ΔΑΙΜΟΝΕΣ

Σωκράτης. Και πραγματικώς, καλέ Ερμογένη, τι να σημαίνη άραγε το όνομα δαίμονες; πρόσεξε, αν θα σου φανώ ότι λέγω κάτι τι.

Ερμογένης. Λέγε και μη σε μέλει.

Σωκράτης. Λοιπόν ηξεύρεις τι λέγει ο Ησίοδος ότι είναι οι δαίμονες;

Ερμογένης. Δεν ηξεύρω.

Σωκράτης. Ούτε ακόμη ότι λέγει ότι κατ' αρχάς έγινε χρυσούν το γένος των ανθρώπων;

Ερμογένης. Αυτό τουλάχιστον το γνωρίζω.

Σωκράτης. Λοιπόν λέγει περί αυτού: Λοιπόν αφού η μοίρα εξωλόθρευσε αυτό το γένος, αυτοί ονομάζονται δαίμονες αγνοί κάτοικοι των καταχθονίων, αγαθοί, αλεξίκακοι, φύλακες των θνητών ανθρώπων.

Ερμογένης. Και τι με τούτο;

Σωκράτης. Δηλαδή εγώ νομίζω ότι αυτός εννοεί όχι ότι το χρυσούν γένος είναι πλασμένον από χρυσόν, αλλά ότι είναι αγαθόν και ωραίον. Ένδειξις δε τούτου είναι, το ότι και ημάς λέγει ότι είμεθα σιδηρούν γένος.

Ερμογένης. Πολύ ορθά.

Σωκράτης. Λοιπόν και από τους σημερινούς, αν υπάρχη κανείς αγαθός, δεν εννοεί ότι αυτός κατάγεται από εκείνο το χρυσούν γένος;

Ερμογένης. Είναι πιθανόν βέβαια.

Σωκράτης. Οι δε αγαθοί είναι τίποτε άλλο παρά φρόνιμοι;

Ερμογένης. Φρόνιμοι.

Σωκράτης. Λοιπόν μου φαίνεται ότι προ παντός τούτο εννοεί περί των δαιμόνων, δηλαδή, διότι ήσαν φρόνιμοι και δαήμονες, τους ωνόμασε δαίμονας και βλέπομεν ότι εις την αρχαίαν γλώσσαν μας σύμφωνος είναι αυτή η λέξις. Ώστε καλά λέγει και αυτός και άλλοι πολλοί ποιηταί, όσοι λέγουν ότι, όταν αποθάνη κανείς ο οποίος ήτο αγαθός, αποκτά μεγάλην μοίραν και τιμήν και γίνεται δαίμων σύμφωνα με αυτό το όνομα το οποίον σημαίνει φρόνησιν. Ομοίως λοιπόν και εγώ φρονώ, ότι κάθε άνθρωπος, ο οποίος είναι αγαθός, είναι δαιμόνιος, και εν όσω ζη και αφού αποθάνη, και ορθώς ονομάζεται δαίμων.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – ΚΡΑΤΥΛΟΣ (ή περί ορθότητος ονομάτων)

---------------------------------------

Ο Κρατύλος ή περί ορθότητος ονομάτων, λογικός, του Πλάτωνος  είναι ένας φιλοσοφικός διάλογος, όπου ερευνάται η προέλευση, η κατασκευή, η λειτουργία όπως και οι δυνατότητες της  Ελληνικής Γλώσσας. Είναι επίσης το πρώτο έργο της παγκόσμιας γραμματείας περί ετυμολογίας των ονομάτων, δηλαδή την  δυνατότητα  αναλύσεως ενός ονόματος  στα συστατικά του μέρη και την αναζήτηση του ετύμου = αληθινό, πραγματικό, βέβαιο της λέξεως. 

Σκηνικό του διαλόγου: Στον διάλογο παίρνουν μέρος τρία πρόσωπα, ο Σωκράτης, ο Ερμογένης και ο Κρατύλος. Η διερεύνηση του επίμαχου θέματος ξεκινά, όταν ο Ερμογένης εντοπίζει τον περαστικό Σωκράτη και τον καλεί να συνεισφέρει στη συζήτηση που μέχρι εκείνη τη στιγμή διεξήγαγε με τον Κρατύλο.

------------------------------------

“Δαίμονες”: Δαήμονες (= σοφοί). Υπήρχε ο μύθος ότι όποιος σοφός και συνετός άνθρωπος (αυτοί ανήκαν κατά τον Ησίοδο στο χρυσό γένος των ανθρώπων) πέθαινε, αποκτούσε μεγάλες τιμές και δύναμη και γινόταν “δαήμονας” = δαίμονας.

Αυτάρ επειδή τούτο γένος κατά μοίρ’ εκάλυψεν, οι μεν δαίμονες αγνοί υποχθόνιοι καλέονται εσθλοί, αλεξίκακοι, φύλακες θνητών ανθρώπων.
Μόλις το γένος τούτο χωρίστηκε σε μέρη οι δαίμονες αγνοί και γήινοι ονομάζονται, λαμπροί, προστάτες από το κακό, φύλακες των ανθρώπων.

(Ησίοδος, Έργα και Ημέραι, 121-123)

(σ.σ: Δαίμων=Δαήμων=Γνώστης. Το αντίθετο, αδαής)

--------------------------------

ΔΑΙΜΩΝ - ΠΩΣ Η ΙΕΡΟΤΕΡΗ ΛΕΞΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ, ΕΓΙΝΕ ΣΥΝΩΝΥΜΟ ΤΟΥ ΔΙΑΒΟΛΟΥ