ΕΝΝΕΑ ΕΤΗ ΦΩΤΟΣ: Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΑΦΑΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΝΑ

Αναπαράσταση του ναού της Αφαίας

Ο ναός της Αφαίας βρίσκεται σε έναν πευκόφυτο λόφο στη βορειοανατολική Αίγινα. Είναι το σημαντικότερο μνημείο στο ιερό της Αφαίας, το οποίο φαίνεται να έχει ιδρυθεί σε χώρο λατρείας από τη Μυκηναϊκή περίοδο. Ο Παυσανίας (2, 30, 3-5) αναφέρει τον μύθο της Αφαίας και την ταυτίζει με την κρητική θεότητα Μπριτόμαρτις-Δίκτυννα, άποψη που συμμερίζονται οι σύγχρονοι μελετητές. Ο ναός, που ανεγέρθηκε περίπου το 500-490 π.Χ., αντικατέστησε έναν παλαιότερο, που βρισκόταν στην ίδια θέση και με τον ίδιο προσανατολισμό.

Ο Ναός της Αφαίας βρίσκεται μέσα σε ένα συγκρότημα ιερού αφιερωμένου στη θεά Αφαία στο νησί της Αίγινας, το οποίο βρίσκεται στον Σαρωνικό. Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του νησιού περίπου 14 χλμ ανατολικά οδικώς από το κεντρικό λιμάνι.

Ο ναός είναι δωρικός, περίπτερος εξάστυλος με δώδεκα κίονες στις πλευρές. Όλοι οι άξονες είναι μονολιθικοί και αυλακωτοί, εκτός από τρεις κίονες στη βόρεια πλευρά, οι οποίοι είναι κατασκευασμένοι από τύμπανα. Ο ναός, που στέκεται σε τρίσκαλο κρήπι, παρουσιάζει τη συνήθη διάταξη πρόναου, σηκού και οπισθοδόμου. Τόσο ο πρόναος όσο και ο οπισθόδομος είναι δίστυλο σε αντίς, ενώ το σηκό χωρίζεται κατά μήκος με δύο σειρές των πέντε κιόνων η καθεμία. Μια ράμπα από προσεκτικά κομμένη πέτρα υψώνεται στην κρηπίδα στην ανατολική πλευρά του ναού. Οι κίονες, οι τοίχοι του σηκού και ο θριγκός είναι από τοπικό πορώδη ασβεστόλιθο, ο οποίος ήταν επιχρισμένος και βαμμένος. Ίχνη μπογιάς είναι ακόμα ορατά στον θριγκό. Η δίκλιση στέγη είχε κεραμίδια οροφής από τερακότα κορινθιακού τύπου και μονή σειρά μαρμάρινων κεραμιδιών με παλαμετοειδή προεξοχές κατά μήκος των άκρων.

Μαρμάρινο ήταν και το κεντρικό ακρωτήριο σε σχήμα παλαμών που πλαισιωνόταν από δύο κοραΐες και οι τέσσερις σφίγγες στις γωνίες της στέγης. Τα αετωτά γλυπτά και τα ακρωτήρια της οροφής ήταν από παριανό μάρμαρο και ζωγραφισμένα. Τα αετώματα απεικόνιζαν δύο μυθικές μάχες πριν από την Τροία παρουσία της Αθηνάς. ήρωες από την Αίγινα συμμετείχαν και στα δύο. Το ανατολικό αέτωμα έδειχνε την πρώιμη εκστρατεία του Ηρακλή εναντίον του Τρώα βασιλιά Λαομέδωνα, στην οποία συμμετείχε ο Τελαμώνας, γιος του Αιακού. Το δυτικό αέτωμα έδειχνε την μετέπειτα εκστρατεία του Αγαμέμνονα κατά του Πριάμου, στην οποία συμμετείχαν τρεις απόγονοι του Αιακού, ο Αίας, ο Τεύκρος και ο Αχιλλέας. Το δυτικό αέτωμα αντικατοπτρίζει την αισθητική του έκτου αιώνα π.Χ., ενώ το ανατολικό αέτωμα, που είναι περισσότερο ζωηρό και λιγότερο στυλιζαρισμένο, χρονολογείται στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ.

Συγγραφέας: Ελένη Παπασταύρου, αρχαιολόγος

(απόσπασμα)