ΤΟ ΔΟΡΥ ΚΑΙ Η ΣΚΕΨΙΣ - ΤΟ ΑΝΑΓΛΥΦΟ ΤΗΣ ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

«Γιὰ τὸν κόσμο ἡ Ἑλλάδα εἶναι πάντα ἡ σκεπτόμενη Ἀθηνᾶ ποὺ ἀκουμπάει στὸ δόρυ της. Καὶ ποτὲ πρὶν ἀπὸ αὐτὴν ἡ τέχνη δὲν εἶχε συνενώσει τὸ δόρυ μὲ τὴν σκέψη.»
(André Malraux, «Ἀφιέρωμα στὴν Ἑλλάδα». Ἐξ ὀνόματος τῆς γαλλικῆς κυβερνήσεως, γιὰ τὴν πρώτη φωταγώγησι τῆς Ἀκροπόλεως, Ἀθῆναι, 28 Μαΐου 1959.)

Το ανάγλυφο της σκεπτόμενης Αθηνάς ή Αθηνά προ στήλης (προγενέστερος τίτλος) είναι Αρχαίο αττικό ανάγλυφο, και ένα από τα διασημότερα έργα του Μουσείου της Ακρόπολης. Βρέθηκε το 1888 στις ανασκαφές της Ακρόπολης και φιλοξενείται στο μουσείο της Ακρόπολης στην Αθήνα με αριθμό καταλόγου.

Χαμηλά προεξέχει μια λεπτή ταινία που παριστάνει το έδαφος, στο οποίο επάνω στέκει η θεά Αθηνά. Το έδαφος του αναγλύφου ήταν χρωματισμένο με γαλάζιο χρώμα όπως διαπιστώθηκε από την έρευνα. Το ίδιο χρώμα έφερε και η τετραγωνική επιμήκης στήλη που στέκει όρθια στο δεξί μέρος του αναγλύφου. Η στήλη ήταν διακοσμημένη με μια ταινία εν είδη επίκρανου. Η ενδυμασία της Αθηνάς αποτελείται από τα υποδήματα, αττικό χιτώνα χωρίς μανίκια με ζωσμένο απόπτυγμα, και κράνος τύπου κορινθιακού. Στέκει μπροστά στην στήλη, ελαφρά κλίνοντας μπροστά έχοντας το δεξί χέρι στην μέση ενώ με το αριστερό χέρι στηρίζει το δόρυ. Το κεφάλι είναι ελαφρά γερμένο προς τα κάτω.

Η έκφραση της Αθηνάς εμπνέει μελαγχολία ή λύπη. Πιθανόν επειδή η στήλη να δηλώνει επιτύμβιο μνημείο των πεσόντων στρατιωτών των μηδικών πολέμων προς υπεράσπιση της πατρίδας.

Το ανάγλυφο βρέθηκε στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης νότια του Παρθενώνα, μεταξύ του κρηπιδώματος του ναού και του νοτίου τείχους της Ακρόπολης. Το σημείο αυτό ήταν ίσως το εργαστήριο κατασκευής γλυπτών κατά την επί Περικλέους οικοδόμηση του Παρθενώνα.

Η διάσταση της Αθηνάς, το περίγραμμα των μορφών, και η διάπλαση των μελών του σώματος είναι κάλλιστα γνωρίσματα της τελειοποιημένης τέχνης. Οι πτυχές του χιτώνα δείχνουν ότι ο καλλιτέχνης δεν είναι απαλλαγμένος από την επίδραση της αρχαϊκής τέχνης.

Το ανάγλυφο κατατάσσεται στου τελευταίους χρόνους του πρώτου ήμισυ του -5ου αιώνα.

http://www.pheidias.gr , http://el.wikipedia.org

-------------------------------

ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΑΝΑΓΛΥΦΟ

Πως ακούμπησες άπραγα το δόρυ;
Τη φοβερή σου περικεφαλαία
βαριά πως γέρνεις προς το στήθος, Κόρη;
Ποιός πόνος τόσο είναι τρανός, ω Ιδέα,

για να σε φτάση! Οχτροί κεραυνοφόροι
δεν είναι για δικά σου τρόπαια νέα;
Δεν οδηγεί στο Βράχο σου την πλώρη
του καραβιού σου πλέον πομπή αθηναία;

Σε ταφόπετρα βλέπω να την έχη
καρφωμένη μια πίκρα την Παλλάδα.
Ω! κάτι μέγα, απίστευτο θα τρέχη ...

Χαμένη κλαις την ιερή σου πόλη
ή νεκρή μέσ' στο μνήμα και την όλη
του τότε και του τώρα, ωιμένα! Ελλάδα;

Κωστής Παλαμάς