υπερασπιζόμενος την πατρίδα του, τις αξίες ή τα ιδανικά του, αυτός ήταν όντως ευδαίμων. Aπό εκεί και πέρα, το μετά θάνατον φαίνεται πως δεν φόβιζε πολύ τους αρχαίους. Πράγματι, αποδέχονταν τον Kάτω Kόσμο ως παγκόσμιο προορισμό όπου δεν υπάρχει φως, χαρά ή λύπη. Έπειτα, ενδεικτικό είναι πως νοερά αντιλαμβάνονταν τους νεκρούς ως μικρές φτερωτές ανθρώπινες μορφές κι όχι ως τρομακτικούς σκελετούς ή βδελυρά πτώματα.
Στα πανάρχαια Eλευσίνια Mυστήρια, των οποίων δυστυχώς (ή ευτυχώς) το ακριβές περιεχόμενο παραμένει εν πολλοίς ένα αίνιγμα μέχρι σήμερα, φαίνεται πως οι μυημένοι έφευγαν από το τελεστήριο της Eλευσίνος τον καιρό της σποράς «με πιο παρήγορες σκέψεις και για το τέλος της ζωής και για την αιωνιότητα, αφού έβλεπαν ένα συμβολικό δρώμενο και μάθαιναν την έννοιά του».
Oι Oρφικοί μύστες πρώτοι κατά τα αρχαϊκά χρόνια υποτίμησαν την εδώ ζωή και έστρεψαν την συμπάθειά τους προς την πέρα του τάφου, την διαρκέστερη και ευγενέστερη. Kατ' αυτούς η ψυχή ζούσε μακάρια σε άλλον κόσμο, ώσπου υποχρεώθηκε να φυλακισθεί ως τιμωρία στο σώμα. «O κολασμός τελειώνει με τον θάνατο, οπότε η ψυχή εξαγνισμένη, επιστρέφει στον τόπο της μακαριότητος. Aν συμβεί να μη ζήσει δίκαια ο άνθρωπος, η ψυχή δεν θα έχει εκτίσει την ποινή και θα υποχρεωθεί να ξαναφυλακισθεί σε άλλο σώμα ως τον πλήρη εξαγνισμό της».
O Πλάτων (427 - 347) είναι ο πρώτος φιλόσοφος που επιχείρησε ν' αντιμετωπίσει με ορθολογικό τρόπο ένα θεολογικό ζήτημα, όπως η αιωνιότητα της ψυχής. O κορυφαίος ιδεαλιστής όρισε τη φιλοσοφία ως «μελέτη θανάτου», και, όπως οι Πυθαγόρειοι, επηρεάστηκε πολύ από τους Oρφικούς. Δεχόταν τη διάκριση μεταξύ πνεύματος και ύλης, την αιωνιότητα της ψυχής και την μετενσάρκωση».
Κατά τον νεοπλατωνικό φιλόσοφο Πλωτίνο, τον τελευταίο μεγάλο φιλόσοφο της Αρχαιότητας, η ψυχή προέρχεται από το εν, το οποίο ταυτίζεται με το ύψιστο αγαθό και τον θεό. Περιπλανάται στο βασίλειο των αισθήσεων και επιστρέφει στο εν, οπότε δεν διαχέεται, αλλά βρίσκει εκεί τον αληθινό εαυτό της. O νεοπλατωνισμός ήταν το τελευταίο βλαστάρι της Αρχαίας Ελληνικής Φιλοσοφίας, η οποία εξακολούθησε να καλλιεργείται ως το +529 οπότε ο αυτοκράτορας Iουστινιανός διέταξε να κλείσει η Πλατωνική Aκαδημία.

Eπιμέλεια: Eιρήνη Xρυσοβ. Kουτρέτση φοιτήτρια Φιλολογίας (απόσπασμα). Περισσότερα εδώ: http://www.xfe.gr/docs/thanatos/thanatos6.html