ΚΟΖΑΝΗ: ΑΣΥΛΗΤΟΙ ΤΑΦΟΙ ΣΕ ΜΥΚΗΝΑΪΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ 50 ΣΤΡΕΜΜΑΤΩΝ

Ένα εντυπωσιακό σε μέγεθος και αριθμό ευρημάτων μυκηναϊκό νεκροταφείο, με 31 ασύλητους τάφους, με πλήθος κοσμημάτων και αρκετούς τύπους αγγείων, ανάμεσά τους και δώδεκα περίτεχνες κύλικες, έφεραν στο φως αρχαιολόγοι στη θέση Λογκάς, στην Ελάτη Κοζάνης, σε μικρή απόσταση από την Αιανή και το φράγμα Ιλαρίωνα της ΔΕΗ.
«Επιβεβαιώνεται πλέον η μυκηναϊκή παρουσία στην Άνω Μακεδονία, με διαφορετικές μορφές εγκατάστασης, και εμπλουτίζεται συνεχώς η γνώση μας», λέει στο Έθνος η αρχαιολόγος Γεωργία Καραμήτρου-Μεντεσίδη.
Ο αρχαιολογικός χώρος στη θέση Λογκάς εκτείνεται σε 455 στρ., από τα οποία έχουν ανασκαφεί μόλις τα 12,5. Το νεκροταφείο βρίσκεται κατά μήκος της ροής του ποταμού Αλιάκμονα και καλύπτει 47 στρ., από τα οποία η ανασκαφή κάλυψε τα 5.

Οι 31 ταφές χρονολογούνται στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού (-1600 έως -1100), ενώ έχουν επίσης εντοπιστεί και άλλες της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού (-3000, -2000), αλλά και της Μέσης Εποχής του Χαλκού (-2000, -1600).
Σύμφωνα με την κ. Καραμήτρου-Μεντεσίδη, οι ταφές είναι κιβωτιόσχημες από λίθινες πλάκες, ασύλητες, και περιείχαν κοσμήματα –όπως χάλκινα δαχτυλίδια και χάντρες από κεχριμπάρι– αλλά και πήλινα αγγεία. Στα 47 πήλινα αγγεία πιο προσφιλή είναι το κύπελλο, η πρόχους, ο αμφορέας αλλά και η μυκηναϊκή υψίποδη κύλικα, σχήμα συχνό πλέον στην περιοχή, αφού έχει εντοπιστεί και σε άλλες παραποτάμιες θέσεις. Επτά ταφές περιείχαν σε σύνολο δώδεκα κύλικες, μάλιστα τρεις έφεραν μόνο μυκηναϊκές κύλικες και δύο έφεραν και άλλο ένα μυκηναϊκό αγγείο.

Οι κύλικες δεν είναι άγνωστος τύπος αγγείων για την περιοχή της δυτικής Μακεδονίας. Στους νομούς Κοζάνης και Γρεβενών έχουν εντοπιστεί στο παρελθόν άλλες οκτώ κύλικες (ακέραιες και κομμάτια) της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, ενώ στη νεκρόπολη Κοζάνης είχαν βρεθεί όστρακα δύο πρωιμότερων περιόδων και στην Αιανή άλλες τρεις.
«Από τα παραπάνω συνάγεται ότι κύλικες –αγγείο αποκλειστικά του μυκηναϊκού ρεπερτορίου– έχουν εντοπιστεί σε αρκετές θέσεις. Οι κύλικες της Ελάτης, όλες υψίποδες με εξαίρεση μία, είναι τροχήλατες και χειροποίητες και ανήκουν στον τύπο με κωνικό σώμα. Ωστόσο, υπάρχει ποικιλία στο μέγεθος, στη διακόσμηση, ακόμη και κάποιες παραλλαγές στο σχήμα», αναφέρει η κ. Καραμήτρου-Μεντεσίδη, και συμπληρώνει: «Ως προς το σώμα μοιάζουν με δείγματα της Ηπείρου, ενώ το χαρακτηριστικό των πλαστικών δακτυλίων στο πόδι είναι γνωστό από τη δυτική Ελλάδα και συγκεκριμένα από δείγματα της Κεφαλληνίας και της Ιθάκης, του Εξαλόφου και Φήκης Τρικάλων, τις οποίες οι μελετητές αποδίδουν σε διείσδυση μυκηναϊκού πολιτισμού από την Ήπειρο και επικοινωνία τόσο με την Ήπειρο όσο και τα Ιόνια νησιά».

Οι κύλικες της Ελάτης φέρουν πλούσια διακόσμηση με ποικιλία μοτίβων, όπως τρέχουσα σπείρα, ομόκεντροι κύκλοι, ιχθυάκανθα, ακόμη και οριζόντιες τεθλασμένες.
«Η εξέταση με σύγκριση δειγμάτων κυλίκων από γειτονικές περιοχές –ιδιαίτερα από τη Θεσσαλία, την Ήπειρο και τα Ιόνια Νησιά– καταδεικνύει ομοιότητες και διαφορές. Θεωρούμε δεδομένες τις επιρροές, αλλά δεν μπορούμε να αποκλείουμε και την ανάπτυξη μιας τοπικής παραγωγής», σημειώνει η αρχαιολόγος.
Οι κύλικες και τα υπόλοιπα μυκηναϊκά αγγεία παράγονται σε μικρά τοπικά εργαστήρια, είναι χρήσιμα για κάθε νοικοκυριό, και ως αγαπημένα ποτήρια θεωρείται αναγκαίο να συνοδεύσουν τον κάτοχο στην άλλη ζωή, ακόμη και αν λείπει κάποια λαβή ή και το πόδι. Σχετικά με τη χρήση των κυλίκων εν ζωή, είναι προφανές ότι εντάσσονται στα επιτραπέζια αγγεία πόσης κρασιού ή νερού, ακόμη και γάλατος, τα οποία μαζί με άλλα σχήματα προτιμώνται και διαδίδονται στη βόρεια Ελλάδα κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού.

Μαρία Ριτζαλέου

http://www.pontos-news.gr