Η ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΝΙΚΗ ΣΤΗΝ ΣΑΛΑΜΙΝΑ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ - Η ΕΥΡΩΠΗ ΩΣ ΛΕΞΗ ΚΑΙ ΩΣ ΕΝΝΟΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

Μετά την νικηφόρο ναυμαχία της Σαλαμίνος και καθώς οι Έλληνες καταδιώκουν τον περσικό στόλο, ο Ευρυβιάδης τονίζει πως δεν πρέπει να κόψουν τις γέφυρες του Ελλησπόντου (που είχε κατασκευάσει ο Ξέρξης), ώστε ο Πέρσης να απομακρυνθεί προς την Ασία, για το καλό της Ελλάδος αλλά και της Ευρώπης.

ΙΣΤΟΡΙΩΝ ΟΓΔΟΗ ΕΠΙΓΡΑΦΟΜΕΝΗ ΟΥΡΑΝΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΗΡΟΔΟΤΟΣ

97. Ξέρξης δὲ ὡς ἔμαθε τὸ γεγονὸς πάθος, δείσας μή τις τῶν Ἰώνων ὑποθῆται τοῖσι Ἕλλησι ἢ αὐτοὶ νοήσωσι πλέειν ἐς τὸν Ἑλλήσποντον λύσοντες τὰς γεφύρας, καὶ ἀπολαμφθεὶς ἐν τῇ Εὐρώπῃ κινδυνεύσῃ ἀπολέσθαι, δρησμὸν ἐβούλευε. θέλων δὲ μὴ ἐπίδηλος εἶναι μήτε τοῖσι Ἕλλησι μήτε τοῖσι ἑωυτοῦ, ἐς τὴν Σαλαμῖνα χῶμα ἐπειρᾶτο διαχοῦν, γαύλους τε Φοινικηίους συνέδεε, ἵνα ἀντί τε σχεδίης ἔωσι καὶ τείχεος, ἀρτέετό τε ἐς πόλεμον ὡς ναυμαχίην ἄλλην ποιησόμενος.  ὁρῶντες δέ μιν πάντες οἱ ἄλλοι ταῦτα πρήσσοντα εὖ ἠπιστέατο ὡς ἐκ παντὸς νόου παρεσκεύασται μένων πολεμήσειν· Μαρδόνιον δ᾽ οὐδὲν τούτων ἐλάνθανε ὡς μάλιστα ἔμπειρον ἐόντα τῆς ἐκείνου διανοίης.

Απόδοση: 97. Μόλις ο Ξέρξης πληροφορήθηκε την καταστροφή, φοβήθηκε μήπως κάποιος από τους Ίωνες ρίξει την ιδέα στους Έλληνες -ή το σκεφτούν και οι ίδιοι- να πλεύσουν στον Ελλήσποντο, για να χαλάσουν τις γέφυρες, οπότε θα έμενε αποκλεισμένος στην Ευρώπη και θα κινδύνευε να χαθεί. Άρχισε τότε να σκέφτεται τη φυγή. Δεν ήθελε όμως να φανερωθεί μήτε στους Έλληνες μήτε στους δικούς του κι άρχισε μια προσπάθεια να δημιουργήσει μόλο μ' επιχωμάτωση προς τη Σαλαμίνα και να συνδέει φοινικικά φορτηγά να χρησιμεύσουν σαν γέφυρα και τείχος· κι άρχισε πολεμικές προπαρασκευές τάχα για μια άλλη ναυμαχία. Όλοι όσοι τον έβλεπαν να καταγίνεται μ' αυτές τις εργασίες πίστευαν εύκολα ότι όλη η σκέψη του ήταν να μείνει και να συνεχίσει τον πόλεμο. Του Μαρδόνιου όμως δεν του ξέφευγε τίποτα απ' αυτά, γιατί είχε μάθει καλά τον τρόπο που σκεφτόταν.

