Τρίτη 4 Ιουλίου 2017

ΥΨΙΠΥΛΗ, Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΤΗΣ ΛΗΜΝΟΥ - ΜΙΑ ΤΡΑΓΙΚΗ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ

Η Υψιπύλη ήταν κόρη του πρώτου βασιλιά της Λήμνου, Θόαντος από την Κρήτη και της Μύρινας από τη Θεσσαλία, κόρης του βασιλιά της Ιωλκού Κρηθέα. Η ζωή της συνδέθηκε με ένα από τα πιο συγκλονιστικά γεγονότα των μητριαρχικών χρόνων.
Η Υψιπύλη ήταν ονομαστή για την αγάπη της προς τον πατέρα της, τον οποίο διέσωσε κρυφά από τη γενική σφαγή όλων των ανδρών του νησιού που οργάνωσαν και πραγματοποίησαν οι Λημνιές, γνωσστά ως «Λήμνια Κακά».
Λήμνια Κακά:  Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Θόαντα οι Λήμνιες παραμέλησαν τη λατρεία της Αφροδίτης. Γι' αυτό η θεά τις τιμώρησε με δυσοσμία, με αποτέλεσμα οι άνδρες να τις αποφεύγουν και να φέρουν γυναίκες από τη Θράκη. Τότε οι Λημνιές αποφάσισαν να εξοντώσουν όλους τους άντρες του νησιού και όλα τα μικρά αγόρια, πετώντας τους από το λόφο Πέτασσο στη θάλασσα. Οι παλαιότεροι λένε ότι αυτή η άγρια δολοφονία έγινε σε μια περιοχή που ονομάστηκε "Ανδροφώνιο" και είναι το σημερινό Ανδρώνι. Για όσους απορούν, πώς οι γυναίκες κατάφεραν να σκοτώσουν τους άντρες τους, οι παλαιότεροι υποστηρίζουν ότι εκμεταλλεύτηκαν μια γιορτή, κατά την οποία εκείνοι μέθυσαν από το πολύ κρασί και κοιμήθηκαν. Η Υψιπύλη εναντιώθηκε στην πράξη αυτή της τρέλας και έσωσε τον πατέρα της, τον οποίο έκρυψε σε ένα κιβώτιο  και τον έριξε στη θάλασσα ενώ η ίδια τον διαδέχθηκε στο θρόνο.
Μετά τη σφαγή η Υψιπύλη ανακηρύχθηκε βασίλισσα της Λήμνου. Ως βασίλισσα, επέτρεψε στις υπηκόους της να αποκτήσουν παιδιά από τους Αργοναύτες, οι οποίοι πέρασαν από εκεί κατά τη διάρκεια της εκστρατείας τους. Η ίδια απέκτησε δύο δίδυμα τέκνα από τον αρχηγό της εκστρατείας, τον Ιάσονα.
Όταν όμως αποκαλύφθηκε ότι η Υψιπύλη είχε διασώσει τον πατέρα της, εκθρονίστηκε και υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τη Λήμνο.
Η συνέχεια για την βασίλισσα της Λήμνου δεν ήταν καλή. Συνελήφθη από πειρατές, οι οποίοι την πούλησαν στον βασιλιά της Νεμέας, Λυκούργο, ο οποίος και την έκανε παραμάνα του γιου του, Οφέλτη.
Τελικά, η Υψιπύλη σώθηκε από τους Επτά Αργείους στρατηγούς, τους οποίους συνάντησε όταν εκστράτευσαν για τη Θήβα.
Η Υψιπύλη, για να δείξει στους στρατηγούς μια πηγή για να πιουν νερό, άφησε το βρέφος κατά γης σ’ ένα στρώμα από αγριοσέλινο, ενώ υπήρχε χρησμός που έλεγε ότι το παιδί δεν έπρεπε να πατήσει στο χώμα πριν μάθει να περπατάει. Όταν γύρισε, είχε κατασπαράξει το βρέφος ο δράκος που φύλαγε την πηγή.
Ο Αμφιάραος, ένας από τους Επτά το θεώρησε αυτό κακό οιωνό για την εκστρατεία και ονόμασε το βρέφος «Αρχέμορο», δηλαδή «αρχή κακοτυχιών».
Στη μνήμη του βρέφους οι Επτά θέσπισαν τους αγώνες της Νεμέας, τα Νέμεα. Ο Λυκούργος, όμως, θέλησε να εκδικηθεί την Υψιπύλη για το θάνατο του γιου του, κάτι που δεν κατάφερε, αφού την έσωσε ο Άδραστος, ο αρχηγός των Αργείων.
Δίδυμοι γιοι της Υψιπύλης ήταν ο Εύνηος, ο οποίος προμήθευε με κρασί τους Αχαιούς πολιορκητές της Τροίας κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου και ο Θόας, ο οποίος προσπάθησε, μαζί με τον δίδυμο αδελφό του, να απελευθερώσει τη μητέρα του, που είχε πουληθεί ως δούλη και υπηρετούσε στο παλάτι του βασιλιά της Νεμέας, Λυκούργου.
Η ζωή της Υψιπύλης απασχόλησε τον Ευρυπίδη και τον Αισχύλο, οι οποίοι έγραψαν τις ομώνυμες τραγωδίες.   
Η «Υψιπύλη» του Ευριπίδη ανήκει στις χαμένες τραγωδίες του. Διδάχτηκε γύρω στα -408 στην Αθήνα μαζί με τις «Φοίνισσες» και την «Αντιόπη».
«Υψιπύλη» έχει γράψει και ο Αισχύλος, αλλά όπως και οι «Λήμνιαι» του Σοφοκλή, διαδραματίζεται στη Λήμνο. Το έργο του Ευριπίδη εκτυλίσσεται στη Νεμέα.
Ο πάπυρος 852 της Οξυρύγχου που ανακαλύφθηκε τον Μάιο του 1906, έχει στη μια του όψη λογαριασμούς εξόδων και αμοιβών και στην άλλη το κείμενο της «Υψιπύλης» γραμμένο γύρω στο 200. Η τραγωδία σώζεται σε πλήθος αποσπασμάτων, μικρών και μεγάλων, ακέραιων ή σπαραγμένων, διασκορπισμένων σχεδόν σε όλη την έκτασή τους.
Η μόνη σίγουρη μαρτυρία για την πρώτη διδασκαλία της τραγωδίας είναι το Σχόλιο στους «Βατράχους» του Αριστοφάνη, στ. 53: Ο Διόνυσος διαβάζει την «Ανδρομέδα» του Ευριπίδη: «την Αδρομέδαν, των καλλίστων Ευριπίδου δράμα η Ανδρομέδα, δια τι δε μη άλλο τι των προ ολίγου διδαχθέντων και καλών Υψιπύλης, Φοινισσών, Αντιόπης. Η δε Ανδρομέδα ογδόωι έτει προήκται».
Οι «Βάτραχοι» συντέθηκαν τον Ιανουάριο του -405 και η «Ανδρομέδα» το -412. Οι τρεις τραγωδίες, «Υψιπύλη», «Φοίνισσαι» «Αντιόπη», ανήκουν πιθανώς στην ίδια τριλογία και ο τύπος της ανάλυσης των τριμέτρων υποδεικνύει μια χρονολογία μεταξύ -412 και -407.
Σήμερα η Υψιπύλη είναι πλατεία της Μύρινας, τίτλος βιβλίου της Λημνιάς συγγραφέως Μαρίας Λαμπαδαρίδου – Πόθου, αλλά και γυναικείο όνομα στο νησί.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Φόρμα επικοινωνίας

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *

Αρχειοθήκη ιστολογίου