ΑΡΧΑΙΑ ΑΡΓΙΛΟΣ

Η Άργιλος ιδρύθηκε στα μέσα του -7^ου αιώνα από Ανδρίους αποίκους, περίπου 2,5 χιλιόμετρα (ευθεία απόσταση) δυτικά των εκβολών του ποταμού Στρυμόνα. Ο σκοπός ίδρυσης της αποικίας ήταν ο έλεγχος της εύφορης και πλούσιας σε ξυλεία και πρώτες ύλες πεδιάδας των Σερρών. Οι Άνδριοι στην ευρύτερη περιοχή του Στρυμονικού κόλπου είχαν ιδρύσει άλλες τρεις αποικίες, την Άκανθο, Σάνη και τα Στάγειρα, πατρίδα του Αριστοτέλη.
Η Άργιλος ήταν ή ανατολικότερη και παλαιότερη. μεταξύ των τεσσάρων, αποικία των Ανδρίων. Η πόλη καταλαμβάνει τον λόφο Παλαιόκαστρο έχοντας έκταση 150 στρεμμάτων περίπου. Την αξία της περιοχής για τον έλεγχο της ενδοχώρας την είχαν αντιληφθεί και οι Θάσιοι, οι οποίοι επίσης στις όχθες του Στρυμονικού κόλπου αλλά ανατολικά των εκβολών του Στρυμόνα ίδρυσαν την Ηιόνα η οποία μετά την κατάλυση του κράτους τους υπήρξε επίνειο της κατοπινής Αμφίπολης, ενώ κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου υπήρξε βάση άλλοτε των Αθηναίων και άλλοτε των Σπαρτιατών καθώς πέρα από τα άλλα προσέφερε τον έλεγχο των χρυσορυχείων του Παγγαίου.
Η Άργιλος, μέχρι και την ίδρυση της Αμφίπολης από τους Αθηναίους το -437 αποτέλεσε την κυρίαρχη και ευρωστότερη πόλη της περιοχής. Σταδιακά, η ακμαία Άργιλος του -7^ου έως -4^ου αιώνα, από τα μέσα με τέλη του 4^ου αιώνα και μετά, αφότου ιδρύθηκε η Αμφίπολη, μεταλλάσσεται σε μια πόλη δευτερευούσης σημασίας, με μικρή δύναμη και επιρροή σε τοπικό επίπεδο. Πλέον αυτόν τον ρόλο τον είχε αναλάβει η Αμφίπολη, η αποικία των Αθηναίων.

Κυκλαδίτικος σκύφος του -6ου αι. 
πουβρέθηκε στην Άργιλο.

Την εποχή των Μηδικών την πόλη την είχαν καταλάβει οι Πέρσες, ενώ κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου απετέλεσε σύμμαχος των Αθηναίων (Δηλιακή συμμαχία). Η πόλη ερημώνει τελείως μετά την κατάκτηση της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους (-168) οι οποίοι εστιάζουν όλη την προσοχή τους στην ανάπτυξη της Αμφίπολης.
Ο οικισμός της Αργίλου χωρίζεται σε τρία τμήματα, τον νότιο τομέα, τον νότιο - ανατολικό τομέα και την ακρόπολη. Στην ακρόπολη το σημαντικότερο οικοδόμημα, ανάγεται στους ελληνιστικούς χρόνους. Από την κορυφή του λόφου η ορατότητα είναι εξαιρετική και φθάνει ως τη Θάσο και τον Άθω. Το οικοδόμημα είναι αρκετά εντυπωσιακό. Είναι χτισμένο στα πρότυπα κατοικιών των ελληνιστικών χρόνων με ένα κεντρικό περίβολο και τα γύρω σε αυτόν δωμάτια. Είναι τετράγωνο, με παχείς τοίχους μήκους 14 μέτρων. Είναι διώροφο, με μια λίθινη σκάλα να οδηγεί στον επάνω όροφο. Μάλιστα η κατοικία, διαθέτει και ελαιοτριβείο το οποίο διατηρείτε σε εξαιρετική κατάσταση. Επίσης έχουν βρεθεί και λίθινοι μύλοι. Ο ιδιοκτήτης κατοικούσε στον επάνω όροφο, ενώ στο ισόγειο βρίσκονταν το ελαιοτριβείο μαζί με βιοτεχνικές εγκαταστάσεις.

Κάτοψη του χώρου της ακρόπολης

Πέρα από την ακρόπολη, στον νότιο - νοτιανατολικό τομέα της πόλης, έχουν βρεθεί τόσο ιδιωτικά όσο και δημόσια κτήρια, καθώς και δρόμος που οδηγεί από την παραλία προς την ακρόπολη. Τα κτήρια που έχουν βγει στο φως, στην παραλία, στην περιοχή του λιμανιού, ανάγονται στον -7 αιώνα. Στα κτήρια της Αργίλου έχουν βρεθεί αντικείμενα που συνδέουν την πόλη με ιστορικά γεγονότα όπως το πέρασμα του Ξέρξη και τον πελοποννησιακό πόλεμο. Το σύστημα αποχέτευσης της πόλης είναι ιδιαίτερα αξιόλογο, με αγωγούς να διασχίζουν τον οικισμό.
Η νεκρόπολη της Αργίλου τοποθετείτε ανατολικά του οικισμού. Υπάρχουν διάφοροι τύποι τάφων, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι σκαμμένοι μέσα σε λόφους, ενώ η είσοδος τους είναι επενδυμένη με μάρμαρο. Μέσα στους τάφους βρέθηκαν αντικείμενα όπως δοχεία, ή αγγεία, προερχόμενα από την Κόρινθο, την Αθήνα ή την Θάσο, κάτι το οποίο μαρτυρά τις εμπορικές και όχι μόνο σχέσεις της Αργίλου με τις υπόλοιπες πόλεις και περιοχές της Ελλάδας.  Πηγή.