ΣΩΚΡΑΤΗΣ

Θεμελιώδης αρχή της Σωκρατικής Φιλοσοφίας είναι η διαπίστωση της αγνοίας του ανθρώπου. Η διαπίστωση του περίφημου, «ούκ ειδέναι». Ένα γνωρίζω, ότι τίποτα δεν γνωρίζω κήρυττε ο Σωκράτης. Και με βάση την αντίληψη αυτή ήλεγχε όλους εκείνους, σε όσα ισχυρίζονταν ότι γνώριζαν. Ο έλεγχος όμως επιβάλλεται να αναπτύσσεται εντόνως και προς τον ίδιον τον εαυτό μας, ώστε με την αυτοεξέταση να γνωρίσουμε τον εαυτόν μας (γνώθι σαυτόν) και να αγαπήσουμε την σοφία. Σοφοί αποκλείεται να γίνουμε ποτέ, επειδή είμαστε όντα ατελή ή και πεπερασμένα. Σοφός είναι μόνο ο θεός. Ο άνθρωπος το πολύ πολύ να γίνει φιλόσοφος. Ο Σωκράτης ξεκινά με το «ουκ ειδέναι». «Δεν εγνώριζε» και ερχόταν σε επαφή με ανθρώπους που διετείνοντο ότι γνώριζαν. Έτσι φτάνουμε στην περίφημη «σωκρατική ειρωνεία» κατά την οποία ο Σωκράτης κρύπτει εκείνο που αποκαλύπτει, αποκαλύπτων συγχρόνως εκείνο το οποίο κρύπτει. Με την «ειρωνεία» ο φιλόσοφος, ανακάλυπτε και καθιστούσε φανερή την άγνοια. Προβάλλοντας με αυτήν την μέθοδο την άγνοια των συνομιλητών, φαινόταν ότι τηρούσε στάση ειρωνική, ουσιαστικώς όμως η ειρωνεία του όπως ελέχθη, ήταν σύστημα, τακτική αναζητήσεως της αλήθειας, και φυσικά όχι πείραγμα. Η γνώση, όπως την εννοεί ο Σωκράτης, δεν αποτελεί απλώς την κατοχή ενός ορισμού, αλλά την βίωση του περιεχομένου. Δηλαδή γνώση της φιλανθρωπίας δεν σημαίνει νοητική αντίληψη του όρου φιλανθρωπία, αλλά πρακτική εφαρμογή της ουσίας της φιλανθρωπίας. Κατά συνέπεια η γνώσις δεν είναι γεγονός μόνον νοητικό, αλλά συναισθηματικό και βουλητικό εκδηλωμένο στην κοινωνική συμπεριφορά. Ο Σωκράτης αγωνίζονταν για την ηθική βελτίωση του ανθρώπου, που έξαλλου αποτελεί τον προορισμό της ζωής του. Πίστευε ότι κανείς δεν είναι κακός με την θέληση του: «ουδείς εκών κακός» και ότι ο άνθρωπος θα καταστεί αγαθός δια της γνώσεως. Ο Σωκράτης παραδέχεται την αθανασία της ψυχής, εξ ης και ο υπαινιγμός του στο τέλος της απολογίας του στην διάρκεια της δίκης του, της δίκης η οποία στιγμάτισε την δημοκρατική Αθήνα εκείνης της εποχής και μετά από 2500 χρόνια σε άλλο μέρος του πλανήτη, έγινε προσπάθεια δικαίωσης του μεγάλου φιλοσόφου. http://enneaetifotos.blogspot.com/2010/03/blog-post_18.html Η άδικη καταδίκη του Σωκράτη ήταν ένα ακόμη πλήγμα κατά των Αρίστων ίσως το μεγαλύτερο αλλά και κατά της ίδιας της Φιλοσοφίας. Τελειώνοντας λοιπόν την απολογία του είπε: «Έφτασε η ώρα να απελθώμεν εγώ μεν δια να αποθάνω, σεις δε δια να ζήσετε, ποιοί όμως από μας μεταβαίνουν σε καλύτερο μέρος είναι άδηλον εις όλους, εκτός μόνον του θεού». Ο Πλάτων στο «Φαίδων» περιγράφει τις τελευταίες στιγμές του Σωκράτη. «…ο δε Απολλόδωρος και αδιακόπως από πριν ήταν δακρυσμένος και τότε (μόλις ο Σωκράτης έπιε το κώνιον),αφού έβγαλε μεγάλον βρυχηθμόν, με τους θρήνους και τις εκδηλώσεις της αγανακτήσεως του, τσάκισε την καρδιά όλων των παρευρισκομένων, εκτός του Σωκράτους. Αυτός είπε: «Τι πράγματα είναι αυτά που κάνετε παράξενοι μου άνθρωποι; Εγώ φυσικά για αυτόν ακριβώς τον λόγον έδιωξα τας γυναίκας δια να μην γίνονται παρόμοιαι παραφωνίαι»!!! Τα τελευταία λόγια του Σωκράτη ήταν τα εξής: «Ώ Κρίτων, οφείλωμεν έναν πετεινόν στον Ασκληπιόν. Να τηρήσετε την υπόσχεση και να μην την παραμελήσετε». Αυτά θα γίνουν , είπε ο Κρίτων. Κοίταξε όμως μήπως θέλεις να πεις και τίποτε άλλο; Στο ερώτημα αυτό δεν έδωσε απάντηση. «Ώ Κρίτων, τω Ασκληπιώ οφείλομεν αλεκτρύονα άλλ’ απόδοτε και μη αμελήσετε. Αλλά ταύτα έφη έσται ο Κρίτων, αλλ΄ όρα ει τι άλλο λέγεις. Ταύτα ερομένου αυτού, ουδέν έτι απεκρίνατο…»

Πηγή: «Έλληνες φιλόσοφοι» Κ. Πλεύρη, Εκδόσεις Νέα Θέσις.