108. ὡς δὲ ἡμέρη ἐγίνετο, ὁρῶντες οἱ Ἕλληνες κατὰ χώρην μένοντα τὸν στρατὸν τὸν πεζὸν ἤλπιζον καὶ τὰς νέας εἶναι περὶ Φάληρον, ἐδόκεόν τε ναυμαχήσειν σφέας παραρτέοντό τε ὡς ἀλεξησόμενοι. ἐπεὶ δὲ ἐπύθοντο τὰς νέας οἰχωκυίας, αὐτίκα μετὰ ταῦτα ἐδόκεε ἐπιδιώκειν. τὸν μέν νυν ναυτικὸν τὸν Ξέρξεω στρατὸν οὐκ ἐπεῖδον διώξαντες μέχρι Ἄνδρου, ἐς δὲ τὴν Ἄνδρον ἀπικόμενοι ἐβουλεύοντο.  Θεμιστοκλέης μέν νυν γνώμην ἀπεδείκνυτο διὰ νήσων τραπομένους καὶ ἐπιδιώξαντας τὰς νέας πλέειν ἰθέως ἐπὶ τὸν Ἑλλήσποντον λύσοντας τὰς γεφύρας· Εὐρυβιάδης δὲ τὴν ἐναντίην ταύτῃ γνώμην ἐτίθετο, λέγων ὡς εἰ λύσουσι τὰς σχεδίας, τοῦτ᾽ ἂν μέγιστον πάντων σφι κακῶν τὴν Ἑλλάδα ἐργάσαιτο. εἰ γὰρ ἀναγκασθείη ὁ Πέρσης μένειν ἐν τῇ Εὐρώπῃ, πειρῷτο ἂν ἡσυχίην μὴ ἄγειν, ὡς ἄγοντι μέν οἱ ἡσυχίην οὔτε τι προχωρέειν οἷόν τε ἔσται τῶν πρηγμάτων οὔτε τις κομιδὴ τὰ ὀπίσω φανήσεται, λιμῷ τέ οἱ ἡ στρατιὴ διαφθερέεται, ἐπιχειρέοντι δὲ αὐτῷ καὶ ἔργου ἐχομένῳ πάντα τὰ κατὰ τὴν Εὐρώπην οἷά τε ἔσται προσχωρῆσαι κατὰ πόλις τε καὶ κατὰ ἔθνεα, ἤτοι ἁλισκομένων γε ἢ πρὸ τούτου ὁμολογεόντων· τροφήν τε ἕξειν σφέας τὸν ἐπέτειον αἰεὶ τὸν τῶν Ἑλλήνων καρπόν.  ἀλλὰ δοκέειν γὰρ νικηθέντα τῇ ναυμαχίῃ οὐ μενέειν ἐν τῇ Εὐρώπῃ τὸν Πέρσην· ἐατέον ὦν εἶναι φεύγειν, ἐς ὃ ἔλθοι φεύγων ἐς τὴν ἑωυτοῦ· τὸ ἐνθεῦτεν δὲ περὶ τῆς ἐκείνου ποιέεσθαι ἤδη τὸν ἀγῶνα ἐκέλευε. ταύτης δὲ εἴχοντο τῆς γνώμης καὶ Πελοποννησίων τῶν ἄλλων οἱ στρατηγοί.

Απόδοση: 108. Έγινε μέρα. Οι Έλληνες έβλεπαν το πεζικό να μένει στις θέσεις του και περίμεναν ότι και τα πλοία θα είναι στο Φάληρο. Νόμιζαν ότι θα ναυμαχούσαν κι άρχισαν οι ίδιοι να ετοιμάζονται, για να τους αποκρούσουν. Όταν όμως πληροφορήθηκαν ότι είχαν φύγει, αμέσως έπειτα αποφάσισαν να τους καταδιώξουν.
Αλλά ο ναυτικός στρατός του Ξέρξη δε φάνηκε πουθενά, αν και έφτασαν ως την Άνδρο· εκεί έκαναν σύσκεψη. Ο Θεμιστοκλής είπε τη γνώμη του, να περάσουν ανάμεσα από τα νησιά και να προσπαθήσουν πλέοντος με τα πλοία γραμμή για τον Ελλήσποντο να χαλάσουν τις γέφυρες. Ο Ευρυβιάδης όμως πρόβαλε την αντίθετη γνώμη μ' αυτήν, υποστηρίζοντας πως αν κόψουν τις γέφυρες, θα ήταν το μεγαλύτερο κακό που μπορούσαν να κάνουν στην Ελλάδα. Γιατί αν αναγκαστεί ·ο Πέρσης να μείνει αποκλεισμένος στην Ευρώπη, δε θα δοκιμάσει βέβαια να μείνει ήσυχος. Γιατί αν μείνει ήσυχος, κανένα ζήτημα του δε θα μπορέσει να προχωρήσει, ούτε θα έχει καμιά πρόοδο στο θέμα της επιστροφής του κι επιπλέον η στρατιά θα καταστραφεί. Αν όμως αναλάβει επιχειρήσεις και επιμείνει σ' αυτές, θα είναι δυνατό όλη η Ευρώπη να βρεθεί μαζί του πόλη με πόλη και λαός με λαό είτε με πόλεμο είτε πριν από αυτόν με συνθήκη. Τροφή τους θα έχουν την ετήσια σοδειά των Ελλήνων. Τώρα όμως που νικήθηκε στη ναυμαχία, δε νομίζω ότι θα μείνει ο Πέρσης στην Ευρώπη. Ας τον αφήσουμε λοιπόν να φύγει, ώσπου φεύγοντας να φτάσει στη χώρα του. Και τότε πια είπε να αναλάβουν αγώνα για τη χώρα εκείνου. Αυτή τη γνώμη δέχτηκαν και οι άλλοι στρατηγοί των Πελοποννησίων.

Ιστορίαι Ηροδότου / Ουρανία

ΗΡΟΔΟΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ - Νεοελληνική απόδοση