Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ: ΕΝΑ ΠΑΡΑΜΕΛΗΜΕΝΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Γεμάτο από σκουπίδια, κάτω από σακιά και πανιά και περικυκλωμένο από συρματοπλέγματα, βρίσκεται ένα αξιοθαύμαστο μνημείο, ένας ασύλληπτης ομορφιάς ναός αφιερωμένος στη Θεά Αφροδίτη. Ένα μνημείο ανυπολόγιστης αρχαιολογικής σημασίας που όμως είναι πλήρως παραμελημένο, χωρίς κανείς να παίρνει την ευθύνη για την ανάδειξή του.

Ρεπορτάζ: Χριστίνα Φωτεινάκη

Ένας θησαυρός βρίσκεται ανάμεσα στις ψηλές πολυκατοικίες της πλατείας Αντιγονιδών. Αν κάποιος δεν γνωρίζει τι υπάρχει εκεί, το πιο πιθανό είναι ότι θα υποθέσει πως απλά πραγματοποιούνται κάποιες εργασίες στο σημείο. Μία μικρή ταμπέλα είναι το μόνο σημάδι που δείχνει πως πρόκειται για αρχαιολογικό μνημείο. Ο Ναός της Θεάς Αφροδίτης που είχε στηθεί στην πλατεία των Ιερών, δηλαδή στον χώρο που βρίσκεται σήμερα η πλατεία Αντιγονιδών είναι ένα σπάνιο εύρημα του 6ου αι. πΧ που μεταφέρθηκε στην πόλη από την Αίνεια, την πόλη που ίδρυσε ο Αινείας έξω από τη Μηχανιώνα.

Πότε ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά

Ο ναός ήρθε για πρώτη φορά στο φως το 1936 όταν έγινε εκσκαφή των θεμελίων για την ανέγερση διώροφης οικοδομής στο οικόπεδο που βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Κρυστάλλη και Διοικητηρίου. Η περιοχή που τώρα πια ονομάζεται Διοικητήριο ήταν γνωστή στους ρωμαϊκούς χρόνους ως περιοχή των ιερών, αφού εκεί ήταν συγκεντρωμένοι οι περισσότεροι ναοί και ιερά.

Το 2000 με την ευκαιρία της κατεδάφισης της διώροφης οικοδομής σε οικόπεδο που βρίσκεται στην πλατεία Αντιγονιδών, πραγματοποιήθηκε ανασκαφή από την αρχαιολόγο Α.Τασιά, η οποία ξανάφερε στο φως τον πολυτάραχο ναό. Αποκαλύφθηκε τότε το ανατολικό τμήμα της κρηπίδας του συγκεκριμένου ναού και πέντε αγάλματα των ελληνορωμαϊκών χρόνων. Οι κίονες του ναού οι οποίοι φτάνουν τα 7 μέτρα ύψος εκτίθενται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

Η πολυτάραχη υπόθεση της απαλλοτρίωσης του οικοπέδου

Πολίτες της Θεσσαλονίκης, ανάμεσα στους οποίους και διάφοροι επιστήμονες και αρχαιολόγοι προσπάθησαν να σταματήσουν την κατάχωση, από την οποία πολλές φορές απειλήθηκε ο ναός. Ο αναπληρωτής καθηγητής του ΑΠΘ, αρχιτέκτονας και αρχαιολόγος, Γιώργος Καραδέδος, ο οποίος αποτέλεσε των πυρήνα των αγώνων για τη διάσωση και την ανάδειξη του ναού μίλησε στο seleo για την υπόθεση. "Όταν ανακαλύφθηκε το μνημείο το 2000 πάρθηκε η απόφαση για να συνεχιστεί η ανασκαφή, χωρίς όμως αυτο να προχωρήσει. Μετά από κάποια χρόνια, το 2005 δόθηκε πράσινο φώς στους ιδιοκτήτες του οικοπέδου για να χτίσουν πάνω στο ναό, με την προυπόθεση τα ευρήματα να εκτεθούν στο υπόγειο της πολυκατοικίας.". Αυτή η δυσάρεστη εξέλιξη μετά από παρέμβαση των πολιτών της Θεσσαλονίκης και του ίδιου του καθηγητή αποφεύχθηκε, ενώ αξίζει να προστεθεί πως μόλις το 1/3 του ναού έχει αποκαλυφθεί, ενώ το υπόλοιπο υπολογίζεται πως βρίσκεται κάτω από το σημείο που παρκάρουν τα αυτοκίνητα.

Στη συνέχεια της ιστορίας, ο κ. Καραδέδος αναφέρει: "Το 2008 έγινε αίτηση για να δημιουργηθεί πολυόροφο πάρκινγκ στο σημείο. Τότε εμείς με διαβήματα και επιστολές καταφέραμε για δεύτερη φορά να αποτρέψουμε την κατάχωση του ναού, με αποτέλεσμα να ισχύσει η αρχική απόφαση για ανασκαφή. Πριν από δύο χρόνια, ξαφνικά βγήκαν μηχανήματα για να μπαζώσουν το μνημείο, χρησιμοποιώντας σαν δικαιολογία πως η διπλανή πολυκατοικία κινδυνεύει να πέσει, γεγονός που δεν αληθεύει." Τότε ήταν που ο κόσμος της Θεσσαλονίκης ξεσηκώθηκε. Πλήθος κόσμου συγκεντρωνόταν καθημερινά, επί δύο μήνες περίπου μπροστά από το ναό για να αποτρέψει το μπάζωμά του. Υπάρχει διυπουργική απόφαση που υπαγορεύει την απαλλοτρίωση του οικοπέδου και την ανάδειξη του μνημείου, ωστόσο λόγω έλλειψης χρημάτων τίποτα δεν έχει γίνει ακόμα", προσθέτει ο καθηγητής.  Μέσα στο παραπάνω διάστημα δημιουργήθηκε και ο Σύλλογος Φίλων Μνημείων Θεσσαλονίκης, ο οποίος έχει σαν σκοπό να προασπίζεται τα αρχαιολογικά μνημεία της πόλης.

Πρωτόκολλο συνεργασίας ανάμεσα σε ΑΠΘ, ΥΠΠΟ και δήμο Θεσσαλονίκης

Μέλη του Συλλόγου Φίλων Μνημείων μαζί με τον κ. Καραδέδο προσπάθησαν να προωθήσουν το θέμα, πιέζοντας έτσι ώστε να υπογραφεί πρωτόκολλο συνεργασίας ανάμεσα στο υπουργείο πολιτισμού, το ΑΠΘ και τον δήμο Θεσσαλονίκης, έτσι ώστε να γίνουν οι απαραίτητες μελέτες για τις αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν στην πλατεία χωρίς προκληθεί μεγάλο κυκλοφοριακό πρόβλημα στην περιοχή και στους κατοίκους της. Ωστόσο, το πρωτόκολλο αυτό δεν πρόλαβε να υπογραφεί, καθώς λόγω των εκλογών οι ηγεσίες στις παραπάνω υπηρεσίες άλλαξαν, οπότε τώρα γίνεται από την αρχή η συζήτηση για να μπορέσουν τελικά να γίνουν οι μελέτες και σε δεύτερη φάση να γίνει και η ανάδειξη του μνημείου. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Καραδέδος: "Ο μεγαλύτερος φόβος μας είναι να μην ξυπνήσουμε μια μέρα και πάνω στο ναό βρίσκεται μια πολυκατοικία. Τότε θα είναι πολύ αργά."

Στο "πόδι" οι Θεσσαλονικείς για τη διάσωση του ναού

Ο Δημήτρης Τσιάλτας, μέλος του Συλλόγου Φίλων Μνημείων Θεσσαλονίκης μιλάει για το πως ξεκίνησε η κινητοποίηση των πολιτών. "Αρχικά δημιουργήθηκε μία σελίδα στο facebook μέσα από την οποία έγινε κάλεσμα για να καθαριστεί το μνημείο. Η ανταπόκριση από τον κόσμο ήταν μεγάλη. Λίγο αργότερα δημιουργήθηκε και η ιστοσελίδα στην οποία ο καθένας μπορεί να πληροφορηθεί για το ναό της Αφροδίτης". Η τελευταία δράση της ομάδας έγινε το καλοκαίρι, όταν πραγματοποιήθηκε ηλεκτρονική ψηφοφορία για να μπορέσει ο κόσμος να πει τη γνώμη του για το μνημείο. "Η συμμετοχή ήταν τεράστια. Χιλιάδες κόσμου ψήφισαν υπέρ της ανάδειξης του ναού".

Από το: http://www.seleo.gr/