Στο έκτο βιβλίο του έργου «Ελλάδος περιήγησις», «Ηλιακά Β΄», ο Παυσανίας ασχολείται ιδιαίτερα με την περιγραφή της Ολυμπίας και των Ολυμπιακών Αγώνων, που διεξάγονταν σ' αυτήν. Στο κεφάλαιο 20 περιγράφει το Ολυμπιακό στάδιο και τον ιππόδρομο, για τον οποίο αναφέρει: «Περνώντας το στάδιο, όπου κάθονται οι ελλανοδίκες, υπάρχει ο χώρος του ιπποδρόμου και η αφετηρία των αλόγων. Η αφετηρία αυτή έχει το σχήμα της πλώρης ενός πλοίου με το έμβολο στραμμένο προς το διάδρομο... Στην άκρη τον εμβόλου βρίσκεται ένα δελφίνι φτιαγμένο από χαλκό και προσαρμοσμένο πάνω σε ξύλινο δοκάρι...
Σε κάθε Ολυμπιάδα κατασκευάζεται από άψητους πλίνθους ένας βωμός, επιχρισμένος εξωτερικά με κονίαμα, τοποθετημένος περίπου στη μέση της πλώρης. Πάνω στο βωμό βρίσκεται χάλκινος αετός, με απλωμένα σε όλο τους το μήκος τα φτερά του. Ο Αφέτης, ο υπεύθυνος για την εκκίνηση των άλογων, βάζει σε κίνηση το μηχάνημα (μηχάνημα είναι και αρχαίος όρος), που βρίσκεται μέσα στο βωμό. Και είναι φτιαγμένο με τέτοιο τρόπο, ώστε να κάνει τον αετό να αναπηδά και να πετάγεται τόσο ψηλά, που να γίνεται ορατός από τους θεατές, ενώ (ταυτόχρονα) το δελφίνι πέφτει στο έδαφος». (Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, 6, 20, 10).
Ο Παυσανίας αναφέρει ρητά πως: «Ο Κλεοίτας, γιος του Αριστοκλέους, ήταν ο πρώτος που σκέφτηκε, εφεύρε και κατασκεύασε τους μηχανισμούς της αφετηρίας τον Ολυμπιακού ιπποδρόμου». Αναφέρει μάλιστα και έναν δεύτερο μηχανικό, τον Αριστείδη, που βελτίωσε το ίδιο μηχάνημα με δικές του καινοτομίες (6, 20, 14).
Σε κάθε Ολυμπιάδα κατασκευάζεται από άψητους πλίνθους ένας βωμός, επιχρισμένος εξωτερικά με κονίαμα, τοποθετημένος περίπου στη μέση της πλώρης. Πάνω στο βωμό βρίσκεται χάλκινος αετός, με απλωμένα σε όλο τους το μήκος τα φτερά του. Ο Αφέτης, ο υπεύθυνος για την εκκίνηση των άλογων, βάζει σε κίνηση το μηχάνημα (μηχάνημα είναι και αρχαίος όρος), που βρίσκεται μέσα στο βωμό. Και είναι φτιαγμένο με τέτοιο τρόπο, ώστε να κάνει τον αετό να αναπηδά και να πετάγεται τόσο ψηλά, που να γίνεται ορατός από τους θεατές, ενώ (ταυτόχρονα) το δελφίνι πέφτει στο έδαφος». (Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, 6, 20, 10).
Ο Παυσανίας αναφέρει ρητά πως: «Ο Κλεοίτας, γιος του Αριστοκλέους, ήταν ο πρώτος που σκέφτηκε, εφεύρε και κατασκεύασε τους μηχανισμούς της αφετηρίας τον Ολυμπιακού ιπποδρόμου». Αναφέρει μάλιστα και έναν δεύτερο μηχανικό, τον Αριστείδη, που βελτίωσε το ίδιο μηχάνημα με δικές του καινοτομίες (6, 20, 14).
Μέσα σε ένα πολύπλοκο σύστημα συγχρονισμένης εκκίνησης αλόγων, ο μηχανικός Κλεοίτας δημιουργεί μια μηχανή για να κάνει έναν χάλκινο αετό να πετάξει. Το είδος της μηχανής αυτής δεν είναι γνωστό. Μπορούμε όμως, από την περιγραφή του Παυσανία, να συμπεράνουμε και εν μέρει να υποθέσουμε τα εξής:
Η απαιτούμενη ενέργεια για την κίνηση του μηχανισμού ήταν εδώ μηχανική, προερχόταν δηλαδή από την πτώση του χάλκινου δελφινιού, που ήταν ίσως γεμάτο μολύβι. Τέτοιου είδους εξάλλου εσωτερική ενέργεια προερχόμενη από την πτώση ενός μολύβδινου βάρους έχουν πάμπολλα Ελληνικά αυτόματα. Η ενέργεια αυτή μεταβιβαζόταν στο «μηχάνημα» μέσω του κανόνα και ενισχυόταν ίσως από την «ύσπληγγα», που το συγκρατούσε, ένα σύστρεμμα νεύρων δηλαδή, προσαρμοσμένο στην άρθρωση του, όμοιο με αυτό που είχαν οι καταπέλτες και οι μηχανισμοί στις αφετηρίες των δρομέων. Σε τέτοιες «ύσπληγγες» αναφέρεται εξάλλου και ο Παυσανίας για τις εδώ αφετηρίες των αλόγων. Το ίδιο «μηχάνημα» θα μπορούσε να είναι ένα μηχανικό-πνευματικό σύστημα, όπου η απαιτούμενη πίεση για την εκτόξευση του αετού θα παραγόταν μέσα σε έναν τορνεμένο θάλαμο συμπίεσης, μια καταθλιπτική αντλία, εφοδιασμένη με μια κατάλληλα ρυθμισμένη βαλβίδα εξόδου. Αυτή η μηχανική τεχνική αντίληψη είναι προάγγελος των μεγάλων επινοήσεων, που οδήγησαν αιώνες αργότερα στην Eυρωπαϊκή βιομηχανική επανάσταση.
Η απαιτούμενη ενέργεια για την κίνηση του μηχανισμού ήταν εδώ μηχανική, προερχόταν δηλαδή από την πτώση του χάλκινου δελφινιού, που ήταν ίσως γεμάτο μολύβι. Τέτοιου είδους εξάλλου εσωτερική ενέργεια προερχόμενη από την πτώση ενός μολύβδινου βάρους έχουν πάμπολλα Ελληνικά αυτόματα. Η ενέργεια αυτή μεταβιβαζόταν στο «μηχάνημα» μέσω του κανόνα και ενισχυόταν ίσως από την «ύσπληγγα», που το συγκρατούσε, ένα σύστρεμμα νεύρων δηλαδή, προσαρμοσμένο στην άρθρωση του, όμοιο με αυτό που είχαν οι καταπέλτες και οι μηχανισμοί στις αφετηρίες των δρομέων. Σε τέτοιες «ύσπληγγες» αναφέρεται εξάλλου και ο Παυσανίας για τις εδώ αφετηρίες των αλόγων. Το ίδιο «μηχάνημα» θα μπορούσε να είναι ένα μηχανικό-πνευματικό σύστημα, όπου η απαιτούμενη πίεση για την εκτόξευση του αετού θα παραγόταν μέσα σε έναν τορνεμένο θάλαμο συμπίεσης, μια καταθλιπτική αντλία, εφοδιασμένη με μια κατάλληλα ρυθμισμένη βαλβίδα εξόδου. Αυτή η μηχανική τεχνική αντίληψη είναι προάγγελος των μεγάλων επινοήσεων, που οδήγησαν αιώνες αργότερα στην Eυρωπαϊκή βιομηχανική επανάσταση.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου