ΓΕΡΑΝΟΣ «Ο ΧΟΡΟΣ ΤΟΥ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΥ» ΠΟΥ ΕΦΗΥΡΕ Ο ΘΗΣΕΑΣ

Εικόνα: Ο Θησέας με τους συντρόφους του χορεύουν το γέρανο. Αττικός μελανόμορφος κρατήρας («Αγγείο François»), -570 με -565 Museo Archeologico Etrusco, Φλωρεντία.

Ο Γέρανος είναι αρχαίος χορός που εφηύρε, ο Θησέας.

Ο χορός λεγόταν έτσι γιατί απομιμούνταν το πέταγμα των γερανών σε σειρά. Ο Θησέας τον χόρεψε για πρώτη φορά στη Δήλο μαζί με τους επτά νέους και τις επτά νέες που έσωσε από τον Μινώταυρο στην Κρήτη. Οι κινήσεις του χορού επιζητούσαν να εκφράσουν τους πολύπλοκους ελιγμούς που οδηγούσαν μέσα από το λαβύρινθο προς τα έξω. Ο Πολυδεύκης (IV, 101) γράφει: "συνήθιζαν να χορεύουν το γερανό πολλοί μαζί, με τον ένα χορευτή πίσω από τον άλλο σε μια σειρά, ενώ τα άκρα της σειράς σε κάθε πλευρά τα κρατούσαν οι κορυφαίοι γύρω από τον Θησέα και [χόρευαν το γέρανο] πρώτα γύρω από τον Δήλιο βωμό, μιμούμενοι την έξοδο από το λαβύρινθο". Ο αρχηγός (κορυφαίος) του γέρανου λεγόταν γερανουλκός· Ησ: "ο του χορού του εν Δήλωι γερανουλκός".

Όταν ο Θησέας σκότωσε το Μινώταυρο, ξεκίνησε το ταξίδι της επιστροφής από την Κρήτη στην Αθήνα. Μαζί του πήρε την Αριάδνη, κόρη του Μίνωα, και ακόμη νέους και νέες που είχαν σταλεί από την Αθήνα ως θυσία στο Μινώταυρο. Το πλοίο τους έκανε στάση στο νησί του Απόλλωνα, τη Δήλο, όπου προσέφεραν θυσία στο θεό. Εκεί ο Θησέας χόρεψε μαζί με τους συντρόφους του έναν τελετουργικό χορό, το γέρανο. Άνδρες και γυναίκες μαζί, πιασμένοι από τα χέρια, έκαναν ελιγμούς μιμούμενοι την κίνηση μέσα στο λαβύρινθο.

Ιδού και τα γραφόμενα του Πλουτάρχου περί του Δηλίου χορού του Θησέως μετά των Αθηναίων συμπολιτών του: «ἐκ δὲ τῆς Κρήτης ἀποπλέων εἰς Δῆλον κατέσχε: καὶ τῷ θεῷ θύσας καὶ ἀναθεὶς τὸ ἀφροδίσιον ὃ παρὰ τῆς Ἀριάδνης ἔλαβεν, ἐχόρευσε μετὰ τῶν ἠϊθέων χορείαν ἣν ἔτι νῦν ἐπιτελεῖν Δηλίους λέγουσι, μίμημα τῶν ἐν τῷ Λαβυρίνθῳ περιόδων καὶ διεξόδων, ἔν τινι ῥυθμῷ παραλλάξεις καὶ ἀνελίξεις ἔχοντι γιγνομένην. καλεῖται δὲ τὸ γένος τοῦτο τῆς χορείας ὑπὸ Δηλίων γέρανος, ὡς ἱστορεῖ Δικαίαρχος. ἐχόρευσε δὲ περὶ τὸν Κερατῶνα βωμόν, ἐκ κεράτων συνηρμοσμένον εὐωνύμων ἁπάντων. ποιῆσαι δὲ καὶ ἀγῶνά φασιν αὐτὸν ἐν Δήλῳ, καὶ τοῖς νικῶσι τότε πρῶτον ὑπ᾽ ἐκείνου φοίνικα δοθῆναι». 

(Πλουτάρχου, ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ - ΘΗΣΕΥΣ, 21)

Απόδοσις 1864:

ΚΑ. Αποπλέων δ' εκ Κρήτης( Ο Θησεύς), ήρραξεν εις Δήλον, και θυσιάσας εις τον Θεόν, και αφιερώσας της Αφροδίτης το άγαλμα, ό έλαβε παρά της Αριάδνης, εχόρευσε μετά των παίδων χορόν όν λέγεται ότι μέχρι τούδε χορεύουσιν έτι οι Δήλιοι, μίμημα των διαδρόμων και διεξόδων του Λαβυρίνθου, έχοντα εν ρυθμώ πολλάς τας περιστροφάς και τους εξελιγμούς. Ονομάζεται δ' υπό των Δηλίων το είδος τούτο του χορού Γερανός (1) ως ιστορεί ο Δικαίαρχος (2). Εχόρευσε δε πέριξ του Κερατώνος, βωμού συνηρμοσμένου όλου εκ κεράτων αριστερών (3). Λέγουσι δ' ότι έθηκε και αγώνα εν Δήλω, και πρώτος τότε έδωκε φοίνικα εις τους νικητάς.

(1) Λέγεται ότι ο Κρητικός χορός έχει μέχρι τούδε τον αυτόν χαρακτήρα.

(2) Δικαίαρχος, εκ Μεσσήνης της Σικελίας, μαθητής του Αριστοτέλους, φιλόσοφος και ιστορικός. Ολίγα της Γεωγραφίας αυτού σώζονται.

(3) Αλλαχού (Πότερ. των ζώων φρονιμ.) λέγει δεξιών. Ο αρχαιότατος ούτος βωμός είχε κατασκευασθή υπό του Απόλλωνος εκ κεράτων των δορκάδων άς η Άρτεμις είχε φονεύσει εν Κύθνω. (Καλλίμ. Ύμν. εις Απόλλ.).

Ο Αρχαίος χορός Γέρανος, διασώζεται σήμερα σε Νάξο, Πάρο, Αντίπαρο και αλλού. Οι χορευτές είναι πιασμένοι ο ένας δίπλα στον άλλον, εναλλάξ άνδρες και γυναίκες με δύο οδηγούς στα δύο άκρα.

 

 Πηγές:

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ, ΜΕΤΑΦΡΑΣΙΣ ΥΠΟ Α.Ρ. ΡΑΓΚΑΒΗ, ΤΟΜΟΣ ΠΡΩΤΟΣ. ΘΗΣΕΥΣ. — ΡΩΜΥΛΟΣ. — ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ. — ΝΟΥΜΑΣ. ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ, ΤΥΠΟΙΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΚΟΡΟΜΗΛΑ. 1864 http://www.hellenicaworld.com/

https://el.wikipedia.org/

http://followodysseus.culture.gr

ΤΟ ΒΑΛΣ ΤΩΝ ΓΕΡΑΝΩΝ ΚΙ Ο ΧΟΡΟΣ ΜΠΑΛΛΟΣ ΤΟΥ ΘΗΣΕΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΡΙΑΔΝΗΣ Έρευνα & συγγραφή: Ιωάννης Γ. Βαφίνης http://odysseospaide.blogspot.com/

http://users.sch.gr/makritid/_5.html

Βίντεο: Vanadzor Section CID