ΣΟΦΙΣΤΙΚΗ - Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΩΝ ΣΟΦΙΣΤΩΝ ΜΕΧΡΙ ΤΟΝ ΚΛΑΣΣΙΚΟ ΑΝΤΙΛΟΓΟ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΟΥ

Μετά τους ατομικούς Λεύκιππο και Δημόκριτο, έρχεται η χρονική περίοδος φιλοσοφικής και ψυχολογικής δράσης των Σοφιστών. Οι Σοφιστική, διατυπώνει κάποιες αρχές οι οποίες βασίζονται στον προβληματισμό της σχέσης ανθρώπου-κόσμου. …"Η Σοφιστική για πρώτη φορά θέτει ως αρχή το υποκείμενο: τον άνθρωπο και όχι τον κόσμο. Η απόλυτη προτεραιότητα του εμπειρικού υποκείμενου-η αντίληψη δηλ. ότι το προσωπικόν "εγώ" θα μπορούσε αυθαίρετα να καθορίσει τι είναι αληθές, δίκαιον, αγαθόν ή καλόν-αποτελεί τη θεωρητική βάση της Σοφιστικής. Πρόκειται για ένα διαφωτίζοντα στοχασμό…".

Όπως φαίνεται, οι Σοφιστές, διατυπώνοντας αρχικά κάποιες γενικές αρχές, δίδουν μια κατά το δυνατόν επιστημονική απόπειρα ορισμού της έννοιας της Ψυχής και μια πιο συστηματική-επιστημονική Ψυχό-λογία! Η σχέση "άνθρωπος-κόσμος" καθορίζεται με βάση τον άνθρωπο. Ο τελευταίος είναι αυτός που δίδει την δική του ερμηνεία στην εξωτερική πραγματικότητα. Αυτός ορίζει το αληθές, δίκαιο, καλό, κακό κ.ο.κ. Εξ΄ου και η αρχή των Σοφιστών, πως …"δεν υπάρχει μια, αντικειμενικώς αναγνωρισμένη, αλήθεια, αλλά πολλές αλήθειες…".

Η αλήθεια συλλαμβάνεται από τον άνθρωπο, διαφορετικά κάθε φορά. Εδώ έρχεται η ομολογουμένως ρηξικέλευθη και πολύ προοδευτική Ψυχό-λογική άποψη των Σοφιστών, που αργότερα θα αποτελέσει θεμέλιο στοχασμού για την σύγχρονη τότε επιστημονική, πλέον, Ψυχολογία: Οι αισθήσεις μας, είναι αυτές που δίδουν την δυνατότητα να γνωρίσουμε την εξωτερική πραγματικότητα. …"παρά τάς αισθήσεις ου ψυχή…" λέγουν χαρακτηριστικά.

Η Σοφιστική, δεν ασχολείται όπως προείπαμε τόσο με την "φιλοσοφική ψυχολογία" αλλά συστηματοποιεί την έννοια της Ψυχολογίας. Για τον λόγο αυτό, στην σκέψη των Σοφιστών, θα βρούμε σπέρματα της έννοιας της "Ψυχολογίας της μάζας ή του όχλου", όσο παράξενο και αν φαίνεται τούτο στον αναγνώστη!

Οι Σοφιστές δεν ενδιαφέρονται τόσο στο να βρουν ποια είναι η αλήθεια κλπ, όσο "για την πειθώ, για το πώς θα πείσει (ο άνθρωπος που ασχολείται με την Σοφιστική, εννοεί-σημείωση δική μου-) τους άλλους ότι εκείνο που υποστηρίζει είναι ακριβές…". Αυτός που καταφέρνει να πείσει την μάζα, το κοινό, που τον παρακολουθεί είναι ο κερδισμένος.

Ας αναφέρουμε, όμως, πρώτα τους εκπρόσωπους, χάριν ιστορικής ακρίβειας: Πρωταγόρας ο Αβδηρίτης (480-411 δίχως να είναι σίγουρο, π.Χ), Πρόδικος ο Κείος (η ακμή του παρουσιάζεται γύρω στα 400 π.Χ), Ιππίας ο Ηλείος (ομού με τον Πρόδικο, η ακμή γύρω στα 400 π.Χ), Αντιφών ο Αθηναίος (σύγχρονος της περιόδου του Σωκράτη) και τέλος ο Γοργίας ο Λεοντίνος (483-375 π.Χ) ο οποίος ασχολήθηκε ακόμα πιο συστηματικά με την έννοια της Ψυχής.

Συγγραφέας εργασίας: Γιώργος Μαμώλης, Φ.Π.Ψ. Αθήνας – 9/11/2005

(Απόσπασμα) Ολόκληρο το άρθρο: www.filosofia.gr