Ο ΚΟΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ (ΗΡΚΛΕΙΤΟΣ)

Ο Ηράκλειτος θεωρούσε ως ουσία της ειμαρμένης τον λόγο, ο οποίος διαποτίζει την ουσία του σύμπαντος.

Πρέπει ν’ ακολουθήσουμε τον κοινό (Καθολικό/Κοσμικό/Συμπαντικό) λόγο. Ενώ όμως ο λόγος είναι κοινός, οι πολλοί ζουν σαν να έχουν δική τους φρόνηση.

Για να μιλήσει κανείς με σύνεση πρέπει να στηρίζει τους ισχυρισμούς του σε αυτό που είναι κοινό στα πάντα (τον κοινό λόγο).

Η φρόνηση όλων είναι κοινή και είναι αυτή που βασίζεται στον κοινό λόγο.

Σ’ όλους τους ανθρώπους έχει δοθεί η δυνατότητα για αυτογνωσία και σωφροσύνη.

Τα πέρατα της ψυχής δε θα βρείς προχωρώντας, όσο μακριά και αν σε φέρει ο δρόμος σου · τόσο βαθύ λόγο περιέχει.

Στην ψυχή μέσα υπάρχει λόγος που αυξάνει από τον εαυτό του.

Αφού ακούσετε όχι εμένα αλλά τον Λόγο, είναι σοφό να ομολογήσετε ότι το Εν είναι τα πάντα και τα πάντα είναι ένα.

Τον λόγο αυτόν που υπάρχει αιώνια, πάντα υπάρχουν άνθρωποι που είναι ανίκανοι να τον καταλάβουν και πριν τον ακούσουν και αφότου τον ακούσουν για πρώτη φορά. Γιατί, ενώ τα πάντα συντελούνται σύμφωνα με αυτόν το λόγο, αυτοί μοιάζουν άπειροι όταν καταπιάνονται με λόγια και έργα σαν αυτά που εγώ εκθέτω, όποτε διακρίνω το κάθε τι σύμφωνα με την φύση του και το εκθέτω όπως έχει. Αλλά οι κοινοί άνθρωποι δεν έχουν συνείδηση για τα όσα πράττουν όταν είναι ξυπνητοί, ακριβώς όπως λησμονούν όσα είδαν στον ύπνο τους.

Μ’ όποιον πάνω απ’ όλα αδιάκοπα συναναστρέφονται, τον λόγο, που τα διοικεί όλα, από αυτόν απέχουν κατά την συνείδηση κι αναγνώριση - κι έτσι όσα καθημερινώς συναντούν τους φαίνονται ξένα κι ανοίκεια.

Όσοι δεν κατανοούν τον λόγο, όταν τον ακούν μοιάζουν με κουφούς. Σ’ αυτούς ταιριάζει η παροιμιώδης έκφραση: παρόντες απόντες.

Τα πιο πολλά από τα θεία πράγματα μας διαφεύγουν από απιστία, και έτσι δεν αναγνωρίζονται.

«βλὰξ ἄνθρωπος ἐπὶ παντὶ λόγωι ἐπτοῆσθαι φιλεῖ.» Ο άνθρωπος που είναι βλάκας, θέλει να πτοείται με το παραμικρό μπροστά σε κάθε λόγο.

“τοὺς καθεύδοντας ἐργάτας εἶναι καὶ συνεργοὺς τῶν ἐν τῷ κόσμῳ γινομένων.” Οι κοιμισμένοι είναι εργάτες και συνεργοί σ’ αυτά που γίνονται στον κόσμο.

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ

«Ἡράκλειτος οὐσίαν εἱμαρμένης ἀπεφαίνετο λόγον τὸν διὰ οὐσίας παντὸς διήκοντα.»

“διὸ δεῖ ἕπεσθαι τῷ (ξυνῷ, τοὐτέστι) τῷ κοινῷ • ξυνὸς γὰρ ὁ κοινός • τοῦ λόγου δ᾽ ἐόντος ξυνοῦ ζῴουσιν οἱ πολλοὶ ὡς ἰδίαν ἔχοντες φρόνησιν.”

“ξὺν νόῳ λέγοντας ἰσχυρίζεσθαι χρὴ τῷ ξυνῷ πάντων.”

“ξυνόν ἐστι πᾶσι τὸ φρονέειν.”

“ἀνθρώποισι πᾶσι μέτεστι γινώσκειν ἑωυτοὺς καὶ σωφρονεῖν”

“ψυχῆς πείρατα ἰὼν οὐκ ἂν ἐξεύροιο, πᾶσαν ἐπιπορευόμενος ὁδόν • οὕτω βαθὺν λόγον ἔχει.”

“ψυχῆς ἐστι λόγος ἑωυτὸν αὔξων.”

«οὐκ ἐμοῦ, ἀλλὰ τοῦ λόγου ἀκούσαντας ὁμολογεῖν σοφὸν ἐστίν ἕν πάντα εἶναι»

“τοῦ δὲ λόγου τοῦδ᾽ ἐόντος ἀεὶ ἀξύνετοι γίνονται ἄνθρωποι καὶ πρόσθεν ἢ ἀκοῦσαι καὶ ἀκούσαντες τὸ πρῶτον • γινομένων γὰρ πάντων κατὰ τὸν λόγον τόνδε ἀπείροισιν ἐοίκασι, πειρώμενοι καὶ ἐπέων καὶ ἔργων τοιούτων, ὁκοίων ἐγὼ διηγεῦμαι κατὰ φύσιν διαιρέων ἕκαστον καὶ φράζων ὅκως ἔχει • τοὺς δὲ ἄλλους ἀνθρώπους λανθάνει ὁκόσα ἀνθρώπους λανθάνει ὁκόσα ἐγερθέντες ποιοῦσιν, ὅκωσπερ ὁκόσα εὕδοντες ἐπιλανθάνονται.”
«ᾧ μάλιστα διηνεκῶς ὁμιλοῦσι λόγῳ, τῷ τά ὅλα διοικοῦντι, τούτῳ διαφέρονται, καὶ οἷς καθ᾽ ἡμέρην ἐγκυροῦσι, ταῦτα αὐτοῖς ξένα φαίνεται.»
Δηλαδή: Μ’ όποιον πάνω απ’ όλα αδιάκοπα συναναστρέφονται, τον λόγο, που τα διοικεί όλα, από αυτόν απέχουν κατά την συνείδηση κι αναγνώριση - κι έτσι όσα καθημερινώς συναντούν τους φαίνονται ξένα κι ανοίκεια.

“ἀξύνετοι ἀκούσαντες κωφοῖσιν ἐοίκασι• φάτις αὐτοῖσιν μαρτυρεῖ παρεόντας ἀπεῖναι.”

“Ἀλλὰ τῶν μὲν θείων τὰ πολλά, καθ᾿ Ἡράκλειτον, ἀπιστίῃ διαφυγγάνει μὴ γιγνώσκεσθαι.”

«βλὰξ ἄνθρωπος ἐπὶ παντὶ λόγωι ἐπτοῆσθαι φιλεῖ.»

“τοὺς καθεύδοντας ἐργάτας εἶναι καὶ συνεργοὺς τῶν ἐν τῷ κόσμῳ γινομένων.” 

Πηγή (αποσπάσματα) : https://nea-acropoli-thes.gr/