ΧΑΡΩΝΔΑΣ, ΑΡΧΑΙΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΝΟΜΟΘΕΤΗΣ: ΟΡΙΣΕ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΟΤΑΠΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΥΣ ΕΝΟΧΟΥΣ ΣΥΚΟΦΑΝΤΙΑΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΛΙΠΟΤΑΚΤΟΥΝ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΝΑ ΚΑΘΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΠΙ ΤΡΕΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΜΕ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΡΟΥΧΑ

Αργυρό τετράδραχμο της Κατάνης - 440

Ο Χαρώνδας ήταν Αρχαίος Έλληνας Νομοθέτης. Έζησε  τον -7ο αιώνα και ήταν απόγονος Χαλκιδαίων, της Κάτω Σικελίας, της Μεγάλης Ελλάδος. Ήταν κάτοικος της Κατάνης, μιας πόλεως που κτίσανε οι πρόγονοί του, μεταξύ των πολλών.

Κατά τον – 7ον αιώνα και ενώ εσυνεχίζετο ο Β΄ Ελληνικός αποικισμός, παρουσιάστηκε η ανάγκη καταγραφής νόμων, ο οποίος θα ήταν σε θέση να εγγυηθεί την κοινωνική ηρεμία και την εύρυθμον λειτουργία των πόλεων-κρατών και των αποικιών τους.

Διαβάζουμε στον ΔΙΟΔΩΡΟ  ΣΙΚΕΛΙΩΤΗ:

……………………………….

Οι κάτοικοι τω ν Θουρίων, αφού έζησαν για λίγο καιρό με ομόνοια, περιέπεσαν σε μεγάλη εμφύλια έριδα, και όχι δίχως αιτία. Γιατί οι προϋπάρχοντες Συβαρίτες, παραχωρούσαν τα πιο σημαντικά αξιώματα στους εαυτού ς τους και τα υποδεέστερα στους πολίτες που είχαν εγγραφεί αργότερα' έκριναν επίσης ότι οι γυναίκες που κατάγονταν από την πόλη έπρεπε να θυσιάζουν στους θεούς πρώτα και μετά οι μεταγενέστερες. Επιπλέον, μοίρασαν σε κλήρους μεταξύ τους την περιοχή που βρισκόταν κοντά στην πόλη, ενώ αυτή που βρισκόταν μακριά τη μοίρασαν στου ς επήλυδες. Καθώς προέκυψαν διαφορές για τις αιτίες που είπαμε, εκείνοι που πολιτογραφήθηκαν αργότερα, όντας περισσότεροι και ισχυρότεροι, σκότωσα ν όλους σχεδόν του ς προϋπάρχοντες Συβαρίτες κα ι κατοίκησαν την πόλη οι ίδιοι. Επειδή η περιοχή ήταν μεγάλη και εύφορη, κάλεσαν και πολλούς εποίκους από την Ελλάδα, μοίρασαν την πόλη και νέμονταν εξ ίσου την ύπαιθρο. Όσοι παρέμειναν απέκτησαν γρήγορα μεγάλα πλούτη και συνάπτοντας φιλία με του ς Κροτωνιάτες διοικούσαν την πολιτεία τους ωραία . Εγκαθιστώντας δημοκρατικό πολίτευμα, χώρισαν τους πολίτες σε δέκα φυλές, δίνοντας σε όλες ονομασία από τα έθνη τους· έτσι, τρεις φυλές που είχαν συγκεντρωθεί από την Πελοπόννησο, τις ονόμασαν Αρκάδα, Αχαίδα και Ηλεία- άλλες τόσες που αποτελούνταν από ομοεθνείς που ζούσαν έξω από την Πελοπόννησο, τις ονόμασαν Βοιωτία, Αμφικτυονίδα και Δωρίδα, και τις υπόλοιπες τέσσερις, που αποτελούνταν από τα υπόλοιπα γένη, τις ονόμασαν Ιάδα, Αθηναίδα, Ευβοίδα και Νησιώτιδα.

Επέλεξαν επίσης νομοθέτη τον άριστο από τους πολίτες που εκτιμούνταν για την παιδεία τους, τον Χαρώνδα. Εκείνος, αφού εξέτασε τις νομοθεσίες όλων των λαών, διάλεξε τις καλύτερες αρχές και τις ενέταξε στους νόμους. Επινόησε επίσης και πολλές αρχές που ήταν δικές του συλλήψεις, σχετικά με τις οποίες δεν είναι ανάρμοστο να κάνουμε μνεία για την καλύτερη ενημέρωση των αναγνωστών μας.

Πρώτα πρώτα, σε εκείνους που έφερναν μητριά στα παιδιά τους, επέβαλε ως ποινή το να μη γίνονται σύμβουλοι της πατρίδας τους, θεωρώντας ότι αυτοί που έπαιρναν κακές αποφάσεις ως προς τα ίδια τους τα παιδιά, θα γίνονταν κακοί σύμβουλοι και για την πατρίδα τους. Γιατί, έλεγε, όποιος έχει επιτύχει στον πρώτο του γάμο πρέπει να σταματήσει εκεί και να ζήσει ευτυχισμένα, ενώ όποιος απέτυχε στον γάμο του και διαπράττει πάλι το ίδιο σφάλμα πρέπει να θεωρείται άμυαλος.

Όρισε επίσης, εκείνοι που είχαν βρεθεί ένοχοι συκοφαντίας να περπατούν στεφανωμένοι με αρμυρίκι, ώστε να δείχνουν σε όλους τους πολίτες ότι είχαν κερδίσει το πρώτο βραβείο ποταπότητας. Σαν αποτέλεσμα, μερικοί που είχαν καταδικαστεί μ' αυτή την κατηγορία, μη μπορώντας να αντέξουν το μέγεθος της προσβολής, αφαίρεσαν εκούσια την ίδια τους τη ζωή.

Όταν συνέβη αυτό, κάθε άνθρωπος που συνήθιζε να συκοφαντεί εξορίστηκε από την πόλη, και η πολιτεία απολάμβανε ζωή μακάρια, απαλλαγμένη από τέτοιο κακό.

Ο Χαρώνδας έγραψε επίσης και έναν ασυνήθιστο νόμο για τις κακές συναναστροφές, κάτι που είχαν παραβλέψει οι άλλοι νομοθέτες. Γιατί εκλάμβανε ότι το ήθος των καλών ανθρώπων μερικές φορές διαστρέφεται προς το κακό, εξαιτίας της φιλίας και της οικειότητας τους με ανάξιους ανθρώπους και ότι η φαυλότητα, σαν λοιμώδες νόσημα, εξαπλώνεται στη ζωή των ανθρώπων και αρρωσταίνει τις ψυχές των αρίστων γιατί ο δρόμος προς το χειρότερο είναι κατηφορικός και είναι εύκολος στο περπάτημα. Γι αυτό και πολλοί εγκρατείς άνθρωποι, δελεασμένοι από ύπουλες απολαύσεις, ξεπέφτουν σε χείριστες ενέργειες.

Θέλοντας λοιπόν να αναστείλει αυτή τη διαφθορά, ο νομοθέτης απαγόρευσε τη φιλία και τη συναναστροφή με ανάξιους ανθρώπους, επέβαλε ποινές για τις κακές συναναστροφές και με μεγάλα πρόστιμα απέτρεψε εκείνους που επρόκειτο να διαπράξουν αυτό το σφάλμα.

Έγραψε επίσης και άλλο νόμο πολύ ανώτερο από αυτό, που επίσης είχε αμεληθεί από τους νομοθέτες πριν από αυτόν διότι θέσπισε νόμο να μαθαίνουν γράμματα όλοι οι γιοι των πολιτών και να χορηγεί η πόλη τους μισθούς των δασκάλων, γιατί θεώρησε ότι οι άποροι, που δεν μπορούσαν από μόνοι τους να πληρώνουν μισθούς, θα στερούνταν τις ευγενέστερες επιδιώξεις.

Ο νομοθέτης κατέτασσε τα γράμματα πάνω από κάθε άλλο κλάδο μάθησης, και πάρα πολύ σωστά· γιατί μέσω αυτών επιτελούνται τα περισσότερα και πιο χρήσιμα πράγματα στη ζωή, όπως οι ψήφοι, οι επιστολές, οι διαθήκες, οι νόμοι και όλα τα υπόλοιπα που γενικά βελτιώνουν την ανθρώπινη ζωή. Ποιος, στ' αλήθεια, θα μπορούσε να συνθέσει ένα άξιο εγκώμιο για τη μάθηση των γραμμάτων; Γιατί μόνο μέσα απ' αυτά οι νεκροί ανακαλούνται στη μνήμη των ζωντανών εκείνοι που τους χωρίζει μεγάλη απόσταση επικοινωνούν με τα γραπτά σαν να βρίσκονταν κοντά- για τις συνθήκες ειρήνης μεταξύ εθνών ή βασιλέων, το αδιάψευστο τω ν γραμμάτων παρέχει την πλέον βέβαιη εγγύηση γι α τη διατήρηση τω ν συμφωνιών. Γενικά , η γραφή και μόνο διατηρεί τις ευφυέστερες κρίσεις τω ν σοφών ανδρών και του ς χρησμούς των θεών, καθώς και τ η φιλοσοφία και κάθε παιδεία, και τα παραδίδει στους μεταγενέστερου ς στον αιών α τον άπαντα.

Γι ' αυτό, αιτία της ζωή ς πρέπει να θεωρείται η φύση, αλλά αιτία της καλής ζωής η παιδεία που συντίθεται από τα γραπτά . Έτσι ο Χαρώνδας, πιστεύοντας πω ς οι αγράμματοι στερούνταν κάποια μεγάλα αγαθά, διόρθωσε με τη νομοθεσία του αυτό το κακό και τους αξίωσε δημόσιας φροντίδας και δαπάνης και ξεπέρασε σε τέτοιο βαθμό τους προηγούμενους νομοθέτες, που είχαν θεσπίσει τη θεραπεία τω ν ασθενών ιδιωτών από γιατρού ς με δημόσια δαπάνη, ώστε, ενώ εκείνοι θεωρούσαν τα σώματα άξια θεραπείας, αυτός θεράπευσε τις ψυχές που ταλαιπωρούντα ι από την αμορφωσιά, και ενώ ευχόμαστε να μη χρειαστούμε ποτέ εκείνους του ς άλλους γιατρούς, επιθυμούμε αντίθετα να περνάμε τον καιρό μας πάντα μαζί με τους δασκάλου ς της παιδείας.

Σχετικά με τα δυο θέματα που προαναφέραμε, πολλοί από τους ποιητές τα επιβεβαιώνουν έμμετρα· το θέμα των κακών συναναστροφών, στους παρακάτω στίχους.

Όποιον ευχαριστιέται με τις παρέες φαύλων
ποτέ μου δεν τον ρώτησα,
ξέροντας πως είναι όμοιος
με τις συντροφιές που χαίρεται να κάνει.

Και τον νόμο που θέσπισε σχετικά με τη μητριά, στου ς παρακάτω, ο Χαρώνδας, λένε, ο νομοθέτης, σε κάποια νομοθεσία λέει και τούτα , ανάμεσα σε άλλα -εκείνος που φέρνει στα παιδιά του μητριά να μην έχει εκτίμηση μήτε και λόγο ανάμεσα στους συμπολίτες του, γιατί έφερε απ ' έξω κακό στις υποθέσεις τις δικές του. Γιατί, λέει, αν πέτυχες στον προηγούμενο γάμο σου, αναπαύσου στην ευτυχία σου, κι αν πάλι απέτυχες, είναι τρελό να δοκιμάσεις πάλι δεύτερη φορά. Γιατί , στ' αλήθεια, αυτός που σφάλλει δυο φορές στο ίδιο πράγμα, δικαιολογημένα πρέπει να θεωρείται άμυαλος.

Αττική λήκυθος
βρέθηκε στην Κατάνη - 510 

Ο Φιλήμων  ο κωμωδιογράφος, γράφοντας γι ' αυτού ς που αρμενίζουν στις θάλασσες πολλές φορές λέει, Ο νόμος που εθαύμασα δεν είναι το αν κάποιος ταξίδεψε, αλλά αν ταξίδεψε δυο φορές. Παρομοίως, μπορεί να πει κανείς ότι δεν απορεί αν παντρεύτηκε κάποιος αλλά αν παντρεύτηκε δυο φορές, γιατί είναι καλύτερα να προσφέρει κανείς τον εαυτό του δυο φορές στη θάλασσα παρά σε γυναίκα . Διότι οι μεγαλύτερες και φοβερότερες διχόνοιες μέσα στ α σπίτι α ανάμεσα σε παιδιά και πατέρες γίνονται εξαιτίας μητριάς, και γι ' αυτές τις αιτίες πολλές και άνομες πράξεις διεκτραγωδουνται στα θέατρα.

Ο Χαρώνδας λοιπόν, έγραψε και κάποιον άλλο νόμο που αξίζει επιδοκιμασία, αυτόν που αφορά στην προστασία των ορφανών. Όταν δει κανείς αυτό τον νόμο επιφανειακά , δεν φαίνεται να έχει κάτι το αξιοθαύμαστο ή άξιο επιδοκιμασίας, αλλά αν τον παρατηρήσει κανείς με προσοχή και τον εξετάσει λεπτομερώς, θα δει ότι αξίζει μεγάλο σεβασμό και τιμή. Διότι ο Χαρώνδας έγραψε να επιτροπεύονται οι περιουσίες των ορφανών από τους πλησιέστερου ς συγγενείς από την πλευρά του πατέρα, αλλά να ανατρέφονται, τα ορφανά από τους συγγενείς της μητέρας. Με την πρώτη ματιά, λοιπόν, αυτός ο νόμος δεν φαίνεται να περιέχει κάτι σοφό ή θαυμαστό, αλλά αν εξεταστεί σε βάθος βρίσκεται να είναι δικαιολογημένα άξιος επαίνων. Γιατί αν αναζητήσει κανείς την αιτία για την οποία εμπιστεύτηκε σε άλλους την περιουσία των ορφανών και σε άλλους την ανατροφή τους, αποκαλύπτεται μια θαυμαστή σύλληψη του νομοθέτη, γιατί οι συγγενείς από την πλευρά της μητέρας, μια που δεν τους ανήκει η κληρονομιά των ορφανών, δεν θα επιβουλευτούν τη ζωή τους, ενώ οι συγγενείς από την πλευρά του πατέρα δεν θα έχουν τη δυνατότητα να επιβουλευτούν τη ζωή τους, εφόσον δεν τους έχει ανατεθεί η σωματική τους φροντίδα· επιπλέον, εφόσον η περιουσία περιέρχεται σε αυτούς, αν τα ορφανά πεθάνουν είτε από αρρώστια ή από κάποια άλλη περίσταση, θα διοικούν με μεγαλύτερη προσοχή την περιουσία τους την οποία ελπίζουν πως με τη βοήθεια της τύχης θα αποκτήσουν.

Θέσπισε επίσης και άλλο νόμο, εναντίον αυτών που λιποτακτούν στον πόλεμο ή που γενικά δεν παίρνουν τα όπλα υπέρ της πατρίδας τους. Ενώ οι άλλοι νομοθέτες είχαν θεσπίσει τον θάνατο ως ποινή για ανθρώπους σαν κι αυτούς, ο Χαρώνδας όρισε να κάθονται στην αγορά επί τρεις ημέρες με γυναικεία ρούχα. Αυτός ο νόμος, που είναι πιο ανθρωπιστικός από εκείνους των άλλων νομοθετών, καταφέρνει, χωρίς να φαίνεται, να αποτρέψει τους όμοιους μ' αυτούς από την ανανδρία, ένεκα της τόσης ατίμωσης, γιατί καλύτερα είναι να πεθάνει κανείς παρά να δοκιμάσει τέτοια προσβολή στην πατρίδα του. Επιπλέον, δεν θανάτωσε τους ενόχους, αλλά τους κράτησε για τις πολεμικές ανάγκες στην πόλη, διότι θα διορθώνονταν με την τιμωρία της ατίμωσης και θα έσπευδαν να εξαλείψουν την προηγούμενη ντροπή με άλλα ανδραγαθήματα.

ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΤΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ - ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ - ΒΙΒΛΟΣ ΔΩΔΕΚΑΤΗ