Τα
κύρια σημεία που εστιάζει ο Επίκτητος είναι η ακεραιότητα, η αυτοδιαχείριση και
η προσωπική ελευθερία, την οποία προωθεί με το να ζητάει στους μαθητές του την
λεπτομερή εξέταση δύο κεντρικών ιδεών, την προαίρεση ελεύθερη εκλογή στάσης
ζωής και τη σωστή χρήση των εντυπώσεων.
Κάποια
πράγματα τα εξουσιάζουμε και άλλα όχι, λέει ο Επίκτητος, και πρέπει να μάθουμε
την διαφορά. Της εξουσίας μας είναι η γνώμη μας, η διάθεσή μας, η επιθυμία να
απολαύσουμε, η προσπάθεια να αποφύγουμε, με άλλα λόγια όσα είναι δική μας
ενέργεια. Δεν είναι της εξουσίας μας το σώμα, η περιουσία, οι δόξες, τα
αξιώματα, με μια λέξη όσα δεν είναι δικής μας ενέργειας.
Υπάρχει
μόνο ένας τρόπος να είμαστε ευτυχισμένοι κι αυτός είναι να σταματήσουμε να
ασχολούμαστε με πράγματα πέρα από τον έλεγχό μας.
Αν θες,
λέει, να μη σου τύχουν αρρώστιες, θάνατος ή φτώχεια, θα δυστυχήσεις. Την
επιθυμία κατάργησέ την τελείως γιατί αν επιθυμείς κάτι που δεν είναι της εξουσίας σου θα αποτύχεις.
Δεν
πειράζουν τους ανθρώπους τα πράγματα, αλλά οι γνώμες που σχηματίζουν για τα
πράγματα.
Αν
αλλάξουμε τις εντυπώσεις μας, θα αλλάξουν και τα συναισθήματά μας. Σε αυτό το
αξίωμα βασίστηκε και η γνωστική ψυχοθεραπεία του Albert Ellis.
Κάθε
πράγμα δηλαδή έχει 2 όψεις, μία υποφερτή και μία όχι! Ο θυμός μοιάζει άχρηστος για κάθε γεγονός στην
ζωή μας. Μας εμποδίζει από το να διαχειριστούμε την κατάσταση που ουσιαστικά
τον προκάλεσε. Είναι
εργαλείο παραλογισμού.
Η βάση
της φιλοσοφίας είναι η αυτογνωσία. Η φιλοσοφία είναι τρόπος ζωής, διδάσκει ο
Επίκτητος, και όχι
απλά θεωρία.
Για να
πετύχουμε τη γαλήνη, την απάθεια, πρέπει να σταματήσουμε να ασχολούμαστε με
χαζές ανησυχίες, προσπάθειες να ελέγξουμε τους άλλους, γιατί θα οδηγούμαστε
συνεχώς σε αγωνία και άγχος. Αντίθετα, θα πρέπει να δίνουμε την ενέργειά μας
στο να προσπαθούμε να αυτοβελτιωθούμε και να κάνουμε το καθήκον μας και να
ζούμε με τιμή, προσπαθώντας να δεχτούμε όσο πιο ήρεμα γίνεται τις προκλήσεις
που εμφανίζονται μπροστά μας.
Η απάθεια,
δηλαδή η αταραξία της ψυχής είναι προϋπόθεση της αρετής και της ευτυχίας.
Προσδιόρισε
για τον εαυτό σου έναν χαρακτήρα κι έναν τρόπο ζωής που θα τον κρατήσεις
ανάλλαχτο και μόνος όταν είσαι και με άλλους.
Του
απαίδευτου κατάσταση και χαρακτήρας: ποτέ δεν περιμένει ωφέλεια ή βλάβη από τον
εαυτό του, αλλά απ’ έξω.
Του
φιλόσοφου κατάσταση και χαρακτήρας: κάθε ωφέλεια ή βλάβη από τον εαυτό του την
περιμένει.
Εστιάζει
πολύ στην ελευθερία. Ένα αληθινά ελεύθερο άτομο δεν είναι ελεύθερο μόνο από
χρέη, αλλά και από τις ενοχλήσεις που προκαλούνται προσπαθώντας να πείσουν τους
άλλους ή να τους αλλάξουν. Δυσκολευόμαστε πάρα πολύ να αντέξουμε την κριτική,
ειδικά όταν δε δίνεται με καλό τρόπο.
Ο
Επίκτητος ρωτάει: “Αν κάποιος
έδινε το σώμα σου σε κάποιον που γνώριζε τυχαία στον δρόμο θα θύμωνες πολύ. Και
δεν ντρέπεσαι να δίνεις ο ίδιος το μυαλό σου, να αφήνεις να σε επηρεάζει όποιος
τύχει να σου επιτεθεί λεκτικά;”
Δεν
ήταν υπέρ του γάμου και των παιδιών. Ο γάμος μπορεί να ήταν καλός σε μια
κοινωνία σοφών ανδρών, αλλά με την επικρατούσα κατάσταση που είναι σα να
βρίσκεσαι σε μάχη διαρκώς, μάλλον θα αποσπάσει τον φιλόσοφο από την υπηρεσία
του Θεού. Ο γάμος θα μας βγάλει τις χειρότερές μας πλευρές, έλεγε ο Επίκτητος.
Πίστευε πολύ στην φιλία, αλλά δεν πίστευε με τίποτα ότι μπορούν δύο σύζυγοι να
είναι φίλοι. Ο γάμος, έλεγε, είναι μια τρομερή διάσπαση από την καλή ζωή. Η
συνεχής συναισθηματική προσοχή που απαιτείται από τους συζύγους συνεχώς είναι
μεγάλο βάρος. Οι σοφοί δεν πρέπει να ανησυχούν και να ασχολούνται με τις ασήμαντες
λεπτομέρειες της οικογενειακής ζωής. Στη μόνη περίπτωση που ήταν υπέρ του γάμου
ήταν μεταξύ 2 φιλοσόφων, όπως στην περίπτωση του Κράτη και της Ιππαρχίας
(Κυνικών φιλοσόφων) που ζούσαν λιτά, χωρίς υπάρχοντα, χωρίς να αναλώνονται σε
τσακωμούς για το ποιος θα πλύνει τα πιάτα.
Δήμητρα Αθανασάκου, Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια
(Σημειώσεις από παρουσίαση που έγινε στο “γίγνεσθαι” την
Ελληνική Εταιρεία Υπαρξιακής Ψυχολογίας, στα πλαίσια του Εργαστηρίου Υπαρξιακών
Θεμάτων, τον Οκτώβριο του 2012) [απόσπασμα]
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου