Ο ΑΡΕΙΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΙΣΤΕΥΩ ΤΟΥ

Του Γιάννη Θεοδωρόπουλου

Η πρώτη Οικουμενική Σύνοδος συνήλθε το 325μ.χ. κατόπιν απαίτησης του Κωνσταντίνου, και καθιέρωσε την αρχήν του «ομοουσίου του Πατρός και του Υιού», αναθεμάτισε τον Άρειον και τους πεισματώδεις ομόφρονες αυτού, και εν συνεχεία τους εξόρισε στη Γαλατία της Μικράς Ασίας.

Ο Αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος για να υποστηρίξει τα υπό της συνόδου κυρωθέντα εξέδωσε διάταγμα κατά των αντιδοξούντων και εις το οποίο ρητώς ονόμαζε τον Άρειο μαθητή του Πορφυρίου, ενός των οπαδών της Νεοπλατωνικής φιλοσοφίας.

Το αν ο Πατήρ και ο Υιός είναι ή –κατά τον Άρειο--δεν είναι ομοούσιοι, ούτε θετικά αλλά και ούτε αρνητικά θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα ιστορικά γεγονότα που ακολούθησαν μέχρι την πτώση της Αυτοκρατορίας. Αυτό όμως που θα επηρέαζε θετικά τα ιστορικά γεγονότα ήταν φιλοσοφικές θέσεις του Άρειου, κάτι που εντέχνως αποσιωπάται.

Ο Άρειος γεννήθηκε στη Λιβύη και μαθήτευσε στην περίφημη φιλοσοφική σχολή του Λουκιανού, στην Αντιόχεια, και είχε δάσκαλο του τον Πορφύριο. Είχε συμμαθητές του τον Νικομήδειας Ευσέβιο, τον Χαλκηδόνος Μάρη, τον Νικαίας Θεογένη, τον Αντιοχείας Λεόντειο, τον Ταρσού Αντώνιο, τον Εφέσου Μηνόφαντο, που είναι γνωστοί με το όνομα «Συλλουκιανιστές». Επίσης μαθήτευσε και στην σχολή της Αλεξανδρείας, όπου και χειροτονήθηκε πρεσβύτερος από τον επίσκοπο της Πέτρο.

Πέρα από την καθαρά θρησκευτική πλευρά της διδασκαλίας του. Ο Άρειος προσπάθησε να εισαγάγει στο Χριστιανισμό στοιχεία της φιλοσοφίας του Πλωτίνου, του Φίλωνα, του Ωριγένη και των Γνωστικών. Αν εξετάσουμε τον τρόπο διδασκαλίας του Πλωτίνου στη σχολή του στη Ρώμη, θα δούμε ότι αυτή έγκειτο κατά κανόνα στην ανάγνωση κειμένων κυρίως του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, και των επ’ αυτών σχολείων προγενεστέρων ερμηνευτών και στην συνέχεια σε έκθεση των δικών του απόψεων. Ακολουθούσε συζήτηση και σχόλια από τους μαθητές του, όπου ο χρόνος και οι ευκαιρίες που τους έδινε ήταν απεριόριστες. Εδώ διακρίνουμε το μεγαλείο της ελεύθερης σκέψης, που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το θρησκευτικό δογματισμό.

Αν λοιπόν επικρατούσαν οι θέσεις του Αρείου πιθανών πιστεύω ότι θα είχαμε αποφύγει τον αναχρονιστικό μεσαίωνα και θα διαμορφώνονταν οι προϋποθέσεις για την δημιουργία ενός πραγματικού Ελληνοχριστιανικού πολιτισμού. Αλλά επειδή ο Χριστιανισμός και ο τρόπος που τον επέβαλαν οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες και το χριστιανικό ιερατείο, ήταν μία πρωτόγνωρη επανάσταση στα μέχρι τότε δεδομένα, και είχε ως συνέπεια, όπως συμβαίνει με όλες τις επαναστάσεις, να επικρατήσουν οι σκληροπυρηνικοί, και οι οποίοι είναι οι κύριοι υπεύθυνοι του μεσαιωνικού σκοταδισμού, όπως ο στερούμενος φιλοσοφικής μόρφωσης ημιμαθής Αθανάσιος, συντάκτης αργότερα του βιβλίου «Κατά των Ελλήνων».

Οι πρωτοχριστιανοί προκειμένου να επιβάλλουν την θρησκεία τους, έθεσαν αρχικά ως στόχο την θρησκεία των προγόνων μας, αλλά επειδή οι προγονοί μας το θεωρούσαν αδιανόητο να απαρνηθούν την θρησκεία των πατεράδων των και να ασπαστούν μια ανατολίτικη θρησκεία ενός κατώτερου λαού, των Εβραίων γιατί έτσι πίστευαν.(πας μη Έλλην είναι βάρβαρος). Οι πρωτοχριστιανοί βλέποντας την σθεναρή αντίσταση των Ελλήνων και μη δυνάμενοι να επιτύχουν τον αρχικό τους στόχο, εξετράπησαν αυτού και έθεσαν υπό διωγμό κάθε τι που είχε δημιουργήσει η Ελληνική διανόηση. Αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι και το 520μ.χ. επί Ιουστινιανού εκδίδονται ακόμη Κώδικες κατά των Ελλήνων, που επέβαλλαν την ποινή του θανάτου εις τους μη αποδεχόμενους τον χριστιανισμό, ακόμη και ότι οι τελευταίοι υποκύψαντες ήταν οι Μανιάτες το 990μ.χ. μπορεί να φανταστή κάποιος με τι πείσμα αντιδρούσαν οι προγονοί μας, αψηφώντας ακόμη και την θανατική ποινή, ε αυτό το πείσμα το πλήρωσαν με πολύ αίμα. Για να έλθεις κ. Αναγνώστη στη θέση τους, σκέψου αν σήμερα σου επέβαλλαν να απαρνηθείς τη θρησκεία που πιστεύεις, και να ασπαστείς την θρησκεία ενός κατώτερου λαού π.χ. των Βουσμάνων της Αφρικής τι θα έκανες; ....... (χωρίς να θέλω να υποτιμήσω τους Βουσμάνους, εννοώ κατώτεροι σε μόρφωση).

Ο Γρηγόριος που και αυτός είχε μαθητεύσει στις φιλοσοφικές σχολές των Αθηνών δυστυχώς διαχώρισε τη θέση του λέγοντας ότι άλλο είναι το « φιλοσοφείν» και άλλο το «Θεολογείν».

Ο Αρειανισμός στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία έγινε και έκφραση ενός καθαρά κοινωνικού κινήματος των εμπόρων του μεταξιού και των μπαχαρικών που διακινούσαν από την Άπω Ανατολή, η Αλεξάνδρεια, η Αντιόχεια, και άλλες πόλεις στην πάλη τους κατά του μονοπωλίου που είχε επιβάλει για λογαριασμό της η κεντρική εξουσία της Κων/πολης, η οποία εκτός των άλλων προωθούσε με κάθε τρόπο την Ορθοδοξία ως στοιχείο ενότητας των ετεροκλήτων λαών της Αυτοκρατορίας. Δέχθηκαν λοιπόν τον Αρειανισμό σαν πνευματικό στήριγμα. Το πνίξιμο του Αρειανισμού και εν συνεχεία του Μονοφυσιτισμού έφερε την κατάρρευση του Χριστιανισμού στην Ανατολική Μεσόγειο και την επικράτηση του Ισλαμισμού, ο οποίος ξανάδωσε στις πόλεις αυτές την εμπορική τους ανεξαρτησία.

Οι διoχθέντες, Αριανιστές, Μονοφυσήτες, και Ελληνιστές, από τους Βυζαντινούς, έτυχαν της εύνοιας των Αράβων, και ειδικά αργότερα των Χαλίφηδων της δυναστείας των Αβασσιδών, που έγιναν προστάτες των γραμμάτων και των τεχνών. Τότε και για 3 Αιώνες 8ος, 9ος, και 10ος Έλληνες και Άραβες φιλόσοφοι μελέτησαν και δίδαξαν τα Ελληνικά γράμματα στο Χαλιφάτο. Βάζοντας της βάσεις για την ανάπτυξη του πολιτισμού της Βαγδάτης. Της Βαγδάτης των Χιλίων και μίας Νυκτών. Ένα πλήθος Ελληνικών συγγραμμάτων μεταφράστηκαν στην Αραβική, και διασώθηκαν από το αναχρονιστικό Βυζάντιο. Μετά τον 11ο Αιώνα άρχισε η αντεπίθεση των Ιμάμηδων και ο Αραβικός κόσμος παραδόθηκε στο Μουσουλμανικό σκοταδισμό.

Ιωάννης Θεοδωρόπουλος