Αρχικά, "Ουδέν έστιν, ει και έστιν ακατάληπτον ανθρώπω, ει και καταληπτόν, αλλα τοί γε ανέξοιστον και ανερμήνευτον τω πέλας…". Εδώ ο διανοητής εμφανίζει έναν ακραίο "σχετικισμό και σκεπτικισμό, αμφισβητώντας τα μέχρι τότε δεδομένα. Για αυτόν, το ζήτημα αναζήτησης ύπαρξης του όντος είναι αδιάφορο. Αρνείται το όν (="Οντολογικός" μηδενισμός, όπως αναφέρθηκε) και αποδέχεται το μη-όν, "φανερά επηρεασμένος από τον Ζήνωνα, βυθίζεται σε έναν θρηνώδη σκεπτικισμό".
Ο ανθρώπινος νους, συνεχίζει, δεν δύναται να κατακτήσει την γνώση και το όν. Είναι πλήρως αδύναμος. Η λογική δύναμη, του ανθρώπου δεν έχει καμία άξια, δεν βοήθα σε τίποτε αφού συνεχίζει να "μην ανοίγει τις πόρτες" στην γνώση του όντος. Αυτό ισχύει καθώς, "Ο Γοργίας αρνείται τις προϋποθέσεις της γνώσεως: την ύπαρξη κανόνων, σύμφωνα με τους οποίους επιχειρούμε τις αποδείξεις και εξάγουμε συμπεράσματα" (="Γνωσιολογικός" μηδενισμός). Τέλος, ο Λεοντίνος φιλόσοφος απορρίπτει κάθε μορφή Ηθικής αξίας. Το "δίκαιο", είναι το "φυσικό δίκαιο", το δίκαιο δηλαδή του ισχυρού ο οποίος υπερισχύει … "για πλεονεξία και επικράτηση…" (="Ηθικός" μηδενισμός). Από πλευράς λοιπόν, φιλοσοφικής ψυχολογίας, Ψυχή, πηγή Ζωής, λογικά είναι το μηδέν!
Εκτός αυτών, ο Γοργίας προβαίνει και σε μια συστηματική Ψυχολογία-ερμηνεία Ψυχής-, που για την άποψη του συγγραφέα, μπορεί να χαρακτηρισθεί ως προάγγελος της επιστημονικής ερμηνείας της ανθρώπινης Ψυχής (Ψυχό-λογία) του 20ου αιώνα. Λέγει: …"ψυχής αμαρτήματα, δόξης απατήματα…". Για τον Γοργία, η "δόξα" είναι η βασική αιτία κακοδαιμονίας της Ψυχής. Η "δόξα" είναι αυτή, επιπλέον, που συμβουλεύει τις ενέργειες του κάθε ανθρώπου (…"σύμβουλον τη ψυχή…").
Όσον αφορά την δομή και το περιεχόμενο της Ψυχής, φαίνεται να τα εξηγεί υιοθετώντας την θεωρία του Προσωκρατικού Ηράκλειτου. Η Ψυχή αποτελείται από μια αναλογία φωτιάς και υγρασίας. Η αναλογία αυτή καθορίζει, και την συμπεριφορά του ανθρώπου. Εδώ παρουσιάζεται η σχέση Ψυχής-σώματος(="συμπεριφορά" του ανθρώπου, ολικά) αλλά και η επήρεια της ύλης στην Ψυχή: Οι άνθρωποι οι οποίοι επιθυμούν να είναι υγιείς, να έχουν πνευματικά και σωματικά χαρίσματα, κατά τον Γοργία, πρέπει να διατηρούν την φωτιά, το πυρ, συνεχώς ενεργό προκείμενου η υγρασία, το ύδωρ, να μην υπερισχύσει. Το ύδωρ, μπορεί να συγκρατηθεί με συνεχείς περίπατους και υγιεινό φαγητό (="η" επίδραση της ύλης στο πνεύμα, Ψυχή).
Οι άνθρωποι, οι οποίοι δεν διατηρούν το πυρ, στην Ψυχή τους, αλλά αντιθέτως αφήνουν την υγρασία να υπερισχύσει, υπολειτουργούν. Ονομάζονται, από τον Γοργία …"ηλίθιοι…". Οι άνθρωποι αυτοί χάνουν τις δυνατότητες τους τόσο στο πνεύμα ως και στο σώμα (ύλη). Μια πραγματική δυστυχία ή …"μανίη…" για έναν άνθρωπο είναι, κατά τον φιλόσοφο, μια πλήρως υγρή Ψυχή.
Απόλυτα συστηματοποιημένα (τείνοντας επιστημονικά), μιλάει ο Γοργίας για την πειθώ και την επίδραση στην Ψυχική κατάσταση των ανθρώπων (πλήθος). …"Η ρητορική, ως τέχνη πειθούς, μπορεί να "ψυχαγωγήσει", δηλ. να χειραγωγήσει σε βαθμό υποβολής τα πλήθη και να χρησιμεύσει ως θεραπευτήριο φάρμακο ή ως δηλητήριο για τις μάζες, οι οποίες είναι δυνατό να φθάσουν σε βαθμό παραισθήσεως ή παραληρήματος…".
Ως γνωστής και εφαρμοστής της Σοφιστικής και της ρητορικής της, ο φιλόσοφος εισαγάγει την έννοια της "Ψυχολογίας των μαζών" που δεκάδες αιώνες αργότερα θα μελετηθεί και θα (ξανά) παρατηρηθεί. Η επίδραση της πειθούς στην Ψυχή του πλήθους θεωρεί, εκτός των προηγούμενων, ο Γοργίας, πως …"με τις έντονες αντιδράσεις, συμπόνοια και φόβο, λειτουργεί καθαρτικά…" και …"η εικαστική τέχνη αφυπνίζει ποικίλα αψιθυμικά συναισθήματα, όπως μια όμορφη διανοητική σύλληψη και ενέργεια και επιδρά ηθικοπλαστικά…".
Με τον Γοργία τον Λεοντίνο, κλείνει ο κύκλος των (κατά τα χρονικά λεγόμενο) Προσωκρατικών φιλοσόφων. Από εδώ και έπειτα, έρχεται η κλασσική περίοδος, με έναν από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους που γνώρισε ποτέ η φιλοσοφική ιστορία, με τον διδάσκαλο Σωκράτη, καθώς και με τους μετά από αυτόν, σημαντικότατους φιλοσόφους όπως ο μαθητής του Πλάτων και ο Αριστοτέλης. Στο Περί Ψυχής ερώτημα οι τρεις αυτοί φιλόσοφοι, κυρίως, δίδουν κυριολεκτικά την βάση της μελέτης. Σημαντικό είναι δε, πως εκτός από την φιλοσοφική ψυχολογία τους, διατυπώνουν περισσότερο συστηματικά από όλους τους προηγουμένους, την Εμπειρική Ψυχολογία. Μελετούν τις επιδράσεις της "Ψυχής" στην συμπεριφορά του ανθρώπου, στις αισθήσεις του…σε όλο του το "είναι".
Συγγραφέας εργασίας: Γιώργος Μαμώλης, Φ.Π.Ψ. Αθήνας – 9/11/2005
(Απόσπασμα) Ολόκληρο το άρθρο: www.filosofia.gr
-----------------------------
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου