Ο Νεοπλατωνικός Πρόκλος, στα σχόλιά του στον «Κρατύλο» του Πλάτωνα, μας
αποκαλύπτει ότι, ένας Άνθρωπος, μπορεί να βρίσκεται σε ΔΥΟ ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ
ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ: ΝΑ ΓΙΓΝΩΣΚΕΙ ή ΝΑ ΜΗ ΓΙΓΝΩΣΚΕΙ.
Με άλλα
λόγια ένας Άνθρωπος μπορεί να ΓΝΩΡΙΖΕΙ την πραγματική αλήθεια ή μπορεί να ΜΗΝ
την ΓΝΩΡΙΖΕΙ. Μπορεί δηλαδή, να
καταλαβαίνει ή όχι αυτά που συμβαίνουν γύρω του, να έχει ή να μην έχει την
συναίσθηση της πραγματικότητας, ή ακόμη και την συναίσθηση αυτού του ίδιου του
τού Εαυτού.
Αυτό
που μας διδάσκει ο Πρόκλος είναι ότι υπάρχει αφ’ ενός μεν η κατάσταση της ΑΠΛΗΣ
ΑΓΝΟΙΑΣ, στην οποία βρισκόμαστε όταν δεν γνωρίζουμε κάτι, υπάρχει όμως αφετέρου
και μία δεύτερη, δυστυχώς πολύ σοβαρότερη κατάσταση – την οποία σπανίως
αντιλαμβανόμαστε – και η οποία ονομάζεται ΔΙΠΛΗ ΑΓΝΟΙΑ.
Αυτή η
Διπλή Άγνοια θεωρείται ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ, διότι σ’ αυτήν βρισκόμαστε όταν,
ενώ δεν γνωρίζουμε κάτι, δεν μπορούμε ή δεν θέλουμε να παραδεχτούμε ότι δεν το
γνωρίζουμε! Η Διπλή Άγνοια περιγράφει την πολύ άσχημη ψυχική κατάσταση την
οποία βιώνουμε ενώ είμαστε πλήρως πεπεισμένοι ότι αυτό το οποίο εμείς κάνουμε
είναι το σωστό, ενώ στην πραγματικότητα οι απόψεις μας είναι εντελώς
λανθασμένες! ΑΥΤΟ ΟΜΩΣ ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΕ ΘΕΣΗ ΝΑ ΤΟ ΚΑΤΑΛΑΒΟΥΜΕ!
Ο λόγος
για τον οποίο η κατάσταση αυτή θεωρείται επικίνδυνη, είναι διότι, όχι μόνο δεν
προσπαθούμε να διορθώσουμε τον εαυτό μας, όπως θα έπρεπε να κάνουμε σύμφωνα με
την λογική, αλλά αντιθέτως δίνουμε συμβουλές στους άλλους (οι οποίες είναι
φυσικά λανθασμένες) και προοδευτικά γινόμαστε Δοκησίσοφοι.
Πιστεύουμε
δηλαδή ότι εμείς γνωρίζουμε τα πάντα και είμαστε Σοφοί. Στην πραγματικότητα
όμως δεν έχουμε κατανοήσει παρά ελάχιστα πράγματα, όσον αφορά την αληθινή μας
φύση– άσχετα με τους τίτλους των σπουδών μας – και είμαστε απολύτως
παραπλανημένοι.
ΜΕ
ΠΟΙΟΝ ΘΑΥΜΑΣΤΟ ΤΡΟΠΟ Η ΕΙΛΙΚΡΙΝΗΣ ΠΑΡΑΔΟΧΗ ΤΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΕ ΑΦΕΤΗΡΙΑ
ΤΗΣ ΑΛΗΘΙΝΗΣ ΓΝΩΣΗΣ;
Η πιο
ικανοποιητική απάντηση σε αυτό το καίριο ερώτημα μπορεί να δοθεί μόνο
βιωματικά, έμπρακτα. Όταν βιώσει κανείς αυτό το κρίσιμο σημείο, χωρίς φόβο και
χωρίς προσδοκίες, φαίνεται πως κάτι πολύ σημαντικό αρχίζει να συμβαίνει μέσα
του και γύρω του: Αρχίζει να μετασχηματίζεται σε μικροκοσμική μονάδα ύπαρξης.
Κι αυτό επιδιώκει η πάντα επίκαιρη Σωκρατική Διδασκαλία, που θεμελιώθηκε σε
αυτήν εδώ τη χώρα πριν από 2500 χρόνια από τον μεγάλο Διδάσκαλο των Ελλήνων
αλλά και όλης της Ανθρωπότητας, τον Σωκράτη...
Το πρόβλημα είναι η κατεστημένη
άγνοια η οποία, κατά τον Πλάτωνα, παίρνει τις ακόλουθες μορφές: απλή, διπλή,
μεγίστη και σοφιστική.
Απλή είναι η άγνοια όταν κανείς αγνοεί τί είναι ένα
πράγμα, όμως ταυτόχρονα έχει αντίληψη ότι το αγνοεί.
Διπλή είναι η άγνοια όταν
κανείς αγνοεί κάτι και ταυτόχρονα δεν έχει αντίληψη ότι το αγνοεί.
Μεγίστη
είναι εκείνη η κατάσταση άγνοιας όταν κάποιος αγνοεί ένα πράγμα, έχει αντίληψη
ότι το αγνοεί, αλλά επιμένει στις απόψεις και γνώμες του, χωρίς να θέλει να
ξεφύγει από την άγνοιά του.
Σοφιστική, τέλος, είναι η άγνοια εκείνη όπου κανείς
αγνοεί κάτι, αλλά προσπαθεί με διάφορες εικασίες, ανεξέταστες γνώμες και
αυθαίρετα συμπεράσματα να καλύψει την άγνοιά του. Η διάκριση αυτή αντιστοιχεί
σε ανθρώπινους τύπους, που αναπτύσσουν ανάλογα γνωρίσματα μέσα στην
κοινωνία.
Η τρίτη και η τέταρτη μορφή
άγνοιας, είναι σήμερα περισσότερο εξαπλωμένες από ποτέ, παρά την εντύπωση για
το αντίθετο.
Η δεύτερη μορφή άγνοιας οφείλεται σε εγκαθιδρυμένες αρνητικές
συνθήκες ύπαρξης των ανθρώπινων κοινωνιών: αφορά άτομα στα οποία οι δυνατότητες για γνώση υπάρχουν, πλην όμως δεν αξιοποιούνται.
Η
πρώτη μορφή είναι η “ευλογημένη”, θα λέγαμε, άγνοια· αφετηριακό σημείο της
σωκρατικής έρευνας για την αληθινή γνώση... Είναι η στιγμή όπου η Προσωπικότητα
αντιλαμβάνεται την κατάστασή της και αναφωνεί “Ένα μόνο πράγμα γνωρίζω στα
σίγουρα, ότι δηλαδή τίποτα δεν γνωρίζω”. Ανοίγεται, έτσι, προς το Όλον, με μια
δεκτικότητα ικανή να αφομοιώσει τις ποιότητες του Ανώτερου Εαυτού, και
πραγματώνεται μες από την Υπ-Ακοή της στο Ανώτερο...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου