Βλέποντας
λοιπόν κανείς τους χριστιανούς να προσδίδουν στο θεό αισθήματα οργισμένου
ανθρώπου, δεν μπορεί παρά να γελάει: Εδώ ένας άνθρωπος που κάποτε οργίστηκε με
τους Ιουδαίους, τους εξολόθρευσε όλους, τους ισοπέδωσε· ενώ πριν απ' αυτόν,
ολόκληρος θεός, ο μέγιστος θεός όπως λένε, που 'χε γίνει πυρ και μανία μαζί
τους και εξαπέλυε απειλές, το μόνο που 'κανε τελικά ήταν να στείλει κάτω τον
υιό του, που 'παθε τα όσα έπαθε...
Επειδή
όμως δεν μιλάμε τώρα μόνο για τους Ιουδαίους αλλά για την φύση γενικά, ας ξεκαθαρίσω
τι εννοώ με τα παραπάνω. Ισχυρίζονται ότι τα πάντα δημιουργήθηκαν από τον θεό
για χάρη του ανθρώπου, ενώ εμείς υποστηρίζουμε ότι δεν έγιναν και δεν γίνονται,
ούτε για χάρη των ανθρώπων ούτε για χάρη των ζώων. Και ούτε είναι έργα θεού οι
βροντές κι οι αστραπές κι οι βροχές, Ακόμα κι αν δεχόταν κανείς ότι αυτά τα
φαινόμενα είναι έργο του θεού, γιατί θα 'πρεπε να βρέχει για χάρη του ανθρώπου
(για να μπορεί δηλαδή ο άνθρωπος να έχει τροφή), κι όχι για χάρη των δέντρων ή
των αγκαθιών ή των χόρτων; Κι αν πεις ότι κι αυτά μόνο για χάρη του ανθρώπου
φυτρώνουν, τότε γιατί όχι μόνο για χάρη των άγριων ζώων; Στο κάτω κάτω εμείς,
με τόσους κόπους και επίμονη δουλειά, μόλις που καταφέρνουμε να τρεφόμαστε, ενώ
αυτά ούτε να οργώνουν χρειάζεται ούτε να σπέρνουν.
Και σ'
όποιον θα μου θύμιζε τη φράση του Ευριπίδη, "κι ο ήλιος κι η νύχτα τους
θνητούς υπηρετούν", θα ρωτούσα, γιατί ντε και καλά εμάς κι όχι τα
μυρμήγκια και τις μύγες; Αφού και γι' αυτά, η νύχτα είναι για ν' αναπαύονται κι
η μέρα για να βλέπουν και να κάνουν. Και σ' όποιον πει ότι είμαστε άρχοντες των
ζώων, μιας και τα κυνηγούμε και μετά τα καταβροχθίζουμε, θα ρωτήσω: Τι
αποκλείει, εμείς να έχουμε γίνει για χάρη αυτών, αφού κι εκείνα μας κυνηγάνε
και μας τρώνε; Και μάλιστα, εμείς για να τα πιάνουμε χρειαζόμαστε όπλα και
δίχτυα και σκυλιά, χώρια που πρέπει να μαζευόμαστε πολλοί. Ενώ εκείνα τα
προίκισε η φύση με δικά τους όπλα, κι έτσι ως προς αυτό είμαστε εμείς
υποδεέστεροι.
Θα μου πείτε, ο θεός μάς έδωσε μυαλό, ώστε να
μπορούμε να πιάνουμε και να κακομεταχειριζόμαστε τα άγρια θηρία· εδώ θα
απαντήσω ότι επί τόσα χρόνια, προτού εμφανιστούν οι πόλεις κι οι τέχνες κι οι
επικοινωνίες και τα όπλα και τα δίχτυα, οι άνθρωποι αρπάζονταν και
καταβροχθίζονταν από τ' άγρια θηρία· σπανιώτατα συνέβαινε το αντίστροφο. Άρα εδώ
θα λέγαμε πως ο θεός τούς ανθρώπους τούς είχε μάλλον υποταγμένους στα άγρια
ζώα.
Μα, θα
μου πείτε, οι άνθρωποι είναι ανώτεροι από τα ζώα, διότι ζούνε σε πόλεις και
έχουν κράτη και αξιώματα και εξουσίες. Ε, λοιπόν, σιγά το πράμα. Και τα
μυρμήγκια κι οι μέλισσες το ίδιο. Οι μέλισσες -τουλάχιστον αυτές- έχουν αρχηγό,
διαβαθμίσεις, περίθαλψη, κάνουν πολέμους, εξοντώνουν τους ηττημένους, χτίζουν
πόλεις, ακόμα και προάστια, αλλάζουν βάρδιες στη δουλειά, τιμωρούν τους
τεμπέληδες -τους κηφήνες τουλάχιστον, που τους απελαύνουν. Τα μυρμήγκια από
τους αποθηκευμένους σπόρους κόβουν τα φύτρα για να μη βλαστήσουν, έτσι ώστε να
τους μείνουν για ένα χρόνο. Επίσης, τα νεκρά μυρμήγκια τα αποθέτουν σε έναν
τόπο που έχουν ξεχωρίσει ειδικά για αυτόν τον σκοπό· κι ο τόπος αυτός είναι για
αυτά κάτι ανάλογο με τα δικά μας πάτρια μνήματα. Επίσης όταν συναντιούνται,
έχουν τρόπο να συνεννοούνται μεταξύ τους και να μη χάνουν το δρόμο τους·
χρησιμοποιούν φυσικά δική τους γλώσσα, έχουν δική τους κοινή λογική και νοήματα
και συλλογικούς σκοπούς και σημαινόμενα.
Για
πείτε μου τώρα, αν κάποιος από ψηλά από τον ουρανό ρίχνει μια ματιά στη γη,
ποιες μεγάλες διαφορές νομίζετε ότι θα βρει ανάμεσα στα δρώμενα τα δικά μας και
των μελισσών και των μυρμηγκιών; Ίσως
μοναχά το ότι οι άνθρωποι καταγίνονται με τη μαγεία και τη βασκανία· μόνο που
σ' αυτά μας έχουν αφήσει πίσω τα φίδια κι οι αετοί: Από αντίδοτα τουλάχιστον κι
από τρόπους να προλαβαίνουν και να απομακρύνουν το κακό, γνωρίζουν ουκ ολίγα
-μέχρι και πέτρες χρησιμοποιούν για να σώζουν τα μικρά τους· και ξέρουν μυστικά
που αν τύχει ποτέ να τα μάθει άνθρωπος, θα νομίζει πως κατέχει θαυμαστές
γνώσεις. Θα μου απαντήσουν, ότι ο άνθρωπος έχει συλλάβει την έννοια του θείου,
κι αυτό τον κάνει ανώτερο από τα άλλα ζώα. Ας ξέρουν λοιπόν όσοι το ισχυρίζονται
αυτό, ότι αυτή την ιδιότητα πολλά άλλα ζώα θα την διεκδικήσουν, και μ' όλο τους
το δίκιο. Γιατί, τι πιο θεϊκό από το να προβλέπει κανείς τα μελλούμενα και να
τα φανερώνει; Αυτά λοιπόν οι άνθρωποι είναι υποχρεωμένοι να τα μαθαίνουν από τα
άλλα ζώα και κυρίως από τα πουλιά. Κι όσοι καταλαβαίνουν τα σημάδια τους,
υποτίθεται πως έχουν προφητικές ικανότητες. Επομένως, τα πουλιά και όσα άλλα
ζώα είναι προικισμένα από το θεό με προφητικές ιδιότητες και μας γνωστοποιούν
με σημάδια τα μελλούμενα, φαίνεται πως από τη φύση τους είναι πιο κοντά στον
θεό, πιο σοφά και πιο αγαπητά σ" αυτόν. Υπάρχουν μάλιστα άνθρωποι
μυαλωμένοι που ισχυρίζονται ότι τα πουλιά έχουν δικό τους τρόπο επικοινωνίας
φανερά ανώτερο από τους δικούς μας, και ότι αυτοί είναι σε θέση να καταλαβαίνουν
τα λεγόμενα τους και να το αποδεικνύουν έμπρακτα· προλέγουν φερ' ειπείν ότι
σύμφωνα με τα λεγόμενα τους τα πουλιά θα αναχωρήσουν προς ένα ορισμένο σημείο
και εκεί θα κάνουν κάτι συγκεκριμένο και τα όσα προλέγουν επαληθεύονται.
Επίσης
για τους ελέφαντες λένε πως τηρούν τους όρκους τους κι είναι πιο πιστοί από
οποιοδήποτε άλλο ζώο, έχοντας επίγνωση της ύπαρξης του θεού. Οι δε πελαργοί
είναι πιο ευσεβείς από τους ανθρώπους· ανταποδίδουν την αγάπη και τη φροντίδα
των γονιών τους και τους πηγαίνουν τροφές. Ένα πουλί της Αραβίας, ο φοίνικας,
κουβαλά στην Αίγυπτο τον νεκρό πατέρα του τυλιγμένο σε σμύρνα (βαλσαμόδεντρο)
και τον αποθέτει στο τέμενος του ήλιου.
Βλέπουμε
λοιπόν ότι δεν δημιουργήθηκαν τα πάντα για χάρη του ανθρώπου, όπως δεν
δημιουργήθηκαν για χάρη του λιονταριού ή του αετού ή τού δελφινιού: Ο κόσμος
δημιουργήθηκε από τον θεό κατά τρόπο ώστε όλα τα μέρη του να συμβάλλουν στην
ολοκλήρωση και την τελειότητα του. Τα πάντα έχουν υπολογιστεί ώστε να
εξυπηρετούν, όχι το ένα το άλλο, αλλά το όλον και ο θεός για αυτό ενδιαφέρεται,
κι έτσι το όλον δεν το εγκαταλείπει η πρόνοια και δεν εξελίσσεται προς το
χειρότερο, ούτε ο θεός αποφασίζει ύστερα από κάποια χρονική περίοδο απραξίας να
το στρέψει προς στον εαυτό του, ούτε και εξοργίζεται με τους ανθρώπους, όπως δεν
εξοργίζεται με τους πιθήκους ή τα ποντίκια. Ούτε απειλές εκτοξεύει εναντίον τους· γιατί το κάθε τι στον κόσμο κατέχει τη
θέση που του αναλογεί.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου