ΣΩΜΑ ή ΣΗΜΑ Μ. Αλεξάνδρου #1

Το πρόβλημα για το πού βρίσκεται θαμένο το σώμα της πλέον διάσημης μορφής της ιστορίας, του Μεγάλου Αλεξάνδρου,  ήρθε στην επιφάνεια για πρώτη φορά τον 4ο αιώνα μ.Χ., όταν ο Ιωάννης Χρυσόστομος, επίσκοπος της Κωνσταντινούπολης (347-407), ρώτησε τους πιστούς: «Που γάρ είπέμοι, το σήμα Αλεξάνδρου, δείξον μοι, και ειπέ την ημέραν καθ΄ ήν ετελεύτησε, των δε δούλων του Χριστού και τα...... σήματα λαμπρά την βασιλικωτάτην καταλαβόντα πόλιν, και ημέραι καταφανείς, εορτήν την οικουμένην ποιούσαι» (επιστολή προς Κορινθ. ομιλ.26, κεφ 12.)

Βεβαίως στη πιο πάνω φράση διακρίνουμε μεταξύ άλλων και τη χριστιανική υπεροψία του Χρυσοστόμου έναντι του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αλλά και του Ελληνισμού γενικότερα. Και αν μπορούσε να μιλά με τέτοιο ύφος ο Χρυσόστομος, αναρωτιέται κανείς πώς θα μπορούσε να έχει εκδηλωθεί ο φανατισμένος χριστιανικός όχλος στην Αλεξάνδρεια σε σχέση με τον τάφο και το σώμα του μεγάλου άνδρα, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που οι χριστιανοί έδειχναν ιδιαίτερα καταστροφικό ζήλο εναντίον της Ελληνικής Αρχαιότητας. Η ερώτηση αυτή του Χρυσόστομου ωστόσο έκανε σαφές ότι ο τάφος του Αλεξάνδρου είχε εξαφανιστεί. Δεν υπάρχει κανείς που να μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει δει τον τάφο του Αλέξανδρου μετά το τέλος του 4ου αιώνα.

Οι περισσότεροι αρχαιολόγοι είναι πεπεισμένοι ότι ο Αλέξανδρος θάφτηκε στην πόλη που ίδρυσε στην Αίγυπτο, την Αλεξάνδρεια. Προς τιμήν του Αλεξάνδρου χτίστηκε το μεγαλοπρεπές μαυσωλείο που έγινε γνωστό ως «Σώμα» ή «Σήμα». «Το Σώμα του Αλεξάνδρου μεταφέρθηκε από τον Πτολεμαίο και θάφτηκε στην Αλεξάνδρεια». Αρχικά, πριν μεταφερθεί εκεί, η σορός είχε ταφεί προσωρινά στη Μέμφιδα. Άλλα αρχαία κείμενα αναφέρονται σε διάφορες σημαντικές προσωπικότητες, συμπεριλαμβανομένων των Ρωμαίων αυτοκρατόρων και των μελετητών, οι οποίοι επισκέφθηκαν τον τάφο του στην Αλεξάνδρεια.
Η όαση της Σίβα: Η θεωρία αυτή αφορά την ιστορία όπου ο Αλέξανδρος ζήτησε από το νεκροκρέβατό του, να ταφεί στο Αμμώνειον που βρισκόταν στην όαση της Σίβα, κοντά στο ναό του θεού Αμμωνα. Αυτή η ιστορία αναφέρεται από τους ιστορικούς Διόδωρο, Κούρτιο Ρούφο και Ιουστίνο, οι οποίοι ωστόσο δεν ήταν σύγχρονοι του Αλέξανδρου.

Στην αναζήτησή μας για τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αρχαία πόλη της Αλεξάνδρειας έχει καταστραφεί πολλές φορές, από ανθρώπινα και φυσικά αίτια, τα οποία και οδήγησαν τελικά στην σχεδόν απόλυτη παρακμή της. Ο Καρακάλλας, κατέλαβε την πόλη το 215, αλλά προφανώς σεβάστηκε το Μαυσωλείο του Αλεξάνδρου και δεν το κατέστρεψε. Αξίζει να αναφέρουμε ότι και ο Αύγουστος (30 π.Χ.) και ο Καρακάλλας είχαν επισκεφτεί τον τάφο, λέγοντας μάλιστα ότι είχαν δει τη μούμια του Αλέξανδρου.
Αν και δεν έχει βρεθεί έγγραφη μαρτυρία βίαιης ενέργειας εναντίον του τάφου του Αλεξάνδρου κατά την ύστερη Ρωμαϊκή περίοδο, οι ιστορικές πηγές αναφέρουν επανειλημένα την καταστροφή της Αλεξάνδρειας από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο (379-395), ο οποίος έμεινε γνωστός για τις σφαγές του και τον προσυλητισμό δια της βίας στον Χριστιανισμό. Η κατάκτηση της από τους Άραβες και στη συνέχεια από τους Τούρκους τον 15ο αιώνα, αποτελείωσαν την πόλη. Πέντε αιώνες μετά, το Σώμα και ο τάφος παραμένουν εξαφανισμένα.
 Ο Αρριανός μετά το τέλος του Αλεξάνδρου, περιγράφει:
"Ετελεύτα μέν δή Αλέξανδρος τη τετάρτη και δεκάτη και εικοστή Όλυμπιάδι, έπί Ήγησίου άρχοντος Αθήνησιν. Εβίω δε δύο και τριάκοντα έτη, καί τοϋ τρίτου μηνός επέλαβεν οκτώ, ώς λέγει Αριστόβουλος. Εβασίλευσε δε δώδεκα έτη και οκτώ μήνας τούτους. Το τε σώμα κάλλιστος και φιλοπονώτατος, και οξύτατος γενόμενος και την γνώμην ανδρειότατος, και φιλοτιμότατος..."
Μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου επικράτησε τόση ταραχή και αστάθεια μεταξύ των Στρατηγών που επί επτά ημέρες άφησαν το σώμα του Βασιλέως αθεράπευτο (χωρίς ουσιαστική φροντίδα). Ωστόσο μετά την πρώτη αποκατάσταση τους οι Στρατηγοί έδωσαν εντολή σε Αιγυπτίους και Χαλδαίους να παραλάβουν το σώμα του νεκρού Βασιλέως δια να το ταριχεύσουν.
[...] Το σώμα του βασιλιά βρισκόταν ξαπλωμένο στο φέρετρο για έξι ημέρες ενώ η προσοχή όλων είχε στραφεί από την κηδεία στο σχηματισμό κυβέρνησης ... όταν οι φίλοι του Αλεξάνδρου βρήκαν τελικά χρόνο να ασχοληθούν με το πτώμα του, οι άνδρες που εισήλθαν στην σκηνή είδαν ότι αυτό δεν βρισκόταν σε αποσύνθεση και ότι δεν υπήρχε καν ο παραμικρός αποχρωματισμός [...] Πλούταρχος
Ευθύς αμέσως άρχισε η κατασκευή μίας περίτεχνης επικήδειας χρυσής άρμ-αμάξης με την οποίαν θα γινόταν η μεταφορά του σώματος. Η κατασκευή αυτού του κινητού επικήδειου μνημείου είναι απόδειξη των εκτεταμένων πρακτικών γνώσεων των αρχαίων περί μηχανικής. Η άμαξα είχε κατά τους πιθανότατους υπολογισμούς 30 πόδια μήκος και 9 πλάτος, ο δε μικρός ναός που αυτή έφερε εις την κορυφή της είχε ύψος 27 περίπου πόδια.
[...] Μετά την εντολή να φροντίσουν το σώμα σε παραδοσιακό τους τρόπο, οι Αιγύπτιοι και οι Χαλδαίοι, δεν τολμούσαν να τον αγγίξουν στην αρχή καθώς φαινόταν να είναι ζωντανός. Στη συνέχεια, προσευχόμενοι να είναι νόμιμο στα μάτια των θεών και των ανθρώπων το να αγγίξει άνθρωπος ένα θεό, καθάρισαν το σώμα. Γέμισαν με αρώματα μια χρυσή σαρκοφάγος, και στο κεφάλι του Αλεξάνδρου τοποθετήθηκαν τα διακριτικά του βαθμού του [...] Πλούταρχος
Η οδός από την οποία θα περνούσε η άμαξα οδηγούσε από τη Βαβυλώνα στην Αλεξάνδρεια διά τής Δαμασκού και ήταν μεγαλύτερη των τριακοσίων πενήντα λευγών, μεγάλο πλήθος εργατών παρακολουθούσαν αυτήν για να επισκευάζουν τις ενδεχόμενες ζημίες ενώ άλλοι προπορευόντουσαν ώστε να ισοπεδώνουν τις ανωμαλίες του εδάφους. Η νεκρική άμαξα ήταν έργο του Ιερωνύμου και θεωρείτο δικαίως ως ένα εκ των αριστουργημάτων της Αρχαίας μηχανικής, μηχανικό έργο αντάξιο των Δημητρίου Πολιορκητή, Διοκλήδη Αβδιρήτη, του Ιέρωνος του Συρακουσίου κ.ά. 

[...] Το σώμα του Αλεξάνδρου μεταφέρθηκε στην Μέμφιδα από τον Πτολεμαίο, του οποίου η ισχύς είχε πέσει στην Αίγυπτο, και μεταφέρθηκε από εκεί λίγα χρόνια αργότερα στην Αλεξάνδρεια, όπου εξακολουθεί να καταβάλλεται κάθε ένδειξη σεβασμού στη μνήμη του και το όνομά του [...] Πλούταρχος
Μετά το πέρας κατασκευής της, που διήρκησε δύο έτη, άρχισε η μεταφορά του νεκρού Αλέξανδρου προς την Δαμασκό. Κατά τη διάρκεια της μακράς πορείας μεγάλο πλήθος συνέρρεε από όλα τα σημεία του ορίζοντα για να προσκυνήσει τον μεγάλο Βασιλέα, στο μεταξύ ο Πτολεμαίος μετέβη από την Αίγυπτο στην Συρία όπου παρέλαβε το σώμα για να το μετακομίσει στην Αίγυπτο.
Ο Στράβων προσδιορίζει την μετακομιδή του λειψάνου, την εποχή της κατάβασης του Αριδαίου στη Μακεδονία αμέσως μετά τον θάνατο του Περδίκκα. «Στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου εναποτέθηκε σε ολόχρυση πύελο στο καλούμενο Σήμα. Αργότερα τη πύελο σύλησε ο Κόκκης και Παρείσακτος επικληθείς Πτολεμαίος ο οποίος όμως εξέπεσε αμέσως, ώστε όπως γράφει ο Στράβων "ανόνυτα αυτώ τα σύλα γένεσθαι"».
Αργότερα μία νέα κρυστάλλινη πύελος αντικατέστησε την αρχαία χρυσή που εντός αυτής είδε και θαύμασε με άπειρο σεβασμό ο Ιούλιος Καίσαρας το σώμα του Αλεξάνδρου, που από τα παιδικά του χρόνια θαύμαζε ως Ήρωα. Και ο Αύγουστος όταν έφτασε στην Αίγυπτο θέλησε να προσκυνήσει το λείψανο του μεγάλου άνδρα στο κεφάλι του οποίου εναπόθεσε χρυσό στεφάνι και κάλυψε όλο το σώμα του Ήρωα με άνθη.
Ο Κάσσιος αναφέρει, ότι ο αυτοκράτωρ Σεβήρος (το 306 μ.Χ.) , λαβών βιβλία μυστηριώδη από πολλούς ναούς πανταχόθεν, διέταξε να τα εναποθέσουν εντός του τάφου, απαγορεύσας του λοιπού τις επισκέψεις στον τάφο όπου ευρισκόταν το σώμα του Αλεξάνδρου. Από εκείνη την εποχή και ύστερα αγνοείται η τύχη του μνήματος και του σώματος του μεγάλου Βασιλέως. 
Όμως παρά τα αντιθέτως φρονούμενα, ο Μέγας Αλέξανδρος διαιωνίζεται μέχρι και σήμερα ως αγαθή και ηρωϊκή μοναδική μορφή σε όλη την ανθρωπότητα. Οι λαοί τής Ανατολής και της Δύσης αποθέωσαν τον μεγάλο άνδρα. Στην Ινδία ο Ανδρόκοττος ή Σανδράκοττος απένειμε στον Αλέξανδρο θείες τιμές. Στη Ρώμη υπήρχαν βωμοί και τεμένη αφιερωμένα στον Αλέξανδρο εντός και αυτών ακόμη των αυτοκρατορικών οίκων.
Είκοσι τρεις αιώνες μετά τον θάνατο του, το άστρο του Αλέξανδρου συνεχίζει να φωτοβολεί, η μνήμη του ανεξίτηλη και αμετάβλητη, χαραγμένη στη συνείδηση όλων των ανθρώπων πέρα από τις όποιες θρησκευτικές αντιλήψεις.
Όπως λέει ο Λέων ο Αφρικανός (Γεννήθηκε με το όνομα Χασάν ιμπν Μοχάμετ αλ Ουαζάν στη Γρανάδα. Στη Ρώμη έγινε ο γεωγράφος Ιωάννης-Λέων των Μεδίκων, γνωστός ως Λέων ο Αφρικανός): οι Μωαμεθανοί τον 16ο αιώνα έδειχναν κάποια ερείπια αρχαίου κτιρίου στα οποία υποτίθεται βρισκόταν ο τάφος του Αλεξάνδρου και τα θεωρούσαν ως τόπο ιερό και άγιο προσκυνήσεως.
Macedonia Hellenic Land.Eu

Το «Σήμα» ή «Σώμα» ήταν πολύ σημαντικός χώρος της αρχαίας Αλεξάνδρειας, ήταν δηλαδή η βασιλική νεκρόπολη στην οποία υπήρχαν οι τάφοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των Πτολεμαίων. Από τις περιγραφές των αρχαίων συγγραφέων απλώς γνωρίζουμε ότι το «Σήμα» αποτελούσε τμήμα της βασιλικής συνοικίας του Βρουχίου. Θα πρέπει να βρισκόταν στο εσωτερικό και προς το κέντρο της πόλης όπως γράφει η αρχαιολόγος Μαρία Μπελογιάννη-Αργυροπούλου. Οι έρευνες των αρχαιολόγων, εδώ και πολλές δεκαετίες, για τον εντοπισμό του χώρου αυτού απέβησαν άκαρπες, όπως και στην όαση της Σίβας στον ναό του Άμμωνος.

Δυστυχώς, οι γνώσεις που έχουμε για τη μορφή της αρχαίας Αλεξάνδρειας είναι ελάχιστες και αυτό γιατί η νεώτερη πόλη κτίσθηκε ακριβώς επάνω στη θέση της. Για την αρχαία Αλεξάνδρεια ανεκτίμητη βοήθεια προσφέρουν οι περιγραφές πολλών συγγραφέων, όπως ο Στράβων, ο Πλούταρχος, ο Καλλίμαχος, ο Πλίνιος, ο Αχιλλεύς Τάτιος.  

Πηγές: Πλούταρχος, Βίος Αλεξάνδρου, Αρριανός, Αλεξάνδρου Ανάβασις, Στράβων, Γεωγραφικά. Πανδωρα, περιοδικό αρχαιολογικό Σύγγραμα 1862, Κ. Παπαρηγόπουλος - Ι. Ραγκάβης Nermin Sami, In Search of Alexander the Great  Archaeology magazine  Περιοδικό Ιστορία http://ksipnistere.blogspot.com/                ΣΩΜΑ ή ΣΗΜΑ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ #2