Peter Brown, Από το βιβλίο του Ο Κόσμος Της Ύστερης Αρχαιότητας 150-750 μ.Χ.
[ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΑ 1998, σελ. 76-86]
Ο Πορφύριος από την Τύρο (περ. 232-303) επέκρινε δριμύτατα και εμπεριστατωμένα τις χριστιανικές Γραφές: οι κριτικές του παρατηρήσεις δεν ξεπεράστηκαν παρά από την Κριτική του 19ου αιώνα. Ο νεότερος συνάδελφος του Πορφύριου, ο Ιάμβλιχος από την Απάμεια (πέθανε γύρω στο 330), δίδαξε μια ολόκληρη γενιά Ελλήνων νέων. Όπως πολλοί καθηγητές, τότε και τώρα, εμφανιζόταν πρόθυμα ως μυσταγωγός χρησιμοποιούσε την εξοργιστική ευφράδεια του δημοφιλούς δασκάλου που σκορπάει φανταχτερούς αντιθρησκευτικούς αφορισμούς. Όμως, σε μια εποχή που ο Κωνσταντίνος συγκέντρωνε γύρω του μια χριστιανική αυλή, ο Ιάμβλιχος διαβεβαίωνε μία γενιά Ελλήνων αριστοκρατών πως οι παραδοσιακές τους πεποιθήσεις ήταν απολύτως συμβατές με τον πιο υψηλό πλατωνισμό. Κατάφερε να εκδικηθεί τον Κωνσταντίνο.
Ο τελευταίος εκπρόσωπος της οικογένειας του Κωνσταντίνου, ο προικισμένος ανιψιός του Ιουλιανός, μετεστράφη από το χριστιανισμό στον «ελληνισμό» από τους μαθητές του Ιάμβλιχου. Ο Ιουλιανός ο «Αποστάτης» , έγινε αυτοκράτορας από το 361 έως το 363. Και ενάμιση αιώνα μετά την επικράτηση του χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας της αυτοκρατορίας, ο φιλόσοφος Πρόκλος έγραφε με το ύφος της ηρεμίας που ακολουθεί την καταιγίδα προσωπικούς ύμνους προς τους αρχαίους θεούς και ένα έργο (Στοιχείωσις θεολογική) ολωσδιόλου παγανιστικό.
Οι «Έλληνες» δημιούργησαν την κλασική γλώσσα της φιλοσοφίας του πρώιμου Μεσαίωνα της οποίας η χριστιανική, η εβραϊκή και η ισλαμική σκέψη, ως τον 12ο αιώνα, δεν είναι παρά αποδόσεις στην καθομιλουμένη.
Όταν οι ουμανιστές της Αναγέννησης ανακάλυψαν και πάλι τον Πλάτωνα, εκείνο που προκάλεσε τον ενθουσιασμό τους δεν ήταν ο Πλάτων των σημερινών κλασικών φιλολόγων αλλά ο ζωντανός Πλάτων των θρησκευτικών στοχαστών της ύστερης αρχαιότητας.
Με δυο λόγια, πίστευαν πως μέσα από τον Πλάτωνα και την πνευματική πειθαρχία των ελληνικών πανεπιστημίων είχαν βρει έναν τρόπο να αποφεύγουν τις εντάσεις, να κρατούν σταθερά ένα τεντωμένο σχοινί, εκεί που πιο ριζοσπαστικοί στοχαστές και πιο επαναστατικά κινήματα γύρω τους το είχαν τραβήξει τόσο που είχε σπάσει. Υπογράμμιζαν πως ήταν δυνατόν, μέσω της λογικής σκέψης, να αντιληφθεί κανείς τον εσώτερο σύνδεσμο ανάμεσα στα επίπεδα του ορατού κόσμου και την πηγή τους στον Ένα Θεό. Μπορούσε, δηλαδή, να «αγγίξει» κανείς με τη σκέψη το περιεκτικό κέντρο το οποίο γινόταν αισθητό μέσα από την ομορφιά όλων των ορατών πραγμάτων.
Για να χρησιμοποιήσουμε μια απλή εικόνα, έβλεπαν τον κόσμο και τη σχέση του με τον Θεό σαν ένα γιο-γιο που ανεβοκατέβαινε γοργά πάνω σε μια κλωστή. Γι’ αυτούς, οι γνωστικοί είχαν κόψει αυτή την κλωστή: γιατί οι γνωστικοί υποστήριζαν πως δεν υπήρχε κανένας σύνδεσμος ανάμεσα στο σύμπαν και τον αγαθό Θεό, ανάμεσα στον εσώτερο άνθρωπο και τον εξωτερικό του κόσμο, ανάμεσα στο σώμα του και την ψυχή του.
Από την άλλη, οι χριστιανοί δεν είχαν αφήσει το γιο-γιο να ξετυλιχτεί: είχαν εστιάσει την προσοχή τους στον Ένα Θεό· η λάμψη του ακατέργαστου μονοθεϊσμού τους, έσβηνε τις πολύχρωμες εκφάνσεις των ορατών και των αόρατων θεοτήτων μέσα από τις οποίες η ομορφιά του Ενός έφτανε, κατ’ ανάγκην, στα μάτια των θνητών.
Peter Brown - Από το βιβλίο του Ο Κόσμος Της Ύστερης Αρχαιότητας
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου