ΚΑΡΝΕΑΔΗΣ, ΕΝΑΣ ΞΕΧΑΣΜΕΝΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΣΟΦΟΣ

Είκοσι αιώνες περίπου, ο Έλληνας Φιλόσοφος Καρνεάδης από την Κυρήνη, βρισκόταν στην αφάνεια. Εντελώς αδικαιολόγητα όμως. Γιατί υπήρξε περίφημος ρήτορας και μέγας φιλόσοφος. Στην σχολή του συνέρεαν νέοι από όλο τον πολιτισμένο κόσμο της εποχής.

Ο Καρνεάδης γεννήθηκε στην Κυρήνη, στην κυριότερη πόλη της Κυρηναϊκής, στη Λιβύη. Η Κυρήνη ήταν Ελληνική αποικία και αρκετούς αιώνες (προ και μετά χριστιανικής χρονολόγησης) και υπήρξε σημαντικό πνευματικό κέντρο. Ήταν η πατρίδα του φιλοσόφου Αρίστιππου, του ποιητή Καλλίμαχου και του Ερατοσθένη και η φιλοσοφική της σχολή, γνώρισε μεγάλη άνθηση. 

Ο Καρνεάδης γεννήθηκε κατά πάσα πιθανότητα το -214 το μήνα Κάρνειο, τον αντίστοιχο του μήνα Αυγούστου. Ίσως από αυτόν να προέρχεται και το όνομα του. 

Ο Καρνεάδης όταν πήγε στην Αθήνα, έγινε μαθητής του στωικού φιλοσόφου Διογένη από την Σελεύκεια. Το κύρος και η φήμη του, του επέτρεψαν να γίνει διδάσκαλος στην Αθήνα. Σε ώριμη ηλικία έγινε σχολάρχης στην Ακαδημία του Πλάτωνα. 

Ως φιλόσοφος είχε πολλούς οπαδούς, οι όποιοι συνέρεαν στη σχολή του από όλη την Ελλάδα, την Ιταλία, την Αφρική και την Ασία. Δεν είχε απλώς φωνή δυνατή (τον αποκαλούσαν «μεγαλοφωνότατο») αλλά και το χάρισμα της πειθούς. Γι αυτό ακριβώς το χάρισμα, οι άρχοντες των Αθηνών του ανέθεσαν μια σημαντική Αποστολή στη Ρώμη το -156. 

Την εποχή εκείνη αθηναϊκά στρατεύματα, είχαν λεηλατήσει τον Ωροπό, που τελούσε υπό την προστασία των Ρωμαίων και η Σύγκλητος επέβαλε στην Αθήνα χρηματική ποινή 500 ταλάντων, πόσο υπέρογκο για την εποχή εκείνη. Για την ρύθμιση της ποινής, η Αθήνα έστειλε στην Ρώμη μια πρεσβεία αποτελούμενη από τρεις σοφούς: Τον Καρνεάδη, τον Διογένη τον Στωικό και τον Κριτόλαο τον Περιπατητικό. 

Από τους τρεις ο Καρνεάδης είχε το μεγαλύτερο κύρος, και η Ρώμη εμποτισμένη με το Ελληνικό πνεύμα, του επιφύλαξε θερμή υποδοχή. Μόλις έφτασε στην Ρώμη ο Καρνεάδης, περικυκλώθηκε από νέους, που ανυπομονούσαν να τον ακούσουν. Τους μίλησε με πειστικά επιχειρήματα, για την ηθική, για την φύση των θεών, για την γνώση του αληθινού, και προκάλεσε τον ενθουσιασμό τους (να ποια ήταν τα ενδιαφέροντα των νέων τότε…) και στην Σύγκλητο όμως έγινε δεκτός με μεγάλο ενθουσιασμό. Όλοι οι Συγκλητικοί γνώριζαν ελληνικά και γοητεύτηκαν από τον λόγο του. Μείωσαν αμέσως την ποινή σε 100 τάλαντα και έστειλαν τους γιους τους να τον ακούσουν. 

Σε διάστημα δυο ημερών ο Καρνεάδης εκφώνησε τους δυο θαυμάσιους λόγους του, περί Δικαιοσύνης. Με τον έναν υπεράσπιζε την Δικαιοσύνη και με τον άλλον έβαλε εναντίων της. Με τον πρώτο υποστήριξε το Φυσικό Δίκαιο και με τον δεύτερο το αμφισβήτησε. Αναστάτωσε το κοινό χωρίς όμως να επιδιώξει τον σκοπό των Σοφιστών. 

Και πραγματικά, δεν ενέσπειρε τον σκεπτικισμό, αλλά υπέδειξε τις άπειρες δυσκολίες που συναντά κανείς στην αναζήτηση της αλήθειας. Διψασμένη για μάθηση η Ρώμη παραληρούσε στο άκουσμα των λόγων του. 

O αυστηρός όμως φύλακας των ρωμαϊκών ηθών, ο τιμητής Μάρκος Πόρκιος Κάτων, που διέβλεπε τις νέες σπουδές και τις ασκήσεις της διαλεκτικής, μια σοβαρή απειλή για την πολιτική και την στρατιωτική ισχύ, δυσαρεστήθηκε. Για αυτό έγινε σύσταση στους τρεις σοφούς να αναχωρήσουν για την πατρίδα τους. 

Ο Καρνεάδης γύρισε στην Αθήνα και επανέλαβε την διδασκαλία του στην Ακαδημία του Πλάτωνα (την οποία έκλεισε ο Ιουστινιανός το 529) προκαλώντας πάντα την προσοχή και τον θαυμασμό όλων. 

Πέθανε το -129. Οι μαθητές του αναφέρουν ότι, την ώρα του θανάτου του, ο ήλιος σκοτείνιασε ξαφνικά. Οι επόμενοι 20 αιώνες της ιστορίας επισκίασαν σιγά -σιγά την φήμη του μεγάλου αυτού Φιλοσόφου και έκαναν πολλούς να αναρωτιούνται στο άκουσμα του ονόματος του: «Καρνεάδης! Μα ποιός είναι αυτός». Στην ερώτηση αυτή προσπαθήσαμε να δώσουμε απάντηση.

Πηγή: Περιοδ. Ελλάνιον Ήμαρ, τεύχος #31, σελ. 19 της Κατερίνας Γεωργιάδη