ΟΙ «ΜΑΓΕΜΕΝΕΣ», ‘Η ΤΑ ΕΙΔΩΛΑ, ΟΙ ΚΑΡΥΑΤΙΔΕΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Η λεγομένη Στοά των ειδώλων αποτελούσε μέρος της Ρωμαϊκής Αγοράς της Θεσσαλονίκης που ήταν κτισμένη στον ίδιο χώρο της παλαιότερης Ελληνιστικής Αγοράς. Υπολογίζεται ότι το τμήμα αυτό βρίσκονταν ανάμεσα στο κατοπινό bei hamami (λουτρά Παράδεισος) και τον Χριστιανικό ναό του Αγίου Νικολάου. (Εγνατία-Αριστοτέλους, πρώην αφετηρία αστικών λεωφορείων)Κτίστηκε κατά το τέλος του 2ου μΧ. αιώνα, δηλαδή κατά την εποχή των Αντωνίνων Ρωμαίων Αυτοκρατόρων. Το όνομα με το οποίο έμεινε γνωστή, το πήρε πολύ αργότερα λόγω των αναγλύφων "ειδώλων" (έτσι δυστυχώς χαρακτηρίζονταν στους αιώνες του φανατισμού και της μισαλλοδοξίας τα αγάλματα που απαγορεύθηκε πλέον να αγάλλουν και να τιμούν) που υπήρχαν στις δύο πλευρές των πεσσών του άνω τμήματος της Στοάς. Η Στοά αυτή ήταν ανοιχτού τύπου και όριζε την κεντρική είσοδο της Αγοράς, η οποία ήταν διαμορφωμένη σε δύο κλιμακωτά -ανάλογα με την κλίση του εδάφους- επίπεδα. Η Στοά στο κάτω τμήμα της ήταν Κορινθιακού ρυθμού κιονοστοιχία και στο επάνω πεσσοστοιχία με οκτώ ανάγλυφες μορφές, μεγάλης αισθητικής ομορφιάς. Τα ανάγλυφα αυτά παρίσταναν στην εσωτερική πλευρά, τον Θεό Διόνυσο με πάνθηρα, μία Μαινάδα σαλπίζουσα, την κόρη του Μίνωα Αριάδνη και την Λήδα με τον μεταμορφωμένο σε κύκνο Δία. Στην άλλη, την εξωτερική πλευρά, την πτερόεσσα Νίκη, την αγαπημένη του Διονύσου, Νύμφη Αύρα, έναν από τους δύο Διοσκούρους, σημαντικό πρόσωπο των Καβειρίων Μυστηρίων και τον Γανυμήδη. Η λαϊκή παράδοση επηρεασμένη από την ζωντάνια των αναγλύφων που έμοιαζαν με μαρμαρωμένες ανθρώπινες μορφές, τις ονόμασε "Γητεμένες" και "Μαγεμένες". Έπλασε ακόμη και έναν σχετικό μύθο για τον έρωτα του Μεγαλέξανδρου με την βασίλισσα της Θράκης και την μεταμόρφωσή της σε μια από τις ανάγλυφες μορφές. Η Στοά σώζονταν σε καλή κατάσταση μέχρι τον 19ο αιώνα κι ένα μέρος της, στην αυλή εβραϊκής κατοικίας, έχει ωραιότατα αποτυπωθεί σε χαρακτικά της εποχής. Στα χαρακτικά αυτά βασίστηκε και το πολύ καλό ημερολόγιο που εξέδωσε πρόσφατα ο Οργανισμός Πολιτιστικής Πρωτεύουσας (επιτέλους και μια προσπάθεια στην σωστή κατεύθυνση του Ελληνικού Πολιτισμού!). Το 1864, το μνημείο με "άδεια" των Τουρκικών αρχών, διαλύθηκε, όπως και τόσα άλλα, και μεταφέρθηκε με το πλοίο "La Mouette", στο νησί των Κύκνων. Από εκεί το 1869, με προσωπική εντολή του Ναπολέοντος Γ', τα μέλη του μεταφέρθηκαν στο Μουσείο του Λούβρου, όπου εκτίθενται και σήμερα, όμηροι και μάρτυρες του τρόπου με τον οποίο οι Ευρωπαίοι αντιλαμβάνονται τις αξίες ενός Πολιτισμού που υποκριτικά τιμούν και που βέβαια η κλοπή και κλεπταποδοχή δεν είναι ανάμεσα στις αρετές του. Επαμεινώνδας Παντελεμίδης Πηγή